D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Tarnowie

Sygn. akt IV U 221/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 kwietnia 2013 r.
Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący:SSO Natalia Lipińska
Protokolant: st.sekr.sądowy Jolanta Stawarz
po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2013 r. w Tarnowie na rozprawie
odwołania K. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
z dnia 18 stycznia 2013 r. nr (...)
w sprawie K. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
o wysokość emerytury
I.oddala odwołanie;
II.w pozostałym zakresie odrzuca odwołanie.
Sygn. akt IV U 221/13
UZASADNIENIE
wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie
z dnia 5 kwietnia 2013 r.
Decyzją z dnia 18 stycznia 2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr
153,
poz. 1227 ze zm.), wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia
4 grudnia 2012 r., przyznał K. S. od 22 stycznia 2012 r., tj. od daty określonej w wyroku, emeryturę. Do ustalenia
podstawy wymiaru świadczenia przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat
kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie
52,25 % i kwotą bazową 2.822,66 zł. Podstawa wymiaru emerytury po waloryzacji od 1 marca 2012 r. wyniosła 1.584,27
zł. Do ustalenia wysokości świadczenia ZUS uwzględnił ubezpieczonemu 17 lat i 5 miesięcy okresów składkowych, 3
miesiące okresów nieskładkowych oraz 2 lata i 4 miesiące okresów pracy w gospodarstwie rolnym.
Od decyzji tej odwołał się K. S., kwestionując doliczenie mu do stażu ubezpieczeniowego jedynie 2 lat i 4 miesięcy
okresów pracy w gospodarstwie rolnym, jak bowiem wskazał, nie przez 2 lata i 4 miesiące, ale przez 10 lat i 6 miesięcy
odprowadzał składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. W konsekwencji, odwołujący domagał się
przyznania mu prawa do emerytury na podstawie art. 27 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniósł, że okresy pracy w
gospodarstwie rolnym zostały wnioskodawcy doliczone do okresów wymaganych do uzyskania prawa do emerytury
w zakresie niezbędnym do uzupełnienia stażu pracy, tj. 20 lat. Zaakcentował przy tym, że jeżeli okresy składkowe
i nieskładkowe nie przekraczają 20 lat- jak w przypadku odwołującego- to możliwe jest ich uzupełnienie okresami
wskazanymi w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS jedynie w celu nabycia prawa do tzw. niepełnej emerytury na podstawie art. 28
powołanej ustawy.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:
Odwołujący K. S. urodził się (...)r.
dowód:
• wniosek o emeryturę z dnia 28.12.2011 r.- k. 79 akt ZUS,
W dniu 28 grudnia 2011 r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o przyznanie mu prawa do emerytury. Decyzją z dnia 10 lutego 2012 r. ZUS Oddział
w T. odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 27
i art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił
wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, wykazując staż pracy w wymiarze 17 lat, 9 miesięcy i 10 dni,
podczas gdy minimalny okres ubezpieczenia uprawniający do emerytury dla mężczyzn urodzonych przed dniem 1
stycznia 1949 r. wynosi co najmniej 20 lat. Do stażu ubezpieczeniowego organ rentowy nie doliczył wnioskodawcy
okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 23 stycznia 1963 r. do 14 marca 1967 r., od 4 listopada 1968 r.
do 13 września 1969 r., od 21 grudnia 1974 r. do
31 stycznia 1975 r., od 1 października 1975 r. do 30 czerwca 1977 r.
dowód:
• wniosek o emeryturę z dnia 28.12.2011 r.- k. 79-80 akt ZUS,
• decyzja ZUS z dnia 10.02.2012 r.- k. 128 akt ZUS,
W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu
podniósł, że staż pracy w jego przypadku wynosi 27 lat, bowiem przez 17 lat odprowadzał składki na Fundusz
Ubezpieczeń Społecznych, przez 10 lat na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników, a przez 6 lat pracował
w gospodarstwie rolnym rodziców. Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2012 r., sygn. akt IV U 276/12, Sąd Okręgowy w
Tarnowie oddalił odwołanie, przyjmując, że ubezpieczony udowodnił jedynie 17 lat, 9 miesięcy i 10 dni okresów
składkowych i nieskładkowych.
dowód:
• odwołanie od decyzji z dnia 28.12.2011 r.- k. 2 akt IV U 276/12,
• wyrok SO w Tarnowie z dnia 28.06.2012 r.- k. 15 akt IV U 276/12,
Orzeczenie to zostało zaskarżone przez odwołującego apelacją. Wyrokiem z dnia
4 grudnia 2012 r., sygn. akt III AUa 1144/12, Sąd Apelacyjny w Krakowie zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą
go decyzję organu rentowego i przyznał wnioskodawcy od dnia 22 stycznia 2012 r. emeryturę na podstawie art. 28
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazał, że w stażu ubezpieczeniowym wnioskodawcy
należało uwzględnić- nie zaliczony mu do nabycia prawa do renty rolniczej- okres pracy w gospodarstwie rolnym
rodziców przed lipcem 1977 r., ale tylko w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu wymaganego do przyznania
emerytury na podstawie art. 28 ustawy. Tym samym, Sąd Apelacyjny przesądził, że odwołujący nie spełnia warunków
do przyznania mu emerytury na podstawie art. 27 ustawy.
dowód:
• wyrok SA w Krakowie z dnia 04.12.2012 r.- k. 38 akt IV U 276/12,
Zaskarżoną decyzją z dnia 18 stycznia 2013 r. ZUS Oddział w T., wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego
w Tarnowie z dnia 4 grudnia 2012 r., przyznał ubezpieczonemu od 22 stycznia 2012 r., tj. od daty określonej w
wyroku, emeryturę na podstawie art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Do ustalenia
podstawy wymiaru świadczenia przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat
kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie
52,25 % i kwotą bazową
2.822,66 zł. Podstawa wymiaru emerytury po waloryzacji od 1 marca 2012 r. wyniosła 1.584,27 zł. Do ustalenia
wysokości świadczenia ZUS uwzględnił ubezpieczonemu 17 lat
i 5 miesięcy okresów składkowych, 3 miesiące okresów nieskładkowych oraz 2 lata
i 4 miesiące okresów pracy w gospodarstwie rolnym- co dało łącznie 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
dowód:
• decyzja ZUS z dnia 18.01.2013 r.- k. 155 akt ZUS,
Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.
Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność
materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony
postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby
dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód
tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która
je podpisała złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie (art. 245 k.p.c.).
Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:
W zakresie kwestionującym doliczenie do stażu pracy jedynie 2 lat i 4 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym
odwołanie podlegało oddaleniu, w pozostałej zaś części odrzuceniu.
Zaskarżoną decyzją organ rentowy, wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 4 grudnia
2012 r., sygn. akt IV U 276/12, przyznał odwołującemu prawo do emerytury na podstawie art. 28 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS. Do ustalenia wysokości świadczenia uwzględnił mu 17 lat i 5 miesięcy okresów składkowych, 3 miesiące okresów
nieskładkowych oraz 2 lata i 4 miesiące tzw. okresów uzupełniających, tj. okresów pracy w gospodarstwie rolnym
rodziców przed lipcem 1977 r.
W niniejszej sprawie odwołujący zakwestionował doliczenie mu do stażu ubezpieczeniowego jedynie 2 lat i 4 miesięcy
okresów pracy w gospodarstwie rolnym, podnosząc, że przez 10 lat i 6 miesięcy odprowadzał składki na Fundusz
Ubezpieczenia Społecznego Rolników- i domagając się przyznania mu prawa do emerytury na podstawie
art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.
Rozstrzygnąć zatem należało, czy organ rentowy słusznie postąpił uwzględniając
w stażu ubezpieczeniowym odwołującego okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców przed lipcem 1977 r.- nie
zaliczony mu do nabycia prawa do renty rolniczej przez KRUS- jedynie w wymiarze 2 lat i 4 miesięcy.
Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.)- w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2013 r.- ubezpieczonym
urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa
w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:
1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn; 2) mają okres
składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet
i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.
Z okoliczności niniejszej sprawy wynika, że odwołujący przed doliczeniem mu do stażu ubezpieczonego okresu pracy
w gospodarstwie rolnym w wymiarze 2 lat i 4 miesięcy, legitymował się stażem pracy w wymiarze 17 lat i 5 miesięcy
okresów składkowych oraz
3 miesięcy okresów nieskładkowych, co daje łącznie 17 lat i 8 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych.
Słusznie zatem organ rentowy- z uwagi na wynikający z art. 28 pkt 2 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS wymóg uzyskania w przypadku mężczyzny co najmniej 20- letniego
okresu składkowego i nieskładkowego celem nabycia prawa do emerytury- doliczył wnioskodawcy do stażu pracy
jedynie 2 lata i 4 miesięcy tzw. okresów uzupełniających z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym.
Stosownie bowiem do treści art. 10 ust. 1 powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu
jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:
1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,
2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia
oraz 3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku
życia, jeżeli okresy składkowe
i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania
emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu- chyba, że zostały one zaliczone do okresów, od
których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (art. 10
ust. 3 ustawy).
Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS dopuszcza zatem wyjątkowo
możliwość traktowania okresów pracy w gospodarstwie rolnym tak jak okresów składkowych w ramach ubezpieczenia
pracowniczego, jednak tylko
i wyłącznie w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych (por. wyroki SN: z dnia
3 sierpnia 2000 r., II UKN 665/99, OSNAPiUS 2002/4/94; z dnia
15 grudnia 2000 r., II UKN 147/00, OSNAPiUS 2002/16/389; z dnia 19 grudnia 2001 r.,
II UKN 698/00, OSNPUSiSP 2003/19/473 i z dnia 3 grudnia 2004 r., II UK 59/04, OSNPUSiSP 2005/13/195).
