D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Sygn. akt III AUa 107/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 października 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Jolanta Hawryszko
Sędziowie:
SSA Barbara Białecka
del. SSO Beata Górska
Protokolant:
St. sekr. sąd. Elżbieta Kamińska
po rozpoznaniu w dniu 16 października 2014 r. w Szczecinie
sprawy J. S. (1)
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
o objęcie ubezpieczeniem społecznym i o podstawę wymiaru składek
na skutek apelacji organu rentowego
od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 6 grudnia 2013 r. sygn. akt VII U 3303/12
zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i oddala odwołanie.
SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko del. SSO Beata Górska
Sygn. akt III AUa 107/14
UZASADNIENIE
Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 10 sierpnia 2011 roku stwierdzono, że J. S. (1)
jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu,
rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 1999 roku do 21 stycznia 2001 roku oraz od 4 kwietnia 2001
roku do 29 sierpnia 2004 roku. W uzasadnieniu wyjaśniono, że podstawą wydania decyzji były ustalenia dokonane
w ramach postępowania wyjaśniającego przeprowadzonego przez organ rentowy. Jak wskazano wydając zaskarżoną
decyzję oparto się na informacjach uzyskanych od Urzędu Miejskiego w S., Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego
w S. oraz dokumentach ubezpieczeniowych złożonych przez płatnika, które zostały wygenerowane z Kompleksowego
Systemu Informatycznego ZUS.
Kolejną decyzją z tego samego dnia organ rentowy określił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne J. S. (1) za okres wyżej wskazany.
J. S. (1) złożył odwołania od obu ww. decyzji, domagając się ich uchylenia. Podniósł zarzut przedawnienia należności
składkowych dotyczących okresu od 1 stycznia 1999 roku do 1 sierpnia 2002 roku. Następne wskazał, że organ rentowy
nie wykazał, by w okresach objętych zaskarżoną decyzją prowadzona była działalność gospodarcza
W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie w całości oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego. Nawiązując do zarzutu przedawnienia należności składkowych za lata 1999 - 2002 wskazano, iż zarzut
ten pozostaje bez wpływu na zasadność owej decyzji oraz jest przedwczesny, gdyż decyzja dotyczy jedynie stwierdzenia
podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a nie obowiązku opłacenia składek na te ubezpieczenia. Dalej
pozwany wskazał, że zgłosił wprawdzie w listopadzie 1998 roku przerwę w prowadzeniu działalności gospodarczej,
jednak nie dokonał wykreślenia z ewidencji, okoliczności sprawy wykazują, że działalność tą wykonywał w pewnych
okresach.
Postanowieniem z 14 listopada 2012 roku Sąd, na mocy art. 219 k.p.c. połączył sprawy z obu ww. odwołań do łącznego
rozpoznania i rozstrzygnięcia.
Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:
Odwołujący J. S. (1) od 15 lutego 1991 roku do 18 października 2002 roku był wpisany do Ewidencji Działalności
Gospodarczej. Zgodnie z wpisem, przedmiotem tej działalności był: import – eksport towarów nie wymagających
koncesji, handel wyrobami tytoniowymi, przemysłowymi i spożywczymi pochodzenia krajowego i zagranicznego.
Jednocześnie ubezpieczony był wpisany do Ewidencji Działalności Gospodarczej od dnia 13 lutego 1998 roku do 30
sierpnia 2004 roku, prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług montersko –
spawalniczych.
W związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie usług montersko – spawalniczych,
J. S. (1) przystąpił do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 stycznia 1999 roku. Od 18 listopada 1998 roku J. S. (1)
wyłączony został z ubezpieczenia społecznego do odwołania, w związku z oświadczeniem z dnia 18 listopada 1998
roku o zawieszeniu prowadzenia działalności gospodarczej na czas nieokreślony. Następnie ubezpieczony zgłosił się
do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 15 września 2001 roku.
W okresie od 22 stycznia 2001 roku do 3 kwietnia 2001 roku J. S. (1) zgłoszony był do ubezpieczeń z tytułu umowy o
pracę, z podstawą wymiaru składek przekraczającą minimalne wynagrodzenie za pracę.
