Przyszlosc gospodarki swiatowej i rynkow finansowych opartych na

Małgorzata Działak
Politechnika Łódzka
Wydział Organizacji i Zarządzania
Przyszłość gospodarki światowej i rynków finansowych opartych na innowacyjności
Świat dąży ciągle do doskonałości, zaskoczenia w różnych dziedzinach. Doskonałym
sposobem dla osiągnięcia takiego zjawiska było pojawienie się słowa innowacyjność. Coś
nowego, unikatowego pozwoliło zaskoczyć. Inność spotykamy na każdym kroku i nie dziwią
nas już codzienne reklamy, które określają dany produkt jako innowacyjny. Innowacyjność
wkroczyła także do sfery gospodarki, a także i do świata finansów.
Tak zaczynając od giełdy, jej stanowiska w sprawie innowacyjności, bowiem ma ona
szczególny wpływ na ukształtowanie się gospodarki. Bowiem w gospodarce opartej na
wiedzy sukces odnoszą organizacje dobrze zarządzające procesem poszukiwania nowych
pomysłów i technologii oraz ich transferem w rozwiązania tworzące wartość rynkową. W ten
sposób innowacyjność w działaniu przekłada się na lepszą ocenę i percepcję przedsiębiorstw
ze strony rynków, a ten fakt z kolei tworzy korzyści zarówno dla spółek notowanych, jak
i tych, które planują debiuty w przyszłości.
Tak więc GPW wspierając inicjatywy związane z budowaniem kultury innowacji
zaprasza do dyskusji spółki, inwestorów oraz ośrodki naukowe. Zależy im bowiem na tym,
aby rynek giełdowy kojarzony był z innowacyjnością. Polska posiada duży potencjał
intelektualny i powinien być on właściwie wykorzystywany. A giełda o dużym nasyceniu
innowacyjnych przedsiębiorstw stworzy w przyszłości innowacyjność dla całego rynku
umacniając w ten sposób jego konkurencyjność w budowaniu regionalnej platformy obrotu
instrumentami finansowymi w regionie Europy środkowo – wschodniej.1
Niewątpliwie gospodarka konkurencyjna i innowacyjna - system tych dwóch cech,
rozstrzyga o fakcie sukcesu ekonomicznego jednych krajów i niepowodzeniach innych.
Teoria innowacji zbudowana na początku XX wieku przez Josepha Schumpetera pozostaje
najważniejszą wypowiedzianą na ten temat.
Strategicznym celem Unii Europejskiej uznano uczynienie europejskiego ugrupowania
integracyjnego „najbardziej konkurencyjną i dynamiczną zbudowaną na wiedzy gospodarką
na świecie”. Ma to na celu budowę i zapewnienie sobie wzrostu w możliwy sposób w długim
okresie z większą liczbą lepszych miejsc pracy oraz zapewnieniem tzw. kohezji społecznej.
1
Ludwik Sobolewski, Prezes Zarządu Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie,
http://www.innowacyjnosc.gpw.pl/, 25.08.2009
1
Jednocześnie Strategia Lizbońska miała na celu zniwelować zróżnicowanie, lukę występującą
pomiędzy Starym Kontynentem, a Stanami Zjednoczonymi.
Na pierwszym miejscu znalazła się rozbudowa społeczeństwa informacyjnego,
wskazano na konieczność poprawy warunków dla działania przedsiębiorstw
wykorzystujących innowacje oraz usunięcia barier na europejskim rynku usług, zwłaszcza
z zakresu finansów.
Kolejne spotkania Rady Europejskiej uzupełniały postanowienia z Lizbony
o zagadnienia między innymi z zakresu zatrudnienia i postulat rozwoju zrównoważonego
łączący postęp na trzech obszarach: społecznym, ekonomicznym i związanym z ochroną
środowiska.
