Skuteczność profilaktyki agresji i przemocy w szkole

ZESPÓŁ SZKÓŁ EKONOMICZNO – TURYSTYCZNYCH
JELENIA GÓRA
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ
Obszar:
Skuteczność profilaktyki agresji
Strona
Jelenia Góra, 2015
1
i przemocy w szkole
Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej
w Zespole Szkół Ekonomiczno-Turystycznych w przez powołany w tym celu zespół.
Ewaluacja dotyczyła Obszaru
szkole.
Ewaluacja
została
– Skuteczność profilaktyki agresji i przemocy w
przeprowadzona
zgodnie
z
przygotowanym
harmonogramem.
Informacje zbierane w trakcie ewaluacji pochodziły z różnych źródeł – m.in. z
rozmów z pedagogiem szkoły, z ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, rodziców,
nauczycieli. Analizie poddano również dokumentację szkolną, m.in. Program
Profilaktyki,
dokumentację
pedagoga.
Zastosowanie
różnorodnych
metod
badawczych oraz staranne zaplanowanie i przeprowadzenie ewaluacji służyły
zapewnieniu wysokiego stopnia wiarygodności wyników badań.
1. Narzędzia ewaluacji
 Ankieta dla nauczycieli
 Ankieta dla rodziców
 Ankieta dla uczniów
 Wywiad z pedagogiem szkoły
2. Odbiorcy ewaluacji
Odbiorcy
ewaluacji
rodzice
uczniowie
Strona
2
nauczyciele
3. Pytania kluczowe:
a) Jakie dokumenty określają zasady bezpieczeństwa i normy zachowania w
szkole? Czy takie dokumenty posiada placówka?
b) Czy uczniowie i
rodzice zostali zapoznani z wyżej wymienionymi
dokumentami?
c) Czy w szkole respektowane są normy społeczne wśród uczniów, nauczycieli i
pracowników?
d) Czy w szkole prowadzi się działania wychowawcze i profilaktyczne które mają
na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań?
e) Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie i wiedzą jakich zachowań się od
nich oczekuje?
f) Czy szkoła rozpoznaje zagrożenia i uzależnienia wśród młodzieży?
g) Czy wszyscy reagują na niewłaściwe zachowania?
h) Jakie zjawiska agresji i przemocy obserwowano w szkole? Jak często się je
obserwuje? Kto je zgłasza?
4. Próba badawcza:
a) Losowo wybrani uczniowie klas I, II i III – rozdano 260 ankiet, zwrócono od
uczniów 208, co stanowi 80 %
b) Nauczyciele – 33 osoby
c) Rodzice – 73 osoby
d) Pedagog szkolny
5. Sposób upowszechniania raportu:
a) Przeprowadzone:
 Prezentacja i dyskusja podczas Rady Pedagogicznej – czerwiec 2015
 Zamieszczenie na stronie internetowej szkoły – czerwiec 2015
b) Proponowane:
 Prezentacja uczniom podczas godzin wychowawczych – wrzesień 2015
Strona
roku szkolnego 2015/2016
3
 Prezentacja rodzicom podczas zebrań klasowych – pierwsze zebranie
6. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli ( na podstawie 33
ankiet)
a) Czy wg Pana(i) w szkole występują miejsca niebezpieczne?
 Tak – 12 odpowiedzi
wskazane miejsca:
o toaleta
o korytarz
o szatnia
o szatnia WF
 Nie – 21 odpowiedzi
Sala lekcyjna
Przezywanie
16
2
Wyśmiewanie
11
6
Obgadywanie
19
12
Izolowanie w klasie
7
12
Dyskryminowanie
5
2
Grożenie, straszenie
1
1
Przemoc fizyczna
1
0
Używanie wulgarnych słów
27
8
Okradanie
2
0
Cyberprzemoc
3
2
Strona
Korytarz
4
b) Czy spotkał się Pan(i) z poniższymi sytuacjami w szkole między
młodzieżą:
c) W jaki sposób zareagował Pan(i) na powyższe sytuacje?
