Źródła finansowania Spółek typu „Spin-off”

Możliwości wspierania spółek
typu Spin-off
Agenda
1. Czym tak naprawdę jest Spin-off ?
2. Dlaczego powstają spółki Spin-off, skąd się
biorą i czego potrzebują aby powstad ?
3. Możliwości wsparcia kapitałowego i nie tylko
– na co przedsiębiorczy naukowiec może
liczyd ?
4. Druga strona medalu – czego biznes oczekuje
od naukowca ?
Czym jest Spin-off ?
Geneza
Pojęcie spin-off pojawiło się w USA w latach 50-tych XX wieku w
kontekście firm zakładanych przez osoby pracujące w przemyśle
zbrojeniowym, lotnictwie i kosmonautyce, które na bazie tych
technologii tworzyły nowe produkty i technologie o
przeznaczeniu cywilnym, często we współpracy z firmami
macierzystymi.
Pojawienie się przedsiębiorstw typu spin-off było wynikiem
transferu technologii i wiedzy w ramach projektów badawczorozwojowych.
Spin-off czy Spin-out?
Nie istnieje jedna sformalizowana definicja spółki odpryskowej spin-off w
literaturze pojawiają się zamiennie określenia „spin-off” i „spin-out”
Według definicji POKL:
•
•
Firmy typu spin-off zakładają związek (najczęściej sformalizowany) dotyczący
zasad korzystania z infrastruktury i własności intelektualnej uczelni,
prowadzenia działalności i podziału korzyści.
W firmach typu spin-out brak jest formalnego związku z macierzystą uczelnią.
(Należą tu także firmy zakładane przez absolwentów, wykorzystujących wiedzę
zdobytą w trakcie studiów.)
Istnieją jednak także definicje które formy te określają odwrotnie. Spin-out jako
odgórnie sterowany proces „pączkowania” nowej spółki ze struktur jednostki
macierzystej a spin-off jako oddolny proces usamodzielniania się pracowników
przy akceptacji jednostki macierzystej (lub tzw. szary spin-off gdy wiedza i
technologia wykorzystywana jest bez zgody jednostki macierzystej)
Cechy charakterystyczne akademickich firm
Spin-off
• są to firmy nowouruchomione (start-ups)
• założyciele i technologia wywodzą się z uczelni lub instytutów
badawczych
• bazują na technologiach, innowacyjnych rozwiązaniach i
know how opracowanych na uczelniach lub w instytucjach
badawczych
5
Typy Spin-off
Według N.Nicolaou i S. Birley
• Ortodoksyjny – powstała spółka bazuje na naukowcu (pomysłodawcy)
który odchodzi z instytucji macierzystej (uczelni) i staje się przedsiębiorcą
• Hybrydowy – powstała spółka bazuje na transferowanej technologii,
pomysłodawcy (naukowcy) mogą nadal pracowad na uczelni, nie angażują
się w bieżące zarządzanie spółką, posiadają udziały i pełnią funkcje
kontrolne i doradcze.
• Technologiczny – spółka bazuje na przenoszonej z uczelni technologii,
wynalazca (naukowiec) nie angażuje się w funkcjonowanie spółki,
otrzymuje wynagrodzenie za przekazaną technologię (często w postaci
udziałów w spółce).
Spin-off to zderzenie nauki i biznesu
Ideą firm typu spin-off jest połączenie technologii i
wiedzy będącej efektem badