Koniec dolara? Nowy pieniądz międzynarodowy

Koniec dolara?
Nowy pieniądz międzynarodowy
prof. dr hab. Roman SkarŜyński
Część I. Stan aktualny
Niesprawność międzynarodowego systemu
finansowego u źródeł kryzysu finansowego 2008-2010
Rosnąca świadomość, Ŝe bez gruntownej reformy
finansów międzynarodowych kryzysy finansowe będą
się powtarzać
Spadek zaufania do dolara i rosnące wątpliwości co do
euro
Poszukiwanie dróg usprawnienia systemu
Funkcje waluty międzynarodowej
1. Instrument przechowania wartości (store of value)
•
•
Waluta rezerwowa (rezerwy oficjalne)
Rezerwy prywatne (w tym gotówkowe)
2. Jednostka obliczeniowa
•
•
Ustalanie cen w handlu międzynarodowym
Fakturowanie naleŜności
3. Środek płatniczy
•
•
Instrument wymiany
Regulowanie zobowiązań
Determinanty międzynarodowej roli walut
Popyt:
1. Potencjał gospodarczy kraju-emitenta (PKB, udział w handlu
międzynarodowym)
2. Płynność i głębokość rynków finansowych kraju (rynek kapitałowy i
pienięŜny)
otwarty, wolny od restrykcji, głęboki i dobrze rozwinięty
dostępność wysokiej jakości aktywów denominowanych w danej walucie
3. Zaufanie do wartości waluty
•
•
Krytyczne znaczenie dla funkcji przenoszenia wartości (store of value)
Stabilność kursu waŜna teŜ dla funkcji jednostki obliczeniowej i środka
płatniczego
4. Ekonomia skali – im szerzej waluta jest juŜ uŜywana, tym bardziej
atrakcyjne staje się jej posiadanie (vehicle currency)
•
•
Silny czynnik inercyjny działający na korzyść waluty, która osiągnęła
dominację w przeszłości
Nieliniowy charakter zmian w roli walut (tipping)
Determinanty międzynarodowej roli walut
PodaŜ:
1. Gotowość kraju-emitenta do generowania deficytów rachunku
bieŜącego w stopniu pozwalającym na zaspokojenie popytu na
rezerwy
aprecjacja kursu przy niedostatecznej podaŜy (zbyt małych
deficytach)
Nadmierna płynność międzynarodowa i presja na kurs przy zbyt
duŜych deficytach
2. Akceptacja przez kraj emitujący międzynarodowej roli waluty i
zapewnienie swobody operacji w tej walucie
3. Uwzględnianie w polityce makroekonomicznej oczekiwań
wypływających z międzynarodowej roli waluty
Waluty rezerwowe
Waluty rezerwowe (COFER 2009)
Inne , 3.1
Euro, 27.4
CHF, 0.1
JPY, 3.0
GBP, 4.3
USD, 62.1
Dynamika walut rezerwowych
80.0
70.0
60.0
50.0
USD
GBP
40.0
JPY
CHF
Euro
30.0
20.0
10.0
0.0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009p
Problemy stanu obecnego
- kwestie do dyskusji
UzaleŜnienie podaŜy rezerw międzynarodowych od polityki
krajów-emitentów
Zachwianie wiary w długookresową stabilność dolara i „czystość
intencji” władz monetarnych USA
Czy kraj-emitent czerpie niezasłuŜone korzyści z
„umiędzynarodowienia” swojej waluty?
Jakie są negatywne strony „umiędzynarodowienia” waluty?
Dlaczego inne kraje widzą swój interes gospodarczy w odwrotnej
sytuacji – w generowaniu nadwyŜek rachunku bieŜącego bilansu
płatniczego i gromadzeniu rezerw?
Czy te kwestie w jakimkolwiek stopniu odnoszą się teŜ i do
polskiej waluty?
Część II. Perspektywy
Czy jest jakaś alternatywa dla dolara jako
waluty międzynarodowej?
•
•
•
Euro?
Inna waluta narodowa?
Waluta międzynarodowa?
Dolar vs. euro – potencjał gospodarczy
PKB Euro area, USA, EU 2009
18,000.00
16,000.00
14,000.00
mld USD
12,000.00
10,000.00
8,000.00
6,000.00
4,000.00
2,000.00
0.00
Euro area GDP PPP
Euro area GDP market
USA GDP PPP
EU GDP PPP
EU GDP market
Dolar vs Euro – rynek finansowy
•
•
Płynność i głębokość rynków finansowych w obszarze
Euro (Frankfurt) daleko w tyle za rynkiem
amerykańskim, ale
Londyn stał się wiodącym rynkiem Euro i jest w stanie w
pełni konkurować z Wall Street
Dzienne transakcje rynku walutowego
(04/2007)
Inne, 38
CHF, 7
USD, 86
GBP, 15
JPY, 17
Euro, 37
Dolar vs. Euro c.d.
Zaufanie do wartości waluty?
Ekonomia skali?
Skala faworyzuje dolara, ale dynamika jest po stronie euro
Nieliniowe zmiany, tipping
Gotowość emitenta do generowania deficytów rachunku
bieŜącego?
Nowa waluta międzynarodowa?
Chińska propozycja: nowy pieniądz międzynarodowy
wywodzący się z SDR.
Szanse:
- realnie istniejący rezerwowy aktyw międzynarodowy
- wypróbowane i cieszące się międzynarodowym zaufaniem
mechanizmy kreacji, alokacji i rozliczeń między krajami
- niedawne niemal 10-krotne zwiększenie kwoty SDR przydało im
praktycznego znaczenia w systemie monetarnym
- słabość konkurencji (np. obecna huśtawka kursowa)
SDR
Bariery:
-
zawęŜenie funkcji do oficjalnego aktywu rezerwowego
brak rynku finansowego
brak aktywów finansowych denominowanych w SDR
niejasne, czy propozycja chińska wypływała z autentycznego
poparcia dla idei waluty międzynarodowej, czy teŜ była tylko
sygnałem niezadowolenia z obecnego stanu rzeczy adresowanym
do USA
MoŜliwy scenariusz:
- przyznanie SDR roli zasobu buforowego, amortyzującego wstrząsy i
nierównowagi między głównymi walutami rezerwowymi
Perspektywy/kwestie do dyskusji
•
•
•
Jakich zmian moŜemy się spodziewać w średnim
okresie, np. 5 lat?
Czy długoletni trend spadku roli dolara jako
międzynarodowej waluty rezerwowej się utrzyma?
Pogłębi?
A jeśli tak, to czy spadkowy trend kursu dolara będzie
temu towarzyszyć? Czy rynek juŜ przyjął (przesadną
być moŜe) poprawkę na spadający popyt na dolara?
Czy moŜliwe jest „miękkie lądowanie,” np. dzięki
buforowemu funduszowi SDR?