 Rozmowa z uczniem, pedagogiem, rodzicem
 Zgłoszenie wychowawcy
 Obserwacja ucznia
 Wpis do dziennika
d) W jaki sposób można przeciwdziałać wymienionym zachowaniom?
 Indywidualne
odpowiedzi
rozmowy
ucznia
z
pedagogiem/dyrektorem
–
26
 Indywidualne rozmowy ucznia z wychowawcą – 29 odpowiedzi
 Pogadanki na godzinach wychowawczych – 27 odpowiedzi
 Zwracanie uwagi – 29 odpowiedzi
 Obniżanie oceny z zachowania – 24 odpowiedzi
 Uświadamianie skutków postępowania – 28 odpowiedzi
 Wzywanie rodziców – 3 odpowiedzi
e) Jakie działania podejmuje szkoła w celu zapewnienia bezpieczeństwa
uczniom?
 Program profilaktyki
 Dyżury nauczycieli
 Domofon
 Monitoring
 Posiadanie identyfikatorów
 Spotkania z policją
 Badania ankietowe
Strona
 Tematyka godzin wychowawczych
5
 Rady szkoleniowe
f) Które w wymienionych przez Pana(ią) działań należałoby usprawnić?
Prosimy o konkretne przykłady rozwiązań.
 Brak odpowiedzi – 7 ankiet
 Więcej rozmów z młodzieżą
 Publiczne krytykowanie zachowań negatywnych
g) Z jakimi negatywnymi zachowaniami spotkał się Pan(i) ze strony
uczniów?
 Agresja
 Brak kultury osobistej
 Próby wymuszenia oceny
 Krytykowanie kolegów z klasy i klasy równoległej
 Mówienie podniesionym głosem
 Podważanie autorytetu nauczyciela
 Lekceważenie
 Wulgaryzm
7. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród rodziców ( na podstawie 73
ankiet)
a) Czy według Pani(a) dziecko czuje się w szkole bezpieczne?
60
44
tak
40
raczej tak
24
raczej nie
20
3
2
nie
Strona
6
0
b) Czy jest coś, czego Pani(a) dziecko obawia się w szkole?
60
48
tak
40
nie
20
14
9
nie wiem
0
Świadek
Tak
2
16
Nie
40
27
Czasami
3
6
Nie mam
takich
informacji
14
15
Strona
Ofiara
7
c) Czy w ciągu ostatniego roku Pani(a) dziecko spotkało się z przejawami
agresji w szkole jako:
d) Czy dziecko bez obaw rozmawia z Panią(em) na temat agresji i przemocy
w szkole?
80
60
60
tak
40
nie
20
9
brak odpowiedzi
4
0
Świadek
Przezywanie
7
34
Wyśmiewanie
6
33
Obgadywanie
12
39
Izolowanie w klasie
3
22
Dyskryminowanie
2
15
Grożenie, straszenie
2
14
Przemoc fizyczna
0
10
Używanie wulgarnych słów
6
32
Okradanie
0
8
Cyberprzemoc
0
6
Strona
Ofiara
8
e) Z jakimi formami agresji i przemocy spotkało się Pani(a) dziecko w
szkole? (można zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź)
Inne – terroryzowanie
0
Brak odpowiedzi
2
18
f) Jak Pani(a) zdaniem można zapobiec agresji w przemocy w szkole?
 Zwiększyć zasięg monitoringu – 2 odpowiedzi
 Więcej rozmów – 8 odpowiedzi
 Poruszanie tematów na godzinach wychowawczych
 Wyciąganie konsekwencji wobec uczniów
 Prace społeczne dla agresorów
 Publiczne wystąpienia na apelach
 Większa kontrola nauczycielska
g) W szkole funkcjonuje program profilaktyki szkoły. Czy została Pan(i)
zapoznana(y) z tym programem?