Podkreślić jednocześnie należy, iż jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
5 września 2008 r., II UK 364/2007 (OSNP 2010/1-2/23), art. 10 ust. 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS pozwala uzupełnić okresy składkowe
i nieskładkowe, które mają decydujące znaczenie przy ocenie uprawnień emerytalnych ustalanych na podstawie
przepisów tej ustawy (art. 5-7), okresami składkowymi rolniczego ubezpieczenia społecznego oraz prowadzenia lub
pracy w gospodarstwie rolnym, do rozmiaru najbliższego (kolejnego) stażu okresów składkowych i nieskładkowych
w zakresie wymaganym i koniecznym do nabycia określonych uprawnień emerytalnych. Oznacza to, że jeżeli okresy
składkowe lub nieskładkowe nie przekraczają 20 lat (w przypadku mężczyzny), to możliwe jest ich uzupełnienie
okresami wskazanymi w art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach jedynie w celu nabycia prawa do tzw. niepełnej
emerytury na podstawie art. 28 tej ustawy. Dopiero, jeżeli okresy składkowe lub nieskładkowe przekraczają 20 lat,
to możliwe jest ich uzupełnienie okresami, o jakich mowa w art. 10 ust. 1 ustawy, dla nabycia pełnych uprawnień
emerytalnych (np. na podstawie art. 27 lub art. 29 ustawy). Pogląd ten Sąd Najwyższy powtórzył w wyroku z dnia 24
września 2009 r., II UK 19/09 (OSNP 2011/9-10/135) i z dnia 11 stycznia 2011 r., I UK 246/10, LEX nr 738534).
Dobrodziejstwo uzupełnienia brakującego stażu emerytalnego w systemie powszechnym (okresów składkowych
i nieskładkowych) okresami rolnymi z art. 10 powołanej ustawy nie idzie więc dalej, jak tylko do uzupełnienia
pierwszego wymaganego okresu emerytalnego określonego dla emerytury niepełnej w art. 28 ustawy, czyli do 20 lat,
a nie aż do 25 lat- czyli do zwykłego stażu emerytalnego z art. 27. Ubezpieczony, który posiada mniej niż 20 lat okresów
składkowych i nieskładkowych może skorzystać
z posiadanych okresów rolnych z art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tylko do uzupełnienia okresu wymaganego do nabycia emerytury z
art. 28 tej ustawy.
Oceny tej nie zmienia, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia
24 września 2009 r., II UK 19/09 (OSNP 2011/9-10/135), zasada „równego traktowania wszystkich ubezpieczonych”
wyrażona w art. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr
205, poz. 1585 ze zm.), jako że odnosi się do ubezpieczonych w systemie powszechnym, natomiast rolnicy byli i są
objęci odrębnym systemem ubezpieczenia (art. 5 ust. 1 tej ustawy). Przepis art. 10 ustawy emerytalnej ma tu więc
znaczenie szczególne, którego granice zastosowania wyraźnie zostały określone. Nie jest więc uprawnione domaganie
się jednakowego (zaliczalnego) traktowania okresów rolnych
w zakresie świadczeń z ubezpieczenia powszechnego.
Skoro więc odwołujący legitymował się łącznym stażem pracy w wymiarze 17 lat
i 8 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych, zasadnie organ rentowy uzupełnił te okresy okresami pracy w
gospodarstwie rolnym do rozmiaru najbliższego (kolejnego) stażu okresów składkowych i nieskładkowych w zakresie
wymaganym i koniecznym do nabycia prawa do emerytury- tj. do lat 20, zgodnie z art. 28 pkt 2 powołanej ustawy.
Odwołanie od zaskarżonej decyzji w przedmiotowym zakresie podlegało więc oddaleniu na podstawie powołanych
przepisów prawa oraz art. 47714 § 1 k.p.c.
Kwestia zaś, czy odwołującemu przysługuje prawo do emerytury na podstawie
art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS została już przesądzona przez Sąd Apelacyjny
w orzeczeniu z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt III AUa 1144/12, który zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie
z dnia 28 czerwca 2012 r., sygn. akt IV U 276/12 oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przyznał
wnioskodawcy emeryturę na podstawie art. 28 wskazanej wyżej ustawy, uznając, że w/w nie spełnia warunków do
przyznania mu tego świadczenia na podstawie art. 27.
Skoro zaś tak, Sąd nie może w obecnym postępowaniu ponownie orzekać co do przedmiotu objętego powagą rzeczy
osądzonej. Z tych też względów odwołanie od zaskarżonej decyzji w tej części należało odrzucić na podstawie art. 199
§ 1 pkt 2 k.p.c.
SSO Natalia Lipińska
Sekr.:
• odnotować uzasadnienie,
• odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu,
• kal. 2 tygodnie.
SSO Natalia Lipińska