4. Jęczmień ozimy Gatunek ten nie jest zbyt popularny w

4. Jęczmień ozimy
Gatunek ten nie jest zbyt popularny w naszym kraju, choć potencjał jego plonowania jest bardzo
duży. Słaba zimotrwałość jęczmienia ozimego jest przyczyną niewielkiego udziału w strukturze
zasiewów ozimin. Uprawa tej rośliny w siewie czystym, jak również w mieszankach z innymi zbożami
jest ryzykowna, a przez to mało powszechna.
Obecnie Krajowy Rejestr Odmian obejmuje 24 odmiany jęczmienia ozimego. W 2016 roku
zarejestrowano 5 nowych odmian jęczmienia ozimego: Brosza, KWS Kosmos, Quadriga i Vincenta (stan
na 01.03.2016 roku, źródło: www.coboru.pl).
W doświadczeniach porejestrowych, realizowanych na terenie województwa łódzkiego
w sezonie 2014-2015 badano 7 odmian, wśród nich znajdowało się 6 kreacji typu wielorzędowego
pastewnego i 1 odmiana dwurzędowa pastewna. Doświadczenia zlokalizowano w Lućmierzu,
Masłowicach i Sulejowie. W 2015 roku w jęczmieniu ozimym w ZDOO w Masłowicach, wystąpił wirus
żółtej karłowatości jęczmienia, który zredukował plonowanie odmian. W tegorocznej publikacji
wykorzystane zostały wyniki z doświadczenia prowadzonego w ZDOO w Kochcicach.
Badania prowadzono na dwóch poziomach agrotechnicznych – podstawowym (a1)
i intensywnym (a2). Agrotechnika na poziomie (a2) różniła się od agrotechniki na poziomie (a1)
zwiększonym nawożeniem azotowym o 40 kg/ha, ochroną przed chorobami, stosowaniem dolistnych
preparatów wieloskładnikowych oraz zapobieganiem wyleganiu z użyciem regulatora wzrostu.
Na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) nawożenie azotowe najwyższe było w Sulejowie
i kształtowało się na poziomie 113 kg N/ha, najniższe w Lućmierzu 93 kg N/ha. Wysokości dawek
nawożenia fosforowego i potasowego dostosowane były do zasobności gleb w te składniki.
Nawożenie fosforowe wynosiło 15,7-80 kg/ha, natomiast potasowe 75-120 kg/ha.
Plonowanie jęczmienia ozimego w doświadczeniach PDO rejonu łódzkiego w roku 2015
kształtowało się na poziomie 7,3 t/ha – w uprawie podstawowej (a1) i 8,3 t/ha – w uprawie intensywnej
(a2). Intensyfikacja uprawy (a2) wpłynęła na zwyżkę plonowania jęczmienia ozimego średnio o 1,0 t/ha.
Wyniki plonowania uzyskane w poszczególnych punktach doświadczalnych były zróżnicowane.
Najniższy plon uzyskano w Lućmierzu gdzie na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) średni plon
ziarna badanych odmian wynosił ok. 6,0 t/ha i 7,0 t/ha na intensywnym poziomie agrotechnicznym (a2).
Plonowanie odmian w Kochcicach było na podobnym poziomie. Najwyższy plon jęczmienia ozimego
uzyskano w Sulejowie, gdzie zbiory ziarna na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) wynosiły
odpowiednio 9,5 t/ha, a na intensywnym poziomie agrotechnicznym (a2) – 10,3 t/ha. W sezonie
2014-2015 na terenie województwa łódzkiego powyżej wzorca, na obu poziomach agrotechnicznych,
plonowały odmiany: Titus, Souleyka, SU Melania, SU Elma i Zenek. Najdorodniejszym ziarnem na obu
poziomach agrotechnicznych charakteryzowała się odmiana: SU Vireni.
Susza glebowa w sezonie wegetacyjnym 2015 roku w połączeniu z bardzo wysokimi
temperaturami powietrza, spowodowała mniejszą presję chorób grzybowych na poletkach i była
przyczyną niewielkiego wylegania. Stopień porażenia przez choroby był zróżnicowany (tabela 6).
Najmniej wrażliwe na porażenie przez mączniaka były odmiany: Titus i SU Elma, przez rynchosporiozę –
Zenek, przez czarną plamistość – SU Melania, z kolei przez plamistość siatkową – Souleyka.