W Urzędzie Skarbowym odwołujący zgłosił rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej z dniem 2 marca 1998
roku oraz likwidację z dniem 30 sierpnia 2004 roku.
Przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej J. S. (1) opodatkował zryczałtowanym podatkiem
dochodowym od osób ewidencjonowanych.
Z tytułu przedmiotowej działalności gospodarczej w zakresie usług montersko – spawalniczych skarżący osiągnął:
- w 1999 roku – przychód w wysokości 11.478,00 zł
- w 2000 roku – przychód w wysokości 0,00 zł,
- w 2001 roku – przychód w wysokości 9.8793,00 zł,
- w 2002 roku – przychód w wysokości 0,00 zł (brak deklaracji podatkowej za 2000 rok),
- w 2003 roku – przychód w wysokości 15.398,00 zł,
- w 2004 roku – przychód w wysokości 20.874,00 zł
W ocenie Sądu Okręgowego odwołania J. S. (1) zasługiwały na częściowe uwzględnienie.
Jego zdaniem przedmiot sporu sprowadzał się w niniejszej sprawie do ustalenia, czy skarżący w okresie objętym
zaskarżonymi decyzjami podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu
prowadzonej działalności gospodarczej oraz, czy w konsekwencji winien opłacić również składki na te ubezpieczenia.
Stosownie do przepisu art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.), osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają z tego tytułu obowiązkowemu
ubezpieczeniu społecznemu. Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 6 ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność
uważa się m.in. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności
gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.
Wedle art. 13 pkt 4 tejże ustawy, obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej, a
ustaje z dniem, w którym nastąpiło zaprzestanie jej prowadzenia.
Zgodnie zaś z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r., nr 173,
poz. 1807) - działalnością gospodarczą jest – między innymi – zarobkowa działalność budowlana wykonywana w
sposób zorganizowany i ciągły. Rozpoczęcie tej działalności, jak również jej zaprzestanie, wymaga podjęcia czynności
określonych stosownymi przepisami. Dlatego zdaniem Sądu instancji rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz jej
zaprzestanie oznacza faktyczne podjęcie tej działalności i jej faktyczne prowadzenie, a nie tylko zarejestrowanie tej
działalności w ewidencji osób prowadzących działalność gospodarczą. Dla celów ubezpieczenia społecznego istotne
jest więc, aby osoba, która zgłosiła podjęcie działalności gospodarczej, faktycznie tę działalność podjęła i prowadziła.
W przeciwnym wypadku można mówić jedynie o pozorowaniu działalności gospodarczej, które z kolei nie może
prowadzić do uzyskiwania korzyści (m.in. związanych z podleganiem ubezpieczeniom społecznym) wiążących się z
prowadzeniem działalności, a więc jej faktycznym wykonywaniem.
Sąd Okręgowy badając przedmiotową sprawę doszedł do przekonania, iż przy jej rozstrzygnięciu zasadnicze znaczenie
winna znaleźć zasada wyrażona w art. 6 k.c., zastosowana odpowiednio w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń
społecznych. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego
wywodzi skutki prawne. Zatem osoba powołująca się na przysługujące jej prawo, dochodząca czegoś od innej osoby,
obowiązana jest udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość
żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie
żądającemu nie przysługuje (Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza, część ogólna. Stanisław Dmowski i
Stanisław Rudnicki, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., Wydanie 6).
Przenosząc powyższą regułę na grunt niniejszego sporu, przyjął, że ubezpieczony, zaprzeczając twierdzeniom organu
ubezpieczeniowego, który na podstawie przeprowadzonego postępowania kontrolnego dokonał niekorzystnych dla
niego ustaleń, winien w postępowaniu przed sądem nie tylko podważyć trafność poczynionych w ten sposób
ustaleń dotyczących obowiązku ubezpieczeń społecznych, ale również, nie ograniczając się do polemiki z tymi
ustaleniami, wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby
wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych z jego stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji.