50
tak
30
nie
brak odpowiedzi
20
10
0
3
1
nie wiem
9
30
39
Strona
40
h) Czy Pani(a) zdaniem atmosfera panująca w szkole pozwala na tworzenie
relacji międzyludzkich opartych na wzajemnym szacunku i zaufaniu?
50
41
40
30
tak
raczej tak
22
raczej nie
20
6
10
4
nie
0
8. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczniów ( na podstawie 208
ankiet)
a) Czy czujesz się w szkole bezpieczny?
200
158
150
tak
100
nie
50
27
0
b) Czy w Twojej szkole występuje zjawisko agresji?
48
60
tak
nie
nie wiem
0
10
50
75
Strona
100
c) Jak często obserwujesz zjawisko agresji w szkole?
 Raz, dwa razy w semestrze - 33
 Raz, dwa razy w miesiącu - 14
 Raz w tygodniu - 8
 Kilka razy w tygodniu - 17
 Częściej, tj - 0
 Nie byłem świadkiem agresji - 104
d) Zaznacz wszystkie zdarzenia, których byłeś/aś świadkiem w swojej
szkole:
(można zaznaczyć wiele odpowiedzi)
 Przezywanie – 114 odpowiedzi
 Wyśmiewanie – 118 odpowiedzi
 Obgadywanie – 126 odpowiedzi
 Izolowanie w klasie – 55 odpowiedzi
 Grożenie, zastraszanie – 34 odpowiedzi
 Okradanie - 15 odpowiedzi
 Wymuszanie pieniędzy – 5 odpowiedzi
 Bicie, kopanie, popychanie – 29 odpowiedzi
 Zamykanie w pomieszczeniach- 25 odpowiedzi
 Inne, napisz jakie – 4 odpowiedzi (gryzienie, oblewanie wodą,
zastraszanie )
e) Gdzie te zdarzenia miały miejsce: (możesz udzielić wielu odpowiedzi)
 Na korytarzu – 144 odpowiedzi
 W szatni – 85 odpowiedzi
 Na boisku, w sali gimnastycznej podczas zajęć – 52 odpowiedzi
 W sali lekcyjnej podczas zajęć – 53 odpowiedzi
 W innym miejscu, jakim? – 6 odpowiedzi (poza terenem szkoły)
Strona
 Przed szkołą – 51 odpowiedzi
11
 W toalecie – 43 odpowiedzi
f) Z jakimi przejawami przemocy miałeś do czynienia jako ofiara, świadek,
agresor:
Ofiara
Agresor
Świadek
Znęcanie się nad młodszymi,
słabszymi
11
15
65
Wyłudzanie pieniędzy lub innych
rzeczy
13
6
40
Wandalizm
3
16
52
Kopanie, bicie
6
9
51
Popychanie, szarpanie
17
15
54
Przemoc słowna (przezywanie,
wyśmiewanie, odgadywanie)
47
41
109
Grożenie, zastraszanie
15
12
49
g) Komu mówisz o tym, że zaznałeś agresji i przemocy?
 Rodzicom – 16 odpowiedzi
 Nauczycielom – 5 odpowiedzi
 Przyjaciołom – 45 odpowiedzi
 Nikomu nie mówię – 33 odpowiedzi
Strona
 Innej osobie (psychologowi) – 9 odpowiedzi
12
 Nie zaznałem przemocy – 80 odpowiedzi
h) W jaki sposób zachowujesz się, jeżeli jesteś świadkiem przemocy:
 Nie reaguję – 64 odpowiedzi
 Informuję (nauczyciela ) – 17 odpowiedzi
 Staję się uczestnikiem przemocy – 11 odpowiedzi
 Podejmuję próbę załagodzenia konfliktu – 96 odpowiedzi
i) W jaki sposób zachowujesz się, gdy inny uczeń (uczniowie) stosują
wobec Ciebie przemoc?
