82 źród£a finansowania inwestycji w gospodarstwach - 18-5

82
Agnieszka
Ginter
STOWARZYSZENIE
EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU
Roczniki Naukowe l tom XII l zeszyt 3
Agnieszka Ginter
Akademia Podlaska Siedlcach
RÓD£A FINANSOWANIA INWESTYCJI W GOSPODARSTWACH
MLECZNYCH W WYBRANYCH POWIATACH
SOURCES OF FINANCING INVESTMENT IN MILK FARMS
IN CHOSEN DISTRICTS
S³owa kluczowe: gospodarstwo mleczne, inwestycja, finansowanie, powiat
Key words: milk farm, investment, financing, district
Synopsis. Ukazano Ÿród³a finansowania inwestycji w wybranych gospodarstwach mlecznych, po³o¿onych w 4
powiatach. Nak³ady inwestycyjne stanowi³y nak³ady finansowe pokrywane ze œrodków w³asnych, obcych œrodków finansowych w postaci kredytów, jak równie¿ ze œrodków unijnych.
Wstêp
Produkcja mleka i jego przetwórstwo s¹ wa¿nym elementem polskiego i œwiatowego rolnictwa
i przemys³u spo¿ywczego. Udzia³ bran¿y mleczarskiej w globalnej produkcji rolnej wynosi 15,5%, a
udzia³ w produkcji towarowej – 18,5%.
Od 1990 r. bran¿a ta przechodzi g³êbokie procesy dostosowawcze do wymogów nowoczesnego rynku. W pierwszym okresie transformacji systemowej (do 1993 r.), procesy te kszta³towa³y siê
pod wp³ywem importu wielu produktów mleczarskich z krajów UE oraz inwestycji zagranicznych w
tym sektorze. W drugim okresie, przekszta³cenia rynkowe wynika³y ze wzrostu aktywnoœci rynkowej
i marketingowej sektora oraz poszczególnych firm mleczarskich [Górska-Worsewicz, Krajewski 1997].
Krajowe mleczarstwo jest jedn¹ z nielicznych dziedzin rolnictwa i gospodarki ¿ywnoœciowej,
która w miarê konsekwentnie i skutecznie restrukturyzuje swoj¹ dzia³alnoœæ, dostosowuj¹c siê do
warunków gospodarki rynkowej [Wy¿ykowska 2000].
Od po³owy lat 90. mo¿na zaobserwowaæ zdecydowane zmiany w koncentracji produkcji mleka.
Ci producenci mleka, którzy z bardzo ró¿nych powodów nie byli w stanie sprostaæ narastaj¹cym
doœæ szybko wymogom, rezygnowali z dostarczania mleka do mleczarñ. Efektem by³a stale malej¹ca
liczba dostawców mleka w kraju, co wynika³o z malej¹cego pog³owia krów.
Przed polskimi producentami mleka, podobnie jak przed ca³¹ bran¿¹ mleczarsk¹ stawianych jest
wiele coraz to nowszych wymagañ dostosowuj¹cych ten sektor do wymogów UE. W tym celu
niezbêdne by³o mo¿liwie jak najszybsze dokoñczenie restrukturyzacji i modernizacji zarówno przetwórstwa, jak i przede wszystkim dalsza szybka poprawa jakoœci mleka surowego, a tak¿e spe³nienie przez gospodarstwa mleczne niezbêdnych wymogów weterynaryjnych.
Inwestycje s¹ podstawow¹ determinant¹ wzrostu i rozwoju gospodarczego w ka¿dym sektorze
gospodarki narodowej. W warunkach Polski w szczególnoœci odnosi siê to do rolnictwa, które ma
opiniê zapóŸnienia technologicznego. Zgodnie z polsk¹ statystyk¹ masow¹ nak³ady inwestycyjne
s¹ to nak³ady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych œrodków trwa³ych lub
ulepszenie, tj. przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub modernizacja, istniej¹cych obiektów maj¹tku trwa³ego, a tak¿e nak³ady na tzw. pierwsze wyposa¿enie inwestycji [Miko³ajczyk 2008].
Celem pracy by³a analiza Ÿróde³ finansowania inwestycji w gospodarstwach mlecznych w wybranych powiatach.