Sąd Okręgowy stanowczo podkreślił, iż co prawda istnienie wpisu w ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza
o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże wpis ten prowadzi do domniemania prawnego, według
którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności
gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność. W konsekwencji domniemywa się, że skoro nie
nastąpiło wykreślenie działalności gospodarczej z ewidencji, to działalność ta była faktycznie prowadzona i w związku
z tym istniał obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2010
r., I UK 240/09).
Zdaniem Sądu Okręgowego odwołującemu udało się częściowo obalić powyższe domniemanie.
Dla rozstrzygnięcia kwestii spornej w świetle ustaleń Sądu I instancji zasadnicze znaczenie miało ustalenie, czy
odwołujący w spornym okresie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Ustalając powyższą okoliczność Sąd
oparł się głównie na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach rentowych. Jeśli chodzi natomiast
o wyjaśnienia złożone przez ubezpieczonego Sąd uwzględnił je w zakresie, w jakim znajdowały odzwierciedlenie w
pozostałym materiale dowodowym.
W świetle zgromadzonej dokumentacji nie budziło wątpliwości Sądu, iż w spornym okresie ubezpieczony zarówno
prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i nie odprowadzał też z tego tytułu obowiązkowych składek na
ubezpieczenia społeczne, jak również miał przerwy w prowadzeniu tej działalności.
J. S. (1) słuchany na rozprawie w dniu 26 listopada 2013 roku przyznał, że w 2000 i 2002 roku nie prowadził
działalności gospodarczej, nie pracował na podstawie umowy o pracę i pozostawał na utrzymaniu żony. Ubezpieczony
podał również, że pomimo zgłoszenia zawieszenia prowadzenia działalności pod koniec 1998 roku, nadal po tej dacie w
pewnych okresach działalność gospodarczą prowadził, jednakże ze względu na niskie dochody płacił jedynie podatki,
a nie opłacał składek na ZUS.
Sąd analizując materiał dowodowy – nadesłane przez Trzeci Urząd Skarbowy w S. potwierdzone za zgodność
deklaracje PIT za lata 1999-2004 ustalił, że J. S. (1) z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług
montersko- spawalniczych osiągał przychody, które wynosiły: w 1999 roku - 11.478,00 zł , w 2000 roku –0,00 zł, w
2001 roku –9.8793,00 zł, w 2002 roku –0,00 zł, w 2003 roku - 15.398,00 zł, w 2004 roku –20.874,00 zł.
Z przeprowadzonych w toku postępowania dowodów Sąd Okręgowy przyjął, że wynika z nich, że ubezpieczony w latach
2000 i 2002 nie osiągnął żadnych przychodów.. W ocenie Sądu I instancji są to dowody, które w sposób wystarczający
przemawiają za uznaniem, że zaprzestanie prowadzenia działalności przez wnioskodawcę w 2000 roku i 2002 roku
rzeczywiście miało miejsce.
W ocenie Sądu Okręgowego analiza powyższych okoliczności daje podstawę do przyjęcia, że wnioskodawca nie podlega
obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w 2000 roku i w 2002 roku z tytułu
prowadzonej działalności gospodarczej.
Wobec powyższego, Sąd na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt I sentencji.
Skoro natomiast ubezpieczony osiągał w latach 1999, 2001, 2003 i 2004 przychód z działalności gospodarczej, tym
samym logiczne jest przyjęcie, że działalność tę musiał prowadzić i z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej
obowiązany był odprowadzać składki. Zdaniem Sądu Okręgowego, bez znaczenia pozostaje przy tym wysokość
owego przychodu i poniesionych strat, ponieważ Sąd w niniejszym postępowaniu nie ocenia fachowości prowadzenia
działalności.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że decyzja organu rentowego, obejmująca ubezpieczonego jako
osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu w 1999, 2001, 2003, i 2004 roku była słuszna i z tych powodów odwołanie ubezpieczonego jako
bezzasadne oddalił w tym zakresie na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.