W fazie dojrzałości mlecznej niewielkie wyleganie odmian na podstawowym poziomie
agrotechnicznym (a1) odnotowano jedynie w Sulejowie. Przed zbiorem odmiany sporadycznie wyległy
w Kochcicach i w Sulejowie. Mniejszą odpornością na wyleganie cechowała się odmiana Soulejka.
Biorąc pod uwagę wyniki uzyskane z doświadczeń porejestrowych Łódzki Zespół PDO
zdecydował o utworzeniu dla jęczmienia ozimego Listy Odmian Zalecanych do uprawy na terenie
województwa (LOZ). Lista jest efektywną formą rekomendacji najodpowiedniejszych odmian
do praktyki rolniczej. W dużym stopniu pozwala ograniczać napływ odmian, których uprawa może
łączyć się z ryzykiem. Zawiera jedynie odmiany najwartościowsze do uprawy w danym regionie,
a tym samym ułatwia rolnikom dokonanie trafnego wyboru odmian najbardziej dostosowanych
do lokalnych warunków gospodarowania.
Lista Odmian Zalecanych do uprawy (LOZ):
1. Titus
2. SU Melania
3. Zenek
Tabela 1.
Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2015
Rok wpisania
do
Krajowego
Rok wpisania
Odmiana
Rejestru
do LOZ
Lp.
Odmian
w Polsce
1
2
3
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej –
- pełnomocnika w Polsce
4
1
Souleyka
2010
Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec
2
Titus
2012
3
Kobuz
2013
4
SU Melania
2013
2016
Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec
5
Zenek
2013
2015
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, PL-64-000 Kościan
6
SU Elma
2014
Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec
7
SU Vireni
2014
Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec
2014
Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5, PL – 63-004 Tulce
Tabela 2.
Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2015
Miejscowość
Lućmierz
Powiat
Zgierski
Kompleks rolniczej przydatności gleby
żytni dobry
Klasa bonitacyjna gleby
IV b
pH gleby w KCl
5,9
Przedplon
groch
Data siewu
(dzień, m-c, rok)
25.09.2014
Obsada nasion
(szt/m2)
400
Data zbioru
(dzień, m-c, rok)
07.07.2015
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1
(kg/ha)
93
N na poziomie a2
(kg/ha)
133
P2O5
(kg/ha)
15,7
K2O
(kg/ha)
79,7
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi na poziomie a2
Zaprawa nasienna
(l/ha)
(nazwa)
Florowit – 2 × 1,0 l
Kochcice
Lubliniecki
żytni bardzo dobry
III b
6,18
groch
04.10.2014
400
17.07.2015
Sulejów
Piotrkowski
pszenny dobry
III b
6,3
rzepak ozimy
29.09.2014
350
07.07.2015
108
148
80
120
ADOB CU –
1,0 l
ADOB MN –
1,0 l
Basfoliar 36 Extra –
6,0 l
113
153
50
75
Środki ochrony roślin
Funaben Plus 02 WS
Bosfoliar 36 Extra – 6,0 l
Amidomag NMgFe – 2,0 l
Mikrofoliar Cu –
1,0 l
Sarfun T 65 DS
Lamardor 400 FS
Herbicyd
(nazwa, dawka/ha)
Komplet 560 SC – 0,5 l
Chisel 75 WG – 60 g
Legato Plus 600 SC – 1,5 l
Legato Plus 600 SC – 1,5 l
Gold 450 EC – 1,25 l
Insektycyd
(nazwa, dawka/ha)
—
Bi 58 Nowy 400 EC– 0,5 l
Patriot 100 EC – 62,5 ml
(tylko na poziomie a2)
Falcon 460 EC – 0,6 l
Unix 75 WG – 0,6 l
Soligor 425 EC – 0,8 l
Tilt Turbo 575 EC – 0,6 l
Moddus 250 EC – 0,6 l
Moddus 250 EC – 0,6 l
Soligor 425 EC – 0,8 l
Mondatak
450
0,5l l
Falcon 460
ECEC
– –0,6
Cerone 480 SL – 1,5 l
Fungicyd - pierwszy zabieg
Fungicyd - drugi zabieg
Regulator wzrostu
(nazwa, dawka/ha)
(nazwa, dawka/ha)
(nazwa, dawka/ha)
Tabela 3.