Producenci mleka w Polsce
Jednym z najwiêkszych problemów, z jakim boryka siê sektor mleczarski w Polsce jest rozdrobnienie produkcji. Koncentracja chowu krów jest jednym z najwa¿niejszych czynników prowadz¹cych
do obni¿enia kosztów produkcji, wzrostu op³acalnoœci oraz konkurencyjnoœci produkcji mleka
ród³a finansowania inwestycji w gospodarstwach mlecznych...
83
[Seremak-Bulge 2005]. Postêpuje on wraz z
koncentracj¹ ziemi oraz wzrostem specjalizacji w rolnictwie. Liczba producentów mleka
Wy sz cz ególnienie
Lata
w Polsce w 2004 r. wynios³a 736 tys. i by³a
2006 2007 2008 2009
zbli¿ona do liczby producentów w pozostaMlecznoœæ [l]
42 7 4 43 7 5 446 4 45 8 0
³ych 24 krajach UE (756 tys.).
TowarowoϾ produkcji [%]
76,0 78,0
78,0
79,0
W 2007 r. produkcj¹ mleka zajmowa³o siê
Li czebnoϾ stada
4,0
4,2
5,1
5,4
610 tys. gospodarstw, z tego ok. 254 tys. proród³o: Roczni k Satatystyczny... 2006-2009.
dukowa³o mleko na sprzeda¿, do mleczarni
228 tys., w formie sprzeda¿y bezpoœredniej 26 tys. [Seremak-Bulge 2008]. Patrz¹c na kierunek zmian zachodz¹cych w gospodarstwach mleczarskich wydaje siê, ¿e wprowadzenie systemu kwotowania nie zatrzyma³o procesów restrukturyzacyjnych zapocz¹tkowanych jeszcze w latach 90-tych.
W dalszym ci¹gu w Polsce mo¿na zaobserwowaæ zmniejszaj¹c¹ siê liczbê rolników utrzymuj¹cych krowy, rosn¹c¹ wydajnoœæ mleczn¹ krów i towarowoœæ produkcji (tab. 1).
Ta b e la 1 .Wy d a jn o œ æ mle c z n a k ró w, to w a ro w o œ æ
produkcji mleka i licz ebnoϾ stada
Materia³ i metodyka badañ
W celu zaprezentowania Ÿróde³ finansowania dzia³alnoœci inwestycyjnej w gospodarstwach
mlecznych przeprowadzono badania w 20 indywidualnych gospodarstwach rolnych, po³o¿onych
w 4 powiatach £uków, Siedlce, Soko³ów oraz Wêgrów). Drog¹ wywiadu bezpoœredniego uzyskano
informacje na temat Ÿróde³ inwestycji w tych gospodarstwach. Zebrano materia³ pozwalaj¹cy stwierdziæ, na ile rolnicy wykorzystuj¹ swoje w³asne œrodki, a w jakim zakresie korzystaj¹ z obcych Ÿróde³.
Badania wskaza³y jak wygl¹da struktura œrodków finansowych, bior¹cych udzia³ w inwestycjach
w gospodarstwach mlecznych.
Zaobserwowano jakie znaczenie maj¹ œrodki unijne w wybranych gospodarstwach. Przedmiotem analizy by³y gospodarstwa mleczne, które korzysta³y m.in. z dotacji ze œrodków publicznych o
charakterze inwestycyjnym. Badaniami objêto lata 2007-2009. Dobór gospodarstw do badañ by³
celowy. W celu uchwycenia zró¿nicowania badanej zbiorowoœci obliczono wartoœci œrednie (X),
odchylenie standardowe (SD) oraz wyznaczono na tej podstawie wspó³czynniki zmiennoœci (CV%),
bêd¹ce relacj¹ SD do X.
Wyniki badañ
Liczba badanych gospodarstw w poszczególnych powiatach by³ zró¿nicowana. W powiecie
³ukowskim zbadano 7 gospodarstw, w siedleckim – 4, w soko³owskim 6, a w wêgrowskim – 3.
Badane gospodarstwa ró¿ni³y siê powierzchni¹ gospodarstwa, liczb¹ stada podstawowego, jak
równie¿ wydajnoœci¹ mleczn¹ krów (tab. 2).