Apelacja w części ustalającej, iż wnioskodawca nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu
i wypadkowemu w 2000 i w 2002r. wniósł organ rentowy. Wyrokowi zarzucił:
- naruszenie przepisów prawa materialnego – art. 6 ust. 1 pkt 5 , art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych poprzez ustalenie, że ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu
i wypadkowemu w latach 2000r.- 2002r. pomimo ustalenia, iż w latach do końca 1999, 2001, 2003, do 30.08.2004r.
wnioskodawca działalność tę prowadził, a brak było innych, niż powoływanie się przez wnioskodawcę na nieosiąganie
przychodów, przesłanek uzasadniających odmienną ocenę przesłanek prowadzenia przez wnioskodawcę działalności
w pozostałych spornych okresach,
- naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i
w efekcie błędne ustalenie stanu faktycznego, poprzez uznanie na podstawie wyjaśnień wnioskodawcy, iż w 2000r. i w
2002r. nie osiągnął żadnych przychodów i pozostawał na utrzymaniu małżonki, pomimo braku odniesienia do źródeł,
wysokości przychodów małżonki wnioskodawcy, ilości wysokości osób pozostających jednocześnie na utrzymaniu
oraz zakresu wydatków ponoszonych na utrzymanie rodziny,
- a także art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia z jakich przyczyn Sąd Okręgowy uznał, że brak odnotowania
w Urzędzie Skarbowym zeznania podatkowego wnioskodawcy za 2002r. stanowi dowód braku uzyskiwania
jakichkolwiek dochodów w tym roku oraz brak wyjaśnienia, dlaczego sam brak dochodów miałby stanowić dowód
braku prowadzenia działalności gospodarczej – pomimo, iż w ocenie wnioskodawcy działalności tej nie prowadził
również w pozostałych spornych okresach objęcia ubezpieczeniami.
Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca był zgłoszony do ewidencji działalności gospodarczej w okresie od
2.03.1998r. do 30.08.2004r. i w tym czasie nie zgłaszał prowadzenia działalności w Urzędzie Miasta ani w Urzędzie
Skarbowym i faktycznie wykonywał działalność gospodarczą, zatem w jego ocenie brak jest podstaw do ustalenia, aby
w okresach wyrejestrowania z ubezpieczeń wnioskodawca istotnie zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej.
Apelujący podał, że nie kwestionuje okoliczności, że wpis w ewidencji działalności gospodarczej stwarza tylko
domniemanie wykonywania działalności i nie przesądza o jej prowadzeniu oraz możliwe jest wykazanie, że działalność
nie była prowadzona mimo istnienia wpisu.
Zdaniem jednak organu rentowego, sam brak osiągania przychodów nie jest wystarczający dla uznania, że faktycznie
działalność nie była prowadzona.
W ocenie apelującego wnioskodawca nie naprowadził dowodu na okoliczności, że mimo dokonania wpisu –
działalność gospodarcza nie była wykonywana. Podniósł, że ubezpieczony nie wykazał, z czego miałby czerpać środki
na utrzymanie przez tyle lat, w których twierdzi, iż żadnej działalności nie wykonywał.
Twierdzenie o pozostawaniu na utrzymaniu małżonki uznał za gołosłowne.
W świetle uzasadnienia apelacji przerwy w prowadzeniu działalności, które pociągałyby za sobą brak obowiązku
płacenia składek, muszą być spowodowane określonymi przyczynami i uwarunkowane w sposób pozwalający
na uznanie, iż faktycznie w danym okresie dana osoba nie prowadziła działalności. Nie mogą to być przerwy
spowodowane brakiem zleceń.
W dalszej części uzasadnienia apelujący przywołał orzeczenia Sądu Najwyższego oraz Sądu Apelacyjnego w
Białymstoku w świetle których, w szczególności przerwa w prowadzeniu działalności gospodarczej powodująca ustanie
obowiązku ubezpieczenia społecznego musi być usprawiedliwiona i udokumentowana, a nie uzależniona wyłącznie od
woli ubezpieczonego, sprowadzającej się do zamiaru czasowego wyłączenia z obowiązku ubezpieczenia społecznego.
Apelujący podał, że w przedmiotowej sprawie brak jest okoliczności wskazujących, aby wnioskodawca istotnie
zamierzał zaprzestać wykonywania działalności w spornych okresach czasu.