Pomimo to, niezależnie od przyjętego wzoru i zastrzeżeń jakie się pojawiły odnośnie
przyjętego kształtu Strategii Lizbońskiej, stało się to okazją do zaakcentowania wagi
konkurencyjności międzynarodowej.2
W odniesieniu do Polski zdaniem, Cezarego Józefiaka z Instytutu Nauk
Ekonomicznych PAN, z punktu widzenia technologicznego najważniejsze są badania
stosowane i prace rozwojowe stosowane w gospodarce. A według oceny naukowca z 2006
roku w wywiadzie dla Gazety Prawnej, innowacyjność polskiej gospodarki jest ciągle zbyt
niska, co widoczne jest w udziale naszych wyrobów wysokiej techniki w obrotach handlu
zagranicznego.3 Ponadto w rankingach innowacyjności także teraz znajdujemy się na
ostatnich pozycjach.
W zakresie innowacyjności gospodarki został stworzony specjalny program
operacyjny Innowacyjna Gospodarka, który ma przyczynić się do zwiększenia spójności
interwencji w ramach zakresu odpowiedzialności ministrów właściwych do spraw
gospodarki, nauki i informatyzacji. A dzięki temu powstanie możliwość dostosowania oferty
sektora nauki do potrzeb przedsiębiorstw, co przyczyni się do zwiększenia transferu
nowoczesnych rozwiązań do gospodarki. W efekcie tak uzyskanej synergii powstanie
dodatkowy impuls pozwalający przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego oraz stworzyć
stabilne podstawy długotrwałej konkurencyjności polskiej gospodarki.
Wszystkie priorytety PO IG mają na celu wspieranie szeroko rozumianej
innowacyjności – obejmującej działania zarówno o charakterze naukowym, technicznym,
organizacyjnym, jak i finansowym czy handlowym. Interwencja w ramach PO IG będzie
obejmowała zarówno bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu
2
3
Leszek Jerzy Jasiński, Gospodarka innowacyjna jest konkurencyjna, Gazeta Prawna nr 1692, 15.04.2006.
Cezary Józefiak, Innowacyjność polskiej gospodarki jest ciągle zbyt niska, gazet Prawna nr 1682, 30.04.2006.
2
oraz jednostek naukowych świadczących przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości,
a także wsparcie systemowe zapewniające rozwój środowiska instytucjonalnego
innowacyjnych przedsiębiorstw.4
W sposób graficzny można przedstawić te zależności w następujący sposób jak na
rysunku 1.
Rys. 1 Założenia Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,
http://www.dotacjeue.org.pl/default.aspx?docId=1732.
Jeśli chodzi o sferę finansów, innowacyjność jest także bardzo często pojawiającym
się terminem, zwłaszcza w zakresie venture capital, czyli średnio- i długoterminowy kapitał
inwestycyjny charakteryzujący się dużym stopniem ryzyka, ale mogący w przyszłości
przynieść wysokie zyski. Jest to forma finansowania innowacyjnych (a przez to obarczonych
ryzykiem) projektów inwestycyjnych.
W gospodarce powstaje wiele projektów, które mogą być zamienione w bardzo
opłacalne przedsięwzięcia, ale do ich realizacji potrzebne są środki finansowe. Ponieważ
ludzie tworzący te projekty nie posiadają wystarczającej ilości kapitału muszą sięgnąć po
kapitał zewnętrzny. Banki nie są skore do pożyczania w takich sytuacjach pieniędzy, gdyż
realizacja projektów obarczona jest wysokim ryzykiem, a tym samym rozwiązaniem stają się
specjalne instytucje, które finansują projekty, a w zamian za to w razie dużego sukcesu
partycypują w dużej części w zyskach z tego przedsięwzięcia, bądź np. stają się
współwłaścicielami firmy (mają 40% bądź więcej kapitału własnego lub posiadają akcje
uprzywilejowane firmy). Fundusze VC otrzymują wiele propozycji współpracy, ale większość
4
http://www.dotacjeue.org.pl/default.aspx?docId=1732
3
z nich jest zazwyczaj odrzucana. Wybierane są pomysły najlepsze. Dużą rolę w dostępie do
rynku VC odgrywają także wcześniej utrzymywane kontakty.