W ci¹gu trzech lat badañ zaobserwowano, ¿e 10 gospodarstw zwiêkszy³o swoj¹ powierzchniê. W 2008
r. odnotowano 4 takie gospodarstwa: po 2 – w powiecie £uków i Soko³ów Podlaski, a pozosta³e 6 gospodarstw zwiêkszy³o swoj¹ powierzchniê w 2009 r.: 2 - w powiecie ³ukowskim, 2 – w siedleckim oraz po 1 – w
soko³owskim i wêgrowskim. Powy¿sza sytuacja by³a przyczyn¹ zwiêkszania siê œredniej powierzchni
badanego gospodarstwa w ca³ej badanej grupie z 47,4 ha UR w 2007 r., do 50,3 ha – w 2009 r. (w 2008 r.
wynosi³a 48,2 ha UR). Nie mniej jednak nale¿a³o zauwa¿yæ, ¿e powierzchnia badanego gospodarstwa by³
bardzo zró¿nicowana w badanej grupie gospodarstw, podobnie jak i w powiatach. Najmniejszym badanym
gospodarstwem w ca³ym okresie badañ by³o gospodarstwo o powierzchni 13 ha, po³o¿one w powiecie
siedleckim, podczas gdy najwiêksze mia³o 117 ha UR ( 9 razy wiêksze). Zró¿nicowanie badanych gospodarstw uznano za pozytywn¹ ich cechê na tle poruszanego zagadnienia. Na tle powiatów, najwiêksz¹
œredni¹ badan¹ powierzchniê w okresie badawczym zanotowano w gospodarstwach po³o¿onych w powiecie Soko³ów Podlaski, podczas gdy najmniejsza wyst¹pi³a w powiecie siedleckim.
Obliczony wskaŸnik zmiennoœci wskaza³, ¿e du¿a zmiennoœæ powierzchni gospodarstw mia³a
miejsce w powiecie £uków i Soko³ów Podlaski. Mniejsz¹ zmiennoœæ w przypadku tej cechy zanotowano w dwóch pozosta³ych powiatach.
W przypadku liczby krów, która œrednio dla ca³ej grupy badanych gospodarstwach w kolejnych latach badañ by³a niemal taka sama (odpowiednio 55, 55, 54) zaobserwowano, ¿e najmniejsza
liczebnoœæ w przeliczeniu na gospodarstwo, charakteryzowa³a powiat siedlecki, podczas gdy w pozosta³ych powiatach nie odnotowano istotnego zró¿nicowania, z lekk¹ przewaga w powiecie wêgrowskim.
84
Agnieszka Ginter
Tabela 2. C haraktery sty ka badany ch gospodarstw w 2009 r.
L.p.
Obsz ar
gospodarstw [ha
UR]
Licz ba krów
[D JP]
Mlecz noœæ krów
[l/sz t]
2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007
2008
2009
Powiat £uków
1.
2.
3
4.
5.
6.
7.
Œredni a
SD
CV
[%]
37,0
24,0
18,0
78,0
65,0
23,0
111,0
8.
9.
10 .
11.
Œredni a
SD
CV
[%]
13,0
40,0
21,5
31,0
12 .
13
14.
15 .
16 .
17 .
Œredni a
SD
CV
[%]
91,0
117,0
41,0
23,0
48,0
29,0
37,0
27,0
18,0
78,0
65,0
23,0
115,0
37,0
52
27,0
31
22,0
20
87,0
84
65,0
88
23,0
18
115,0 137
54
53
37
40
20
23
79
85
84
86
19
19
13 1 133
6 2 10
5 430
49 40
7 5 40
6 140
3 8 40
6 8 40
6 400
5890
5 0 10
7060
6 430
40 30
7 0 40
6 13 0
5 6 40
48 40
7320
6 2 10
40 7 0
6720
50,8 51,8 53,7 61,4 62,4 62,7
5 8 48
5980
5 8 47
34,9 35,7 36,3 43,8 40,4 40,9 1231,1 1112,0 1107,4
68,8 69,0 67,7 71,4 64,8 65,4
21,1
18,6
18,9
14
36
27
28
3 6 40
5870
48 40
5 5 10
3580
5570
47 60
5 6 40
3 5 40
5 410
45 40
5 470
26,3 26,3 28,2 24,5 24,7 26,2
49 65
48 8 7
47 40
Powiat Siedlce
13,0
40,0
21,5
31,0
13,0
42,0
21,5
37,0
12
38
26
22
12
36
28
23
11,6 11,7 13,4 10,7 10,0
9,1 981,0 958,8 905,8
44,4 44,4 47,7 43,9 40,7 34,8
19,8
19,6
19,1
Powiat Soko³ów Podlaski
98,0
117,0
41,0
23,0
48,0
31,0
98,0 102
117,0 146
43,0
36
23,0
18
48,0
49
31,0
30
110 109
141 118
34
35
19
18
5 1 49
33
32
8 6 40
6870
6 150
5 5 10
6070
48 90
8 150
6650
6 470
5 170
5860
5060
7 7 40
6 150
6070
5060
5 6 40
5 16 0
58,2 59,6 60,0 63,5 64,6 60,1
6355
6226
5970
37,4 38,4 38,3 49,8 49,2 42,5 1301,5 1144,5 876,5
64,4 64,6 63,8 78,6
76,1 70,8
20,5
18,4
16,4
18 .
48,0 48,0 48,0
68
65
66 7050
19 .
23,0 23,0 23,0
40
42
42 48 6 0
20. 67,0 67,0 86,5
87
85
8 6 5 5 40
Œre46,0 46,0 50,3 65,0 64,0 64,6 5816
dni a
SD
22,1 22,1 31,9 23,6 21,5 22,0 1120,9
CV
48,0 48,0 63,6 36,4 33,6 34,1 19,3
[%]
ród³o: opracowani e w³asne.
6 8 10
5070
5 6 40
6 5 40
5 2 10
5 140
5 8 40
5630
Powiat Wêgrów
887,1 788,8
15,2
14,0
Trzecia z prezentowanych cech, a
mianowicie wydajnoœæ mleczna krów,
w badanych gospodarstwach ogó³em
w 2007 r. wynios³a 5819 litrów. W drugim roku badañ odnotowano niewielki spadek wydajnoœci do 5814 litrów,
podczas gdy w 2009 r. zanotowano
wzrost do 5630 litrów. Na tle powiatów
najwiêksz¹ wydajnoœci¹ charakteryzowa³y siê gospodarstwa po³o¿one w powiecie soko³owskim, a najmniejsz¹ w
powiecie siedleckim. Nie mniej jednak
najwiêksza wydajnoœæ mleczna, jak¹
pozwoli³y zaobserwowaæ przeprowadzone badania mia³a miejsce w 2007 r.,
w gospodarstwie nr 12 w powiecie
soko³owskim (8640 l/szt). W tym gospodarstwie przez ca³y okres badañ
charakteryzowany miernik by³ najwiêkszy. Najmniejsza wydajnoœæ mleczna
charakteryzowa³a gospodarstwo nr 8
w powiecie siedleckim.
W badanej zbiorowoœci (20 gospodarstw) wspó³czynnik zmiennoœci dla powierzchni gospodarstw w
badanym okresie wyniós³ œrednio
65,5%, a dla liczb krów 69,0, co wskazywa³o na du¿¹ zmiennoœæ w grupie.
Ma³¹ zmiennoœæ na poziomie CV
19,3% zaobserwowano w przypadku wydajnoœci mlecznej krów.
W badanych gospodarstwach w
latach 2007-2009 dokonano licznych
inwestycji z wykorzystaniem ró¿nych
Ÿróde³ ich finansowania, tj. w³asnych
i obcych (w tym kredytów i œrodków
unijnych). W³aœciciele gospodarstw
rolnych byli aktywni wobec mo¿liwoœci wsparcia finansowego unijnego w ramach SPO – Rolnictwo PROW
2007-2013 (tab. 3).
Aktywnoœæ inwestycyjna w badanych gospodarstwach ogó³em w
najwiêkszym stopniu uwarunkowana by³a przez ich œrodki w³asne, których udzia³ w strukturze Ÿróde³ finansowania inwestycji wynosi³ 34,5%.
Istotne znaczenie mia³y te¿ œrodki uzyskane w ramach unijnego Ÿród³a, jakim by³ Sektorowy Program Operacyjny (SPO) – Restrukturyzacja i
modernizacja sektora ¿ywnoœciowego oraz rozwój obszarów wiejskich
2004-2006 (SPO – Rolnictwo) w ramach dzia³ania Inwestycje w gospo-
ród³a finansowania inwestycji w gospodarstwach mlecznych...
