RODZICE POMÓ CIE SWEMU DZIECKU ŁADNIE MÓWIĆ!

RODZICE POMÓŻCIE SWEMU
DZIECKU ŁADNIE MÓWIĆ!
Rozwój mowy dziecka
Prawidłowy rozwój mowy jest jednym z najważniejszych warunków właściwego
rozwoju dziecka.
Tempo i przebieg rozwoju mowy zależą od bardzo wielu czynników, dlatego
u różnych dzieci jest on odmienny. Generalnie jednak wygląda on następująco:
~pierwsze miesiące życia- głużenie: powstają przypadkowe dźwięki;
~ok. 6 miesiąca życia- gaworzenie: powtarzanie usłyszanych dźwięków (gaworzą tylko
dzieci słyszące);
~1-2 rok życia- pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba; dziecko wymawia
samogłoski: a, o, u, i, y, e oraz spółgłoski: p, pi, b, bi, m, mi, d, t, n; w wieku 2 lat
dziecko powinno opanować ok. 400 wyrazów;
~2-3 rok życia- pojawiają się proste zdania; dziecko wymawia samogłoski: ę, ą
i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł; pod koniec 3. roku
życia dziecko posługuje się wszystkimi rodzajami zdań złożonych; uwidacznia się
rozwojowa niepłynność mówienia, której objawy ustępują do 6-7 roku życia;
~3-4 rok życia- dziecko wymawia: s, z, c, dz; z początkiem 3. roku życia zaczyna się,
trwający do 7. roku życia okres swoistej mowy dziecięcej- tworzenie przez dziecko
neologizmów np. szybiarz ‘szklarz’, źlejszy ‘gorszy’;
~4-5 rok życia- pojawia się głoska r, czasem głoski: sz, ż, cz, dż;
~5-6 rok życia- utrwalane są głoski: sz, ż, cz, dż oraz głoska r;
~7 rok życia- opanowana jest technika mówienia.
Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne
Wśród przedszkolaków znaczną grupę stanowią dzieci, które mają niesprawne
narządy mowne (np. język, wargi, podniebienie), co w znacznym stopniu utrudnia
rozwój mowy, a przede wszystkim opóźnia powstawanie głosek.
Rodzice! Można usprawnić narządy artykulacyjne Waszego dziecka przez
wykonywanie łatwych ćwiczeń. Im wcześniej dziecko zacznie „gimnastykować”
swoją buzię i język, tym wyraźniejsza będzie jego mowa!
Ćwiczenia warg
1. Wysuwanie warg do przodu (jak przy samogłosce u) a następnie spłaszczanie (jak
przy samogłosce i) [można naśladować odgłosy karetki pogotowia: i-u-i-u lub straży
pożarnej: e-o-e-o];
2. Zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną;
3. Cmokanie: wargi ściągnięte i wysunięte do przodu [zabawa w przesyłanie
całusków];
4. Nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza ustami lub energiczne
wypuszczanie powietrza z silnym rozwarciem przypominającym głoskę p [zabawa
w pękający balonik];
5. Ćwiczenie wibracji warg: parskanie, warczenie [udawanie odgłosu parskającego
konika lub warczącego samochodu];
6. Dmuchanie na płomień świecy, skrawki papieru, watkę, piłeczkę przy różnym
układzie warg.
Ćwiczenia języka
1. Wysuwanie języka z buzi w kształcie „grotu”(język zwężony i zaostrzony)
i w kształcie „łopaty”(język płaski i szeroki) [można zjadać czubkiem języka
pojedyncze ziarenka ryżu preparowanego rozsypane na talerzyku-język wąski, daleko
wysunięty lub bawić się w wylizywanie talerzyka wysmarowanego gęstym dżememjęzyk szeroki];
2. Przesuwanie języka od kącika do kącika ust (język wąski, w kształcie grotu, nie
dotyka warg);
3. Oblizywanie ruchem okrężnym warg (przy oblizywaniu górnej wargi powinien być
widoczny spód języka, a wargi muszą być rozchylone) [wargi można posmarować
czekoladą lub sokiem];
4. Dotykać czubkiem języka poszczególnych zębów [„liczenie zębów”];
5. Przesuwać czubek języka lub język szeroki po podniebieniu, jak najdalej w głąb
jamy ustnej (buzia szeroko otwarta) [można w ten sposób zlizywać opłatek przyklejony
na podniebieniu];
6. Unoszenie czubka języka do dziąseł (buzia otwarta, wymawiać głoskę l ) [można
śpiewać la-la-la na dowolną melodię];
7. Kląskanie czubkiem języka [naśladowanie odgłosu stukania końskich kopyt];
8. Zmienianie układu języka z wąskiego („grot”) na szeroki („łopata”);
9. Wypychanie językiem policzków na przemian prawego i lewego (wargi powinny być
złączone).
10. Dynamicznie wymawiać: ddd, tdtdtd, tdach-tdach [zabawa w strzelanie z karabinu].
Droga Mamo, Tato, Babciu, Dziadku, Ciociu!
• Od małego trzeba uczyć dziecko prawidłowej wymowy poprzez dawanie
właściwego wzorca przez wszystkich członków rodziny, gdyż małe dziecko uczy się
mowy przez naśladownictwo. Mówcie do dziecka w taki sposób, jakbyście chcieli,
żeby Wasze dziecko mówiło do Was!
• Mówcie do dziecka dużo, ale powoli i wyraźnie! Ważne jest przy tym, by twarz
osoby mówiącej do dziecka, była przez nie widziana.
• Dokładnie i cierpliwie słuchajcie co dziecko mówi do Was! Nie należy poprawiać
małego dziecka, jeśli mówi niezbyt precyzyjnie lub niezbyt płynnie (powtarza lub
przeciąga sylaby bądź głoski, robi pauzy). Trzeba akceptować i chwalić jego sposób
mówienia. Można jedynie samemu powtórzyć prawidłowo i zachęcać je do powtarzania.
• Ćwiczenia usprawniające narządy mowne i ćwiczenia poprawnej wymowy powinny
być okazją do wspólnej zabawy-przyjemnością dla dziecka i jego bliskich. Ważne jest
więc, by były one różnorodne i kojarzyły się dziecku raczej z zabawą niż
z koniecznością.
• Czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych możliwości
dziecka.
• Ważne jest, by ćwiczenia były wykonywane systematycznie, chociaż przez dziesięć
minut dziennie.
• Jeżeli dziecko ma problemy z prawidłowym wymawianiem, pamiętajcie, że nie
wystarczą same ćwiczenia u specjalisty. Konieczna jest Wasza aktywna pomoc!
Rodzice!
Jeżeli macie wątpliwości, czy rozwój mowy Waszego dziecka
prawidłowo, warto skorzystać z porady specjalisty.
•
•
•
•
•
•
przebiega
Zgłoś się do logopedy jeśli:
Mowa Twego dziecka, na którymś etapie rozwoju, znacznie odbiega od wcześniej
prezentowanej normy;
W czasie wymawiania (zwłaszcza głosek s, z, c, dz, t, d, n) język znajduje się
między zębami;
Zmienione jest brzmienie głoski r (np. r- francuskie lub gardłowe);
Dziecko opuszcza w wyrazach głoski k i g lub zastępuje je przez t, d;
Dziecko zamienia głoski dźwięczne na ich bezdźwięczne odpowiedniki, np. woda
= fota, żaba = szapa;
Zauważasz inne problemy w mowie Twego dziecka.
Ulotka dla rodziców opracowana przez
mgr Elżbietę Dejryng-Pogonowską
– neurologopedę PPP w Łukowie