Budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego człowieka

Budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego człowieka
Zadanie 1
Rysunek przedstawia uzębienie człowieka: A - mleczne, B - stałe. Cyfry 1 - 4 oznaczają
rodzaje zębów.
Posługując się nazwami rodzajów zębów, podaj dwie różnice między uzębieniem
mlecznym i stałym. Opisz także jedno podobieństwo.
....................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
Zdanie 2
W uzębieniu stałym człowieka występują cztery rodzaje zębów.
Wyjaśnij znaczenie, jakie w procesie trawienia ma opisana wyżej wstępna obróbka
pokarmu.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 4
Gruczoły ślinowe wydzielają do jamy ustnej człowieka ok. 1,5 l śliny w ciągu doby. Ślina
zawiera:
• amylazę ślinową trawiącą cukry złożone,
• lizozym, który niszczy ściany komórkowe bakterii,
• laktoferrynę, której rolą jest wiązanie żelaza i działanie bakteriostatycznie,
• białka bogatę w prolinę, które ochraniają szkliwo zębów i wiążą toksyczne związki.
Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego u chorych cierpiących na niedobór wydzielania
śliny próchnica zębów występuje częściej niż u ludzi z prawidłowym wydzielaniem śliny.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 5
Schemat przedstawia górne drogi oddechowe oraz początkowy odcinek układu
pokarmowego. W gardle krzyżują się dwie drogi: pokarmowa z oddechową. Wejście
z gardła do krtani otwiera lub zamyka ruchoma chrząstka tzw. nagłośnia.
a) Oznacz na schemacie obok nagłośnię.
Podaj nazwy rodzajów zębów przedstawionych na rysunkach i opisz ich funkcję.
b)
Wyjaśnij
związek
powiedzenia „Nie rozmawiaj
przy jedzeniu!” z funkcją
nagłośni.
.........................................................................................................................................................
.........................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 3
W jamie ustnej człowieka pokarm zostaje przeżuty (rozdrobniony) i wymieszany ze śliną.
Tak przygotowany pokarm zostaje połknięty i jest następnie przesuwany do dalszych części
przewodu pokarmowego.
Biologia - ucz się sam!
C
.........................................................
.........................................................
.........................................................
.........................................................
......................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................
Zadanie 6
Na schemacie przedstawiającym układ pokarmowy człowieka podpisz wszystkie
narządy, wchodzące w skład tego układu.
Zadanie 8
Uporządkuj we właściwej kolejności etapy obróbki pokarmu w przewodzie pokarmowym
człowieka. Numery kolejnych etapów (1 - 5) wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli.
Charakterystyka etapu
Numer etapu
Trawienie białek, tłuszczy i węgolowodanów w środowisku zasadowym.
Intensywne wchłanianie produktów trawienia do krwi.
Odzyskiwanie wody z resztek pokarmowych.
Rozdrabnianie, miażdżenie, nawilżanie pokarmu.
Trawienie białek w środowisku kwasowym.
Zadanie 9
Załóżmy, że na śniadanie została zjedzona bułka z masłem i posłodzonym białym serem.
Wpisz do tabeli nazwy odcinków przewodu pokarmowego, w których zostanie
zapoczątkowane enzymatyczne trawienie każdego z głównych składników pokarmowych,
zawartych w wymienionych produktach spożywczych.
Składnik pokarmowy
Zadanie 7
Zaprojektuj tablę, w której przedstawisz informacje na temat najważniejszych enzymów
trawiennych. W tabeli uwzględnij miejsce działania enzymów, trawione przez nie składniki
pokarmowe oraz substancje będące produktami trawienia.
Odcinek przewodu pokarmowego
bułka
masło
cukier
biały (chudy) ser
Zadanie 10
Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego człowieka mają cechy wspólne, ale posiadają
również charakterystyczne cechy związane z przystosowanie do pełnionych funkcji.
Porównaj wybrane cechy przełyku i żołądka, wstawiając w odpowiednie komórki tabeli
znak „+”, jeżleli dana cecha występuje, lub „–”, jeżeli nie występuje.
Cecha przystosowująca narząd do pełnionych funkcji
Środowisko wewnętrzne o pH silnie kwaśnym.
Cylindryczny kształt.
Obecność mięśni gładkich - okrężnych i podłużnych umożliwiających wykonywanie ruchów robaczkowych.
Obecność komórek gruczołowych, które wytwarzają enzymy
trawienne.
Biologia - ucz się sam!
C
przełyk
żołądek
Zadanie 11
Gruczoły żołądkowe wydzielają do światła żołądka pepsynę, kwas solny oraz śluz.
Podaj rolę każdej z wydzielanych przez żołądek substancji.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 12
Wydzieliny gruczołów wyprowadzane są do różnych części przewodu pokarmowego.
Podaj nazwę dwóch gruczołów uchodzących przewodami do dwunastnicy oraz określ
rolę wydzieliny każdego z nich w procesie trawienia pokarmu.