Dlaczego tak się dzieje? Jeden z polskich astrologów, Pan Wojciech Suchomski,
śmiało wini za ten stan rzeczy system podatkowy oraz przepisy. Po rozmowie ze swoimi
respondentami doszedł do jednego wniosku, jak pisze „przerażały ich rozliczenia i obciążenia
podatkowe (ZUS). Przytaczano przykłady ludzi, których zniszczył represyjny aparat
podatkowy. Co za marnotrawstwo sił i energii ludzkiej! Mogliby działać samodzielnie,
powiększać bogactwo swoje i kraju, ale boją się urzędu skarbowego! Dlaczego rząd nie
usprawni procedur administracyjnych? Dlaczego ludzie boja się podejmować ryzyka
gospodarczego z powodu represyjności urzędów?”.5
Podobną sytuację zaobserwował w całej Unii Europejskiej, która przyciąga tylko 1/3
tzw. venture capital, czyli kapitału, inwestującego w nowoczesne, ryzykowne
przedsięwzięcia. 2/3 tego kapitału, czyli 20 mld dolarów wędruje do Stanów Zjednoczonych.
Powodem, dla którego inwestorzy omijają Europę jest nadmierna biurokracja,
regulująca każdy aspekt biznesu oraz prawa pracy. Pracownikom przyznano wiele
przywilejów, np. krótkie tygodnie pracy, długi czas urlopu, rozbudowane programy
emerytalne. Młodzi ludzie, nie mając kapitału i doświadczenia, wchodzą w te tryby i stają się
trybikami. Wtapiają się w korporacje i z lękiem myślą o podjęciu ryzyka. "Co stanie się, jeśli
mi się nie uda? Jak będę mógł wrócić do Korporacji z podkulonym ogonem?". No i cała
unijna polityka rozdzielania funduszy. Unijni urzędnicy marnują pieniądze na tzw. "politykę
rolną", czyli dopłaty do rolnictwa i utrzymywanie wysokich cen skupu. Ubocznym tego
efektem są wysokie ceny żywności w Unii Europejskiej. „Ktoś, kiedyś, 50 lat temu uznał, że
podstawą gospodarki musi być rolnictwo i nadał przywileje rolnikom. Nadane przywileje
trudno zabrać. Ale przez to marnuje się pieniądze na rolnictwo, zamiast przeznaczyć je na
nowoczesne technologie”, jak twierdzi Pan Wojciech Suchomski. Ponadto, likwidowanie
barier gospodarczych między państwami. Pomimo, iż Polska otrzymuje spore pieniądze z
Unii, które idą na budowę oczyszczalni, dróg i mostów to astrolog zadaje sobie pytanie, czy
tak powinno być? Według niego kapitał powinien wędrować tam, gdzie jest szanowany,
dlatego istnieją różnice gospodarcze między państwami. Z tego faktu rodzi się różnica
pomiędzy zasobnością poszczególnych krajów. Niektóre z nich są bogatsze, inne biedniejsze.
Są bogatsze, bo stworzyły lepsze warunki dla biznesu, a biedni są biedni nie bez powodu.
5
http://www.astrobiznes.pl/a/blog/jak-podniesc-innowacyjnosc-polskiej-gospodarki/0
4
Autor śmiało tutaj wyraża opinie, że fakt pakowania pieniędzy w biedne rejony Unii, aby
"wyrównać różnice gospodarcze" to zabieranie pieniędzy bardziej zaradnym
i przedsiębiorczym, a dawanie mniej zaradnym. Socjalizm po prostu, komentuje specjalista z
zakresu astrologii finansowej.
Wśród krajów najbardziej przyjaznych venture capital w Europie są: Dania, Szwecja,
Finlandia, Wielka Brytania i Szwajcaria. To także kraje wysoko plasujące się wśród krajów
innowacyjnych. W żadnym z tych krajów inwestycje vc nie przekraczają jednak 0,2% PKB.
Jak widać, venture capital przyciągają kraje o mniejszej biurokracji, sprawnym systemie
prawnym i księgowym, tam gdzie ułatwione jest przenoszenie własności intelektualnej.