Jęczmień ozimy. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2015
Lućmierz
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Cecha
Stan roślin przed zimą
Stan roślin po zimie
Martwe rośliny
Pleśń śniegowa
Pałecznica traw
Termin kłoszenia
Termin dojrzałości woskowej
Wysokość roślin
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej
Wyleganie roślin przed zbiorem
Porażenie przez mączniaka
Porażenie przez rdzę jęczmienia
Porażenie przez rynchosporiozę
Porażenie przez plamistość
siatkową
Porażenie przez czarną plamistość
Porażenie przez głownię pylącą
Masa 1000 ziaren
Wilgotność ziarna podczas zbioru
Plon ziarna
Kochcice
Sulejów
a1
8,0
8,0
0,5
9,0
9,0
18.05.
18.06.
93
a2
a1
a2
a1
a2
8,0
8,0
0,7
9,0
9,0
19.05.
19.06.
87
9,0
9,0
0
9,0
9,0
15.05.
22.06.
98
9,0
9,0
0
9,0
9,0
15.05.
22.06.
100
7,5
7,5
0,1
8,6
8,6
15.05.
18.06.
108
7,4
7,9
0,1
8,4
8,6
16.05.
19.06.
100
(skala 9o)
9,0
9,0
9,0
9,0
8,5
9,0
(skala 9o)
(skala 9o)
(skala 9o)
(skala 9o)
9,0
8,7
9
9
9,0
9,0
9
9
8,1
9,0
9,0
7,9
7,7
9,0
9,0
8,9
8,1
8,6
9,0
7,7
8,6
9,0
9,0
8,9
(skala 9o)
8,9
9,0
7,8
8,8
7,6
8,9
(skala 9o)
(szt)
(g)
(%)
(dt/ha)
7,3
9,0
44,1
10,8
59,7
8,4
9,0
35,0
10,9
70,2
8,9
9,0
38,8
11,8
64,6
9,0
9,0
38,7
12,0
74,4
8,7
9,0
47,7
11,5
94,7
9,0
9,0
49,5
11,6
103,0
(skala 9o)
(skala 9o)
(%)
(skala 9o)
(skala 9o)
(dzień, m-c)
(dzień, m-c)
(cm)
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian.
a1 – przeciętny poziom agrotechniki; a2 – wysoki poziom agrotechniki.
skala 9o: 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny.
Tabela 4.
Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2015
Poziom a1
Lp.
Odmiana
Lućmierz
Kochcice
Sulejów
Wzorzec, dt z ha
59,7
64,6
94,7
1
Souleyka
107
102
98
2
Titus
104
106
102
3
Kobuz
84
86
97
4
SU Melania
108
98
100
5
Zenek
97
106
101
6
SU Elma
102
96
106
7
SU Vireni
97
106
95
Poziom a2
Kochcice
74,4
95
103
96
100
111
94
101
Lućmierz
70,2
97
106
87
111
100
104
96
Sulejów
103,0
100
103
93
104
103
103
93
wzorzec – wszystkie badane odmiany.
Tabela 5.
Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2015, 2014,2013
Plon ziarna w % wzorca
Lp.
Odmiana
Wzorzec, dt z ha
1
2
3
4
5
6
7
Poziom a1
Zimotrwałość
Souleyka
4,5
Titus
5,5
Kobuz
5,5
SU Melania
4,5
Zenek
5,5
SU Elma
5,0
SU Vireni
4,5
Liczba doświadczeń
Poziom a2
2015
2014
2013
73,0
102
104
90
102
101
102
99
3
75,4
96
111
87
104
101
64,3
93
107
–
–
–
–
–
–
–
3
3
Średnia
2013-2015
70,9
97
107
89*
103*
101*
–
–
9
2015
2014
2013
82,5
98
104
92
105
105
100
96
3
85,2
104
108
84
104
100
71,2
96
104
3
wzorzec: w roku 2015 – wszystkie badane odmiany, w 2014 – Souleyka , Titus , Kobuz, SU Melania, Zenek, w 2013 – Souleyka , Titus
* - średnia z lat 2014 i 2015
–
–
–
–
–
3
Średnia
2013-2015
79,6
99
105
88*
105*
103*
–
–
9
Tabela 6.
Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki – a1 (odchylenia od wzorca).