Zadanie 15
Schemat budowy kosmka jelitowego.
a) Zapisz w tabeli nazwy naczyń, które zostały oznaczone na
schemacie literami A i B.
b) Przyporządkuj następujące produkty trawienia:
aminokwasy, cukry proste, kwasy tłuszczowe, witaminy
A, B, C, D do naczyń (A lub B), do których trafiają one
po wchłonięciu do kosmków jelitowych. (W przypadku
witamin zwróć uwagę, czy rozpuszczją się one w wodzie czy
w tłuszczach.)
Naczynie A:
trafiają tu:
Naczynie B:
trafiają tu:
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 13
Wewnętrzna powierzchnia jelita cienkiego jest kilkaset razy większa od jego powierzchni
zewnętrznej, co stanowi przystosowanie do pełnionej funkcji.
Podaj jedną cechę budowy jelita, dzięki której zostaje zwiększona jego powierzchnia
wewnętrzna. Która z funkcji jelita zostaje w ten sposób usprawniona?
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 14
Poniższy schemat przedstawia uproszczony przekrój
poprzeczny przez jelito.
Podaj nazwę odcinka jelita przedstawionego na schemacie.
Który z elementów budowy pozwolił Ci na identyfikację?
...........................................................................................................
Zadanie 16
Jelito grube stanowi odcinek przewodu pokarmowego. Większość substancji pokarmowych
zostaje wchłonięta z jelita cienkiego do krwi i limfy. W jelicie grubym już nie zachodzą
procesy trawienia.
Wymień dwie funkcje, które pełni jelito grube w przewodzie pokarmowym człowieka.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 17
Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego swoją budową przystosowane są do
pełnienia określonych funkcji.
Wśród poniższych zdań od A do E zaznacz dwa, które są prawdziwe.
A. Obecny w jamie ustnej język ułatwia mieszanie i połykanie przeżutego pokarmu.
B. W przełyku występują gruczoły, które produkują enzymy trawiące skrobię.
C. Komórki gruczołowe żołądka wytwarzają kwas solny, który trawi tłuszcze.
...........................................................................................................
D. Liczne kosmki jelitowe ułatwiają przesuwanie pokarmu przez ten odcinek przewodu
pokarmowego.
...........................................................................................................
E. Gruczoły żołądkowe wytwarzają enzym trawiący białka.
Biologia - ucz się sam!
C
Zadanie 18
Naturalna mikroflora przewodu pokarmowego ma istotne znaczenie dla stanu zdrowia
człowieka. Najmnieje drobnoustrojów znajduje się w żołądku, a najwięcej w jelicie grubym.
Drobnoustroje dostające się do przewodu pokarmowego w większości nie pokonują bariery,
jaką jest żołądek. Te bakterie, które ją pokonają, mogą osiedlać się i rozwijać w jelitach.
Podstawową mikroflorę jelitową tworzą bakterie kwasu mlekowego.
a) Wyjaśnij, dlaczego żołądek jest barierą dla większości drobnoustrojów.
......................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................
Zadanie 21
Na poniższym schemacie przedstawiono przemiany cukrów (węglowodanów) w wątrobie.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
b) Jakie korzyści, czerpie organizm człowieka z obecności mikroflory jelitowej.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 19
Tłuszcze podlegają trawieniu tylko w postacie zemulgowanej.
a) Podaj nazwę odcinka przewodu pokarmowego, w którym odbywa się emulgacja
tłuszczy. Wyjaśnij, na czym polega ten proces.
Podaj, która z przemian oznaczonych 1 - 3 zachodzi podczas stosowania diety:
a) ubogiej w węglowodany .........
b) bogatej w węglowodany, których ilość przed dłuższy czas przekraczała dzienne
zapotrzebowanie energetyczne .........
Zadanie 22
Na rysunkach przedstawiono przebieg pewnego doświadczenia.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
b) Nazwij substancję, dzięki której zachodzi proces emulgacji. Gdzie jest ona
produkowana?
.........................................................................................................................................................
Zadanie 20
Podaj jedną funkcję wątroby, którą ilustruje poniższy schemat.
Do każdego z naczyń (A, B i C) włożono probówkę z 5 cm3 1% roztworu skrobi. We
wszystkich naczyniach umieszczono również probówki z 1 cm3 świeżo pobranej śliny.
Naczynia umieszczono w zlewkach z wodą o określonej temperaturze i po wyrównaniu się
temperatur w naczyniu i w probówkach, przelano ślinę do roztworu skrobi. Następnie co
minutę pipetą pobierano po kropli każdej z mieszanin i przy pomocy jodyny testowano na
obecność skrobi. Dla każego zestawu notowano czas, po jakim kropla mieszaniny już nie
zmieniała barwy na czarno-niebieską, co oznaczało strawienie/rozłożenie skrobi.
W którym naczyniu najszybciej nastąpi strawienie skrobi? Uzasadnij odpowiedź.
.........................................................................................................................................................
Biologia - ucz się sam!
C
.........................................................................................................................................................