 Informuję nauczyciela – 13 odpowiedzi
 Informuję rodziców – 8 odpowiedzi
 Bronię się, oddaję – 54 odpowiedzi
 Próbuję rozmawiać i wyjaśniać sytuację – 32 odpowiedzi
 Ignoruję zaczepki – 56 odpowiedzi
 Uciekam – 11 odpowiedzi
 Przebywam w pobliżu innych osób – 14 odpowiedzi
 Płaczę – 19 odpowiedzi
 Nie robię nic – 15 odpowiedzi
 Nie stosowano wobec mnie przemocy – 61 odpowiedzi
 Inne, np. radzę sobie sam – 4 odpowiedzi
j) Czy według Ciebie nauczyciele mają świadomość o przemocy w szkole?
 Tak – 114 odpowiedzi
 Nie, dlaczego? – 61 odpowiedzi :
nie interesują się,
Strona
13
nikt im nie skarży
k) Co robią nauczyciele, gdy dowiadują się o takich sytuacjach?
 Podejmują działania – 113 odpowiedzi
 Nie reagują – 57 odpowiedzi
 Inne – 11 odpowiedzi:
nie byłam świadkiem
nie wiem
l) Czy zajęcia na temat agresji mogłyby zmienić zachowania i sposób
myślenia młodzieży?
55
60
51
38
40
tak
trochę
23
nie
20
nie wiem
0
9. Wnioski z wywiadu z pedagogiem
 Z zachowań zagrażających bezpieczeństwu przeważała przemoc słowna,
fizyczna i stalking.
 Pedagog prowadzi różnorodne działania w celu rozpoznania zagrożenia wśród
młodzieży – ankiety, rozmowy, analiza dokumentacji.
 Pedagog
prowadzi
szereg
działań
o
charakterze
wychowawczym
i
profilaktycznym, wzmacniając tym samym pracę wychowawców. Prowadzi
również dokumentację związaną ze zgłoszonymi wydarzeniami i statystyki.
zachowania agresywne.
Strona
 Większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie, ale zdarzają się
14
10. Wnioski z przeprowadzonych badań:
 Rodzice potwierdzają, że ich dzieci czują się w szkole bezpiecznie, pomimo,
że wiele z nich było świadkami przemocy wobec innych uczniów.
 Uczniowie wskazali, iż najczęściej występuje przemoc słowna. Wielu z nich
nie reaguje, jeżeli przemoc ta jest skierowana do innej osoby.
 Nauczyciele podejmują działania wychowawcze wobec uczniów, mające na
celu eliminację zachowań negatywnych. Nie wszystkie działania są widoczne
dla uczniów. Działania takie podejmuje również pedagog szkolny.
 W szkole prowadzone są działania mające na celu ograniczanie lub eliminację
zachowań negatywnych – dyżury nauczycieli, monitoring.
 W szkole funkcjonuje program profilaktyki, którego celem jest m.in.
zapobieganie przemocy i agresji wśród uczniów.
11. Rekomendacje:
 Należy
kontynuować
działania
wychowawcze
zwiększające
poczucie
bezpieczeństwa: dyżury nauczycieli, monitoring, domofon.
 Konsekwentnie i na bieżąco należy reagować na sytuacje negatywne wśród
uczniów i przejawy agresji. Wobec niewłaściwych zachowań należy wyciągać
konsekwencje (obniżanie sprawowania, rozmowy z rodzicami).
 Na lekcjach wychowawczych rekomenduje się zapoznanie uczniów wszystkich
klas
ze
szkolnym
programem
profilaktyki
i
statutem
szkoły
oraz
przeprowadzenie lekcji wychowawczych o tematyce przemocy, agresji (ze
szczególnym uwzględnieniem przemocy słownej).
Strona
15
Opracowanie raportu: Anna Zawierucha