W Danii pieniądze, które są z podatków inwestowane są w ten sektor kierowane są przez
Duński Fundusz Rozwoju, inwestujący około 250 mln euro rocznie w nowo powstałe spółki.
Ponadto w Szwecji naukowcy nabywają prawa do odkryć, opracowanych na uniwersyteckich
laboratoriach. Dzięki temu naukowcy są bardziej skłonni do rozwijania przedsiębiorczości.
Czego niewątpliwie brakuje w naszym kraju. Udane przedsięwzięcie nowych technologii
przyciąga też inne firmy, w Danii w ten sposób rozwinął się więc sektor urządzeń
medycznych, a w Finlandii branża telekomunikacyjna, w Szwajcarii biotechnologia
i biofarmacja. Źródłem innowacji może być też renomowana uczelnia. Dla przykładu jest to
w Wielkiej Brytanii, Uniwersytet Cambridge zwany wylęgarnią spółek vc.
Venture Capital niewątpliwie jak widać wyprzedza swój czas, a panujące nim
zainteresowaniem cieszą się obecnie branże związane z Uranem w Baranie, branże energii
odnawialnej, gromadzenia i przechowywania energii, urządzenia i infrastruktura
oszczędzająca energię, transport z użyciem technologii oszczędzających energię, redukcja
emisji węgla, biopaliwa. Te dziedziny to niewątpliwie dziedziny innowacyjne. Poza tym
branże związane z Uranem w Rybach: nowoczesne technologie odtwarzania wideo i dźwięku,
instrumenty medyczne, badania genetyczne. Venture Capital interesuje się też nowoczesnym,
ekologicznym budownictwem i wykorzystaniem nowych materiałów budowlanych,
inwestycjami w zakresie oprogramowania i przechowywania danych.
Jeśli Europa nie stworzy korzystnych warunków dla rozwoju potencjału
intelektualnego, to on po prostu stąd ucieknie. Zawsze było tak, że jednostki bardziej wybitne,
z pomysłem, opuszczały miejsce, w którym nie mogły rozwinąć skrzydeł. Polska to także jak
pokazuje historia, miejsce emigrujących naukowców.
5
Ocenia się, że obecnie Europę dzieli od USA około 24 lat (PKB per capita, wydajność
pracy, nakłady na badania i rozwój). Jeśli chodzi właśnie o nakładay na badania i rozwój,
Amerykanie osiągnęli europejski poziom już 30 lat temu, a Unia osiągnie amerykański
poziom dochodu w 2047 roku. Staramy się dorównać Unii w rozwoju, ale być może mamy
kiepskiego nauczyciela...jak pesymistycznie zakończył pan W. Suchomski.
Młody astrolog, uważa, że Astrobiznes jest właśnie pewnego rodzaju venture capital.
„Nie wziąłem ani grosza od instytucji rządowych czy prywatnych. Inwestuję swój czas,
intelekt i kapitał w badania nad cyklami gospodarczymi”. Badania nad astrologią finansową
zapowiadają się jednak obiecująco, przyciągają zainteresowania coraz większej liczby osób,
jak twierdzi. Aczkolwiek, aby coś w tej dziedzinie osiągnąć trzeba mieć pewne podstawy
z zakresu nauk ścisłych, oraz trochę zacięcia badawczego, dlatego tez Pan Suchomski uważa,
że Polacy mogą w tej dziedzinie odnieść pewne sukcesy. Jak widać, Venture Capital to nie
musi być super-nowoczesna fabryka, może to być równie dobrze sieć samodzielnych badaczy,
wymieniających się odkryciami, skupionych w Astrobiznes.6
Kapitał ludzki, to zakumulowany zasób wiedzy, kwalifikacji, umiejetności, zdolności
oraz zdrowia, a także gotowość zwiększania potencjału (zwłaszcza gospodarczego) kraju
przez jego właściciela. W ogólnym znaczeniu kapitał ludzki to ekonomiczny potencjał
produkcyjności społeczeństwa, który reprezentują wykształceni i zdolni do uczenia sie
osobnicy. Kategoria takich ludzi może być traktowana jako kapitał ze względu na fakt, iż jest
źródłem przyszłych dochodów i satysfakcji. Kapitał ten nie może być powiększany poprzez
nabywanie na rynku różnego rodzaju aktywów, lecz tylko poprzez inwestowanie w siebie,
a wiec nie może być oddzielony od swego właściciela.
Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa coraz większe znaczenie ma kapitał intelektualny,
który obejmuje kapitał ludzki oraz kapitał strukturalny, tj. całe techniczne uzbrojenie kapitału
ludzkiego (komputery, Internet, laboratoria, patenty, know-how).
Jak przekonuje Pani prof. Urszula Płowiec w swojej publikacji w ramach VIII
Kongresu Ekonomistów Polskich w oparciu o omówienie tych roli przez prof. Marciniaka
oraz prof. Eliza Freitag-Mika, na podstawie analizy wydatków publicznych wybranych
krajów OECD w relacji do PKB w wybranych latach okresu 1970-2008 , a także powołując
sie na rozważania Francisa Fukuyamy, dowodzi, że budowanie państwa silnego w sensie
skuteczności stanowi jedno z najważniejszych zadań wspólnoty narodowej, a ekonomiczna
6
http://www.astrobiznes.pl/a/blog/jak-podniesc-innowacyjnosc-polskiej-gospodarki/0
6
rola współczesnego państwa nie maleje. Zmienia sie natomiast struktura wykonywanych
przezeń funkcji oraz sfery, zakres i formy ingerencji. W rodzącej sie nowej erze głównymi
zadaniami państwa – w ocenie profesora – są to: tworzenie warunków do rozwoju
i wykorzystania kapitału ludzkiego, badan podstawowych, innowacyjności
i konkurencyjności gospodarki, ogólnie infrastruktury sektora wiedzy i umiejętności oraz tych
elementów infrastruktury techniczno-ekonomicznej, których rozwój jest nieopłacalny dla
prywatnego biznesu.7
W celu poprawy sytuacji innowacyjności na świecie powstały tzw. sieci, które maja na
celu podtrzymanie rozwoju tej dziedziny. Są nimi:

The Network of Innovating Regions in Europe (IRE),

Networking Central and Eastern Europe (NetCeE),

Wspólnotowe Centrum Badawcze (Joint Research Centre - JRC),

Community Research and Development Information Service
Innovation Rely Centres Network (IRC).
Są one ciałami mają na celu wzmacniać przepływ innowacji i nowych technologii do
i z firm i jednostek badawczych prowadzących działalność na terenie Europy, są swego
rodzaju platformami współpracy i wymiany wiedzy na temat polityki innowacyjnej.8
Niewątpliwie poprzez to krótkie przedstawienie sytuacji problematyki innowacyjności
została ukazana konieczność utrzymania innowacyjności gospodarki i finansów we
współczesnym świecie.
Bibliografia:
1) Leszek Jerzy Jasiński, Gospodarka innowacyjna jest konkurencyjna, Gazeta Prawna nr
1692, 15.04.2006.
2) Cezary Józefiak, Innowacyjność polskiej gospodarki jest ciągle zbyt niska, gazet
Prawna nr 1682, 30.04.2006.
3) Ludwik Sobolewski, Prezes Zarządu Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie.
4) http://www.dotacjeue.org.pl/default.aspx?docId=1732
5) http://www.astrobiznes.pl/a/blog/jak-podniesc-innowacyjnosc-polskiej-gospodarki/0
6) http://www.aig.pte.pl/pliki/2/12/u_plowiec_innowacje08.pdf
7) http://www.pi.gov.pl/polityka_innowacyjna_na_swiecie/sieci_wspierajace_innowacyj
nosc/2261.html
7
8
http://www.aig.pte.pl/pliki/2/12/u_plowiec_innowacje08.pdf
http://www.pi.gov.pl/polityka_innowacyjna_na_swiecie/sieci_wspierajace_innowacyjnosc/2261.html
7
Spis rysunków:
1) Rys. 1 Założenia Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka,
http://www.dotacjeue.org.pl/default.aspx?docId=1732.
8