Jego zdaniem wnioskodawca przez cały okres do 29.04.2004r. prowadził działalność gospodarczą. Wnioskodawca
bowiem nie wykazał, że istotnie w 2000 i 2002r. przychodów nie osiągał ani nie wykazał, z czego utrzymywał się w
tym okresie.
Ogólnikowe twierdzenie, że był na utrzymaniu żony, bez odniesienia do źródeł i wysokości przychodów małżonki
wnioskodawcy i ilości osób pozostających na utrzymaniu apelującego zakresu wydatków na utrzymanie, w ocenie
apelującego nie mogą stanowić dowodu dla uzasadnienia takich twierdzeń.
W oparciu o powyższe apelujący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie w całości odwołań
wnioskodawcy od decyzji (...) Oddziału w S. z dnia 10.08.20012r. ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Szczecinie.
W odpowiedzi na apelację J. S. (1) wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz
wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, według norm
przepisanych.
Zdaniem wnioskodawcy Sąd Okręgowy w Szczecinie słusznie stwierdził, że w latach 2000 i 2002 J. S. (1) nie prowadził
działalności gospodarczej w tym okresie nie osiągał przychodów co potwierdzone zostało m. in. informacją z Urzędu
Skarbowego o braku wpływu deklaracji podatkowych wnioskodawcy, jak również wyjaśnieniami wnioskodawcy, iż w
tym okresie pozostawał na utrzymaniu żony.
Jego zdaniem Sąd Okręgowy w Szczecinie nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego, przepisów
postępowania, jak również nie można mówić o sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią wydanego rozstrzygnięcia.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Apelacja okazała się zasadna.
Sąd Apelacyjny, jako sąd meriti, na skutek zaskarżenia przez organ rentowy wyroku w części, mając obowiązek
rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału, dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny,
w następstwie czego uznał apelację organu rentowego za zasadną.
W przedmiotowej sprawie, jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy, przedmiot sporu sprowadzał się do ustalenia,
czy skarżący w okresie objętym zaskarżonymi decyzjami, podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu,
rentowemu, wypadkowemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz czy w konsekwencji winien opłacić
również składki na te ubezpieczenia.
Słusznie również Sąd Okręgowy przywołał przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 6 ust. 1 pkt 5;
oraz art. 8 ust. 6 i 13 pkt 4) oraz art. 2 ustawy z 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej jednakże w
oparciu o te przepisy wysnuł niewłaściwe wnioski w zakresie uznania obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie
emerytalne, rentowe i wypadkowe w okresach objętych zaskarżonymi decyzjami. W szczególności nie zasługuje na
aprobatę twierdzenie Sądu Okręgowego, że odwołujący zdołał skutecznie zaprzeczyć ustaleniom organu rentowego co
do istnienia obowiązku spłacenia składek w roku 2000 i 2002.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, mimo aprobaty twierdzenia, iż istnienie wpisu w ewidencji działalności gospodarczej
nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, a jedynie prowadzi do domniemania prawnego,
według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności
gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność, należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy nie zdołał obalić
tego domniemania.
Rację ma bowiem apelujący, że nie osiągnięcie dochodów w latach 2000 i 2002, ustalone jedynie na podstawie
niezłożenia deklaracji podatkowej do Urzędu Skarbowego nie może prowadzić do przyjęcia braku obowiązku
podlegania przez wnioskodawcę ubezpieczeniom społecznym.
Sąd Apelacyjny w pełni popiera wskazywane w apelacji stanowisko, że przerwa w prowadzeniu działalności
gospodarczej, powodująca ustanie obowiązku ubezpieczenia społecznego, musi być usprawiedliwiona i
udokumentowana, a nie uzależniona wyłącznie od woli ubezpieczonego. Jak słusznie podniesiono w apelacji, za
Sądem Najwyższym, obowiązek opłacenia składek jest konsekwencją prawną prowadzenia działalności gospodarczej
na podstawie wpisu do ewidencji.