85
darstwach rolnych, który stanowi³
30,3% udzia³u w omawianej strukturze.
Istotne znaczenie zanotowano w przyL.p.
ród³a finansowania
padku kredytów, których udzia³ w strukkwota œrodki w
SPO –
PR OW
kredy ty
turze Ÿróde³ finansowania inwestycji w
ogó³em
³asne R olnictwo 2007-2013
gospodarstwach mlecznych wynosi³
Powiat £uków (P.£.)
25,7%. Najmniejsze znaczenie w moder1.
3 40 0 0 0 12 0 0 0 0
18 6 0 00
34 000
nizacji badanych gospodarstw mia³
2.
286 000
98 000
10 8 0 0 0
80 000 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
3.
145 0 0 0
45 0 0 0
- 100 000 (PROW) 2007-2013 w ramach „Moder4.
9 6 0 0 0 0 16 5 0 0 0
300 000
195 000 300 000 nizacji gospodarstw rolnych”.
Dla gospodarstw po³o¿onych w
5.
6 45 0 0 0 2 6 0 0 0 0
260 000
- 12 5 0 00
powiecie
£uków najbardziej widocz6.
65 000
65 000
nym
wsparciem
inwestycji by³y œrod7.
1 46 0 0 0 0 46 0 0 0 0
300 000
145 0 0 0 5 5 5 0 0 0
ki
w³asne
(31,1%)
przy istotnym wsparRazem 3 901 000 1 213 000 1 046 000
48 2 0 0 0 1 16 0 0 00
ciu w postaci kredytów (29,7%), a
Powiat Siedlce
nastêpnie SPO Rolnictwo (26,8%).
8.
45 0 0 0
22 500
22 500
- Najmniejszy udzia³ w partycypowaniu
9.
410 000 110 000
15 5 0 0 0
- 145 000 kosztów inwestycji zaobserwowano w
10 .
96 000
55 000
41 000 przypadku PROW 2007-2013 (12,3%).
W powiecie siedleckim najistot11.
2 2 5 0 0 0 10 0 0 00
- 12 5 0 00
niejszym
Ÿród³em inwestowania obok
Razem
776 000 287 500
15 5 0 00
22 500 311 000
kredytów (40,1%), by³y równie¿ œrodki
Powiat Soko³ów Podlaski
w³asne ( 37,0%). Podobnie jak w po12 .
735 000 286 000
300 000
- 149 0 0 0
wiecie £uków, najmniejsze znaczenie
13 .
1 2 0 0 0 0 0 45 0 0 0 0
300 000
300 000 150 000 mia³ PROW 2007-2013 (2,9%).
14.
45 5 0 0 0 15 5 0 0 0
300 000
Podejmuj¹c inwestycje w gospo15 .
48 0 0 0
48 0 0 0
- darstwach po³o¿onych w powiecie So16 .
3 6 0 0 0 0 15 0 0 0 0
15 0 0 00
60 000 ko³ów Podlaski ich w³aœciciele wyko17 .
60 000
60 000
- rzystywali przede wszystkim
Razem 2 858 000 1 149 000 1 050 000
300 000 359 000 zgromadzone œrodki w³asne (40,2%) i
SPO – Rolnictwo (36,7%). W tym poPowiat Wêgrów
wiecie, podobnie jak i w powiecie
18 .
600 000 200 000
300 000
- 100 000 £uków i Siedlce, w najmniejszym stop19 .
18 6 0 0 0
93 000
93 000
- niu wykorzystywano œrodki finansowe
20.
1 10 0 0 0 0 3 10 0 0 0
300 000
- 490 000 w ramach PROW 2007-2013.
Gospodarstwa po³o¿one w poRazem 1 886 000 603 000
600 000
93 000 590 000
wiecie Wêgrów w równym niemal
Razem
9 42 1 0 0 0 3 2 5 2 5 0 0 2 8 5 1 0 0 0
8 9 7 5 0 0 2 42 0 0 0 0
powi aty
stopniu korzysta³y z trzech Ÿróde³ finansowania inwestycji, a mianowiród³o: opracowani e w³asne.
cie ze œrodków w³asnych, SPO-Rolnictwo oraz kredytów.
W celu pog³êbienia analizy znaczenia rodzajów wydatków inwestycyjnych w gospodarstwach,
dokonano ich przeliczenia na 1 ha UR (tab. 4).
Wydatki te w przeliczeniu na jednostkê powierzchni w badanej grupie gospodarstw by³y bardzo
zró¿nicowane. Najwiêksza kwota inwestycji ogó³em na jednostkê powierzchni ukszta³towa³y siê na poziomie 12 716 z³ w gospodarstwie nr 20 w powiecie Wêgrów, podczas gdy najmniejsza by³a ponad 6 razy
mniejsza (1935 z³) w gospodarstwie w powiecie Soko³ów Podlaski. Nale¿y zauwa¿yæ, ¿e gospodarstwo nr
17 by³o jednym z trzech gospodarstw, które podejmowa³o inwestycje wy³¹cznie ze œrodków w³asnych.
Porównuj¹c powiaty, najwiêksze œrodki finansowe przeznaczone na inwestycje w przeliczeniu na
1 ha UR zaobserwowano w powiecie Wêgrów (11 974 z³), a najmniejsze w powiecie Siedlce (6837 z³).
Analizuj¹c œrodki w³asne ogó³em w gospodarstwach, obliczono, ¿e kszta³towa³a siê na poziomie 3229 z³. Najbardziej znacz¹ce ich oddzia³ywanie na tle powiatów zaobserwowano w powiecie
Wêgrów, co wynika³o z wysokoœci wsparcia inwestycji z tego tytu³u w gospodarstwie po³o¿onych
Ta b e l a 3 . r ó d ³ a f i n a n s o w a n i a i n w e s t y c j i w b a d a n y c h
gospodarstwach w latach 2007-2009 [z ³]
86
Agnieszka Ginter
Tabela 4. Wydatki inwestycyjne w badanych gospodarstwach
w prz elicz eniu na 1 ha UR
L.p.
ród³a finansowania
kwota
ogó³em
œrodki w
SPO –
PR OW
kredy ty
³asne R olnictwo 2007-2013
Powiat £uków (P.£.)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Œredni a
8.
9.
10 .
11.
Œredni a
12 .
13 .
14.
15 .
16 .
17 .
Œredni a
9 18 9
10 5 9 3
6 591
11 034
9 923
2 826
12 6 9 6
10 3 7 5
3 2 43
5 027
3 630
2 0 45
1 896
3 448
4 000
4 000
2 826
4 000
2 607
3 226
2 782
Powiat Siedlce
9 19
4 000
2 2 41
1 260
1 282
3 46 1
1 731
1 731
9 762
2 6 19
3 690
4 46 5
2 558
6 081
2 703
6 837
2 533
1 366
198
Powiat Soko³ów Podlaski
7 500
10 2 5 6
10 5 8 1
2 087
7 500
1 935
7 938
2 9 18
3 061
3 8 46
2 564
3 604
6 976
2 087
3 12 5
3 125
1 935
3 19 2
2 9 16
Powiat Wêgrów
18 .
12 5 0 0
4 16 6
19 .
8 087
4 0 43
20.
12 7 16
3 584
Œredni a
11 974
3 828
Ogó³em
9 355
3 229
ród³o: opracowani e w³asne.
6 250
3 468
3 809
2 831
963
5 45
448
924
4 826
3 085
2
4
3
1
3
1
3
2
452
907
378
7 40
2 564
833
1 520
1 282
1 250
997
4 0 43
590
891
2 083
5 665
3 7 46
2 40 3
na jego obszarze (gospodarstwo nr
18). Korzystanie ze œrodków w ramach SPO - Rolnictwo w poszczególnych powiatach wskazywa³o na
najmniejsze ich zró¿nicowanie, nie
mniej jednak po raz kolejny najistotniejsze znaczenie mia³y w powiecie
Wêgrów.
W przypadku korzystania z kredytów, najwy¿sze ich wsparcie inwestycji zaobserwowano w powiecie wêgrowskim. Kwota kredytów
w przeliczeniu na 1 ha UR wynios³a w powiecie Wêgrów 3746 z³.
Liczba inwestycji, jak¹ zanotowano w okresie badañ wynosi³a 30.