Mączniak
Czarna plamistość
Rynchosporioza
Plamistość siatkowata
Liczba lat
Lp.
Odmiana
badań
2015
2013-2015
2015
2013-2015
2015
2013-2015
2015
2013-2015
Wzorzec (skala 9o)
8,8
8,0
8,3
7,8
8,2
8,1
8,1
7,5
1
Souleyka
3
-0,1
0,3
-0,3
0,1
0,1
0,5
0,6
0,6
2
Titus
3
0,2
0,1
-0,1
-0,1
0,1
0,4
-0,1
0,3
3
Kobuz
2
-0,3
0,0*
-0,3
-0,2*
-1,2
-1,3*
-0,8
-0,7*
4
SU Melania
2
-0,1
0,0*
0,4
-0,1*
0,1
0,3*
0,2
0,2*
5
Zenek
2
0,1
0,1*
-0,1
-0,2*
0,5
0,2*
-0,3
-0,4*
6
SU Elma
1
0,2
–
0,4
–
0,1
–
0,6
–
7
SU Vireni
1
-0,1
–
0,0
–
0,1
–
-0,3
–
Liczba doświadczeń
3
9
3
9
3
9
3
9
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2015 – wszystkie badane
odmiany, w 2014– Souleyka, Titus, SU Melania, Kobuz, Zenek, w 2013 – Souleyka , Titus. *- średnia z lat 2015 i 2014.
Tabela 7.
Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo – użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2015, 2013 – 2015.
Wyleganie (skala 9o)
Wysokość roślin
Liczba
dojrzałość mleczna
(cm)
Lp.
Odmiana
lat
przed zbiorem
badań
2015
2013-2015
2015
2013-2015
2015
2013-2015
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec (skala 9o)
8,8
8,5
8,4
7,7
100
98
1
Souleyka
3
0,0
0,5
-0,4
0,3
-1
-2
2
Titus
3
0,0
0,3
-0,1
0,4
14
14
3
Kobuz
2
-0,2
-0,5*
-0,2
-0,3*
6
4*
4
SU Melania
2
0,0
0,1*
-0,1
0,0*
-1
-1*
5
Zenek
2
-0,2
0,2*
0,1
0,0*
-6
-5*
6
SU Elma
1
0,2
–
0,1
–
-4
–
7
SU Vireni
1
0,2
–
0,6
–
-9
–
Liczba doświadczeń
3
9
3
9
3
9
wzorzec: w roku 2015 – wszystkie badane odmiany, w 2014– Souleyka, Titus, SU Melania, Kobuz, Zenek w 2013 – Souleyka , Titus.
* - średnia z lat 2015 i 2014.
Masa 1000 ziaren
(g)
2015
2013-2015
43,5
-1,5
3,2
-6,7
1,6
-5,7
-1,5
10,5
3
43,3
-0,3
4,3
-4,4*
1,3*
-3,5*
–
–
9
cd. tabeli 7.
Wyleganie (skala 9o)
Lp.
Odmiana
Liczba lat
badań
Wzorzec (skala 9o)
1
2
3
4
5
6
7
Souleyka
Titus
Kobuz
SU Melania
Zenek
SU Elma
SU Vireni
Liczba doświadczeń
3
3
2
2
2
1
1
w fazie
dojrzałości mlecznej
2015
2013-2015
9,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
3
8,7
0,3
0,3
-0,7*
0,3*
0,3*
–
–
9
przed zbiorem
2015
8,4
-0,3
0,2
-0,3
-0,3
0,1
0,1
0,4
3
Wysokość roślin
(cm)
2013-2015
2015
Poziom agrotechniki a2
8,0
96
0,6
-2
0,6
14
-0,5*
5
0,0*
0
0,1*
-5
–
-5
–
-7
9
3
Masa 1000 ziaren
(g)
2013-2015
2015
2013-2015
93
-2
14
4*
-1*
-4*
–
–
9
41,0
-3,1
3,8
-4,3
0,5
-2,8
-3,6
9,5
3
43,5
-0,2
4,1
-3,7*
0,5*
-1,6*
–
–
9
wzorzec: w roku 2015 – wszystkie badane odmiany, w 2014– Souleyka, Titus, SU Melania, Kobuz, Zenek w 2013 – Souleyka , Titus.
* - średnia z lat 2015 i 2014.