Na podstawie art. 13 pkt 4 ustawy systemowej w brzmieniu mającym zastosowanie w spornym przedziale czasu,
obowiązek ubezpieczenia społecznego powstawał z dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej, a ustawał z dniem
w którym nastąpiło zaprzestanie jej prowadzenia. Na tle tej regulacji obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej
pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności, a zatem o zaprzestaniu
prowadzenia działalności gospodarczej, powodującej wyłączenie z tego ubezpieczenia decyduje faktyczne zaprzestanie
tej działalności. Natomiast kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem
przerw w tej działalności mają ewentualnie znaczenie w sferze dowodowej i nie przesądzają same w sobie o podleganiu
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (por. wyroki Sąd Najwyższego: z 14 września 2007 r., III UK 35/07, LEX
nr 483284; z 19 marca 2007 r., III UK 133/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 114; z 15 marca 2007 r., I UK 300/06,
LEX nr 338807; z 27 czerwca 2006 r., I UK 340/05, LEX nr 376431; z 30 listopada 2005 r., I UK 95/05, OSNP
2006 nr 19-20, poz. 311; z 11 stycznia 2005 r., I UK 105/04, OSNP 2005 nr 13, poz. 198). Generalnie ujmując okresy
te miały różne uzasadnienie i przyczyny, zawsze jednak znaczenie miało to czy była prowadzona działalność, gdyż
wówczas nie można było przyjąć, że prowadzący działalność nie podlegał ubezpieczeniom społecznym. Orzecznictwo
Sądu Najwyższego jest w tym zakresie niemałe i oczywiście za aktualne należy uznać stanowisko, że nie każde
zgłoszenie przerwy uzasadniało przerwę w ubezpieczeniu społecznym. Działalność gospodarcza obejmuje również
okresy faktycznego przestoju w jej wykonywaniu, nawet z powodu braku płynności finansowej czy choroby (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r., II UK 111/03, M.P.Pr. - wkł. 2004 nr 7, poz. 16, LEX nr
79921; wyrok Sądu Najwyższego z 16 maja 2006 r., I UK 289/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 168). Natomiast
przerwy w działalności mogą zwalniać z ubezpieczenia gdy są należycie usprawiedliwione i udokumentowane. Różne
są przy tym rodzaje działalności, które w niektórych okresach nie są wykonywane. Przykładowo mogą być też
uznane za przerwy okresy, w których ubezpieczony z przyczyn obiektywnych działalności gospodarczej nie mógł
wykonywać (przykładowo dłuższa nieobecność z powodu wyjazdu za granicę lub choroby). Zawsze jednak w sprawie
o podleganie obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, jak wskazał Sąd Okręgowy, ciężar dowodu wykazania istnienia
rzeczywistej przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej (art. 6 k.c.) spoczywa na ubezpieczonym. Wbrew
twierdzeniu Sądu ubezpieczony nie zdołał obalić domniemania o prowadzeniu działalności. Jedynie wskazał, na
informacją z Urzędu Skarbowego o braku wpływu deklaracji podatkowych wnioskodawcy, jak również wyjaśnił, iż
w tym okresie pozostawał na utrzymaniu żony. Przedmiotowe okoliczności Ne zostały w żaden sposób chociażby
uprawdopodobnione. W niniejszej sprawie wykazano jedynie tyle, że ubezpieczony nie wyrejestrował działalności
gospodarczej w okresie objętym zaskarżoną decyzją i nie złożył stosownej deklaracji do Urzędu Skarbowego.
W ocenie Sądu Apelacyjnego nie przedłożył żadnych dowodów uwiarygodniających podstawy zaprzestania tej
działalności, bowiem brak dochodów w spornym okresie i oświadczenie o pozostawaniu na utrzymaniu żony, jest
niewystarczające dla ustalenia, że wymieniony nie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu
prowadzonej działalności gospodarczej. Konsekwencją tego jest z kolei ustalenie obowiązku opłacania składek.
Powyższe obligowało zatem Sąd Apelacyjny do uwzględnienia apelacji organu rentowego i wydania orzeczenia
reformatoryjnego na postawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c., oddalającego odwołanie ubezpieczonego
SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Beata Górska