Dotyczy³y one przede wszystkim
zakupu maszyn rolniczych, zakupu
ziemi oraz budowy nowych budynków w gospodarstwie, a zatem by³y
trzy rodzaje inwestycji. W 11 gospodarstwach mia³ miejsce jeden rodzaj
inwestycji, a mianowiecie: w 8 gospodarstwach wy³¹cznie zakupiono
maszyny, w 2 gospodarstwach tylko ziemiê, a w 1 gospodarstwie wy³¹cznie wybudowano nowy budynek inwentarski. Dla kolejnych 8
gospodarstw zaobserwowano dwa
rodzaje inwestycji: dla 6 by³ to zakup maszyn i ziemi, a dla 2 zakup
maszyn i budowa budynku inwentarskiego. W 1 gospodarstwie wyst¹pi³y wszystkie formy inwestycji, tj. zakup maszyn, zakup ziemi i
budowa nowego budynku inwentarskiego.
Podsumowanie
Inwestycje w badanych gospodarstwach mlecznych mia³y ró¿ne Ÿród³a finansowania, tj. œrodki
w³asne, krajowe Ÿród³a obce, jakimi by³y kredyty oraz finansowa pomoc unijna, zw³aszcza kierowana na wsparcie rolnictwa i rozwój obszarów wiejskich (SPO-Rolnictwo, PROW 2007-2013).
Wszystkie 20 badane gospodarstwa wykorzysta³y œrodki w³asne, przy czym najwiêksz¹ ich
kwotê odnotowano w powiecie Wêgrów. Jedenaœcie gospodarstw (55% badanych) wykorzysta³o
do tego celu równie¿ œrodki finansowe w ramach SPO-Rolnictwo. £¹cznie 7 gospodarstw wykorzysta³o równie¿ wsparcie w postaci PROW 2007-2013. Kredyty cieszy³y siê zainteresowaniem w 13,
spoœród 20 badanych gospodarstw.
Ze wszystkich Ÿróde³ wsparcia, jakie wyst¹pi³y w gospodarstwach w trakcie badañ korzysta³y
2 gospodarstwa (gospodarstwo nr 4 i 13).
Inwestycje, jakie mia³y miejsce w badanych gospodarstwach œwiadczy³y o posiadanych przez
nie mo¿liwoœciach rozwojowych. Znaczny udzia³ œrodków w³asnych w przeprowadzanych inwestycjach, wskazywa³ na korzystn¹ sytuacjê finansow¹ tych jednostek podyktowan¹ w znacznej
mierze wysokimi cenami mleka szczególnie w 2007 r. Niew¹tpliwie stymulatorem dzia³alnoœci inwestycyjnej w gospodarstwach by³y œrodki unijne, szczególnie w postaci SPO-Rolnictwo.
ród³a finansowania inwestycji w gospodarstwach mlecznych...
87
Literatura
Górska-Worsewicz W., Krajewski K. 1997: Ocena przekszta³ceñ rynkowych polskiego sektora mleczarskiego
w latach 1990-1996 oraz jego szanse w procesie integracji z UE. Uniwersytet Szczeciñski, Szczecin, s. 348-356.
Miko³ajczyk J. 2008: Regionalne zró¿nicowanie wydatków inwestycyjnych w rolnictwie polskim w latach
2000-2005. Rocz. Nauk. SERiA, s. 184-188.
Rocznik Satatystyczny Rolnictwa. 2006-2009: GUS, Warszawa.
Seremak-Bulge J. 2005: Rozwój rynku mleczarskiego i zmiany jego funkcjonowania w latach 1990-2005.
IERiG¯-PIB, Warszawa, 110-120.
Seremak-Bulge J. 2008: Polski rynek mleczarski na tle œwiata. Przegl¹d Mleczarski, nr 11, s. 18-22.
Wy¿ykowska B. 2000: Procesy dostosowawcze w bran¿y mleczarskiej do warunków gospodarski rynkowej.
SGGW, Warszawa, s. 115-122.
Summary
The paper shows the sources of financing investment in milk farms in chosen district. The investigations show
that the Polish producers use the sources such as own’s producers founds, credits and union’s support. Own’s
producers founds were very important in farm’s investment such as Sectoral Operating Programme – Agriculture.
Adres do korespondencji:
dr Agnieszka Ginter
Akademia Podlaska w Siedlcach
Zak³ad Ekonomiki, Organizacji Rolnictwa i Agrobiznesu
ul. B. Prusa 12
08-110 Siedlce
tel. (25) 643 12 90
e-mail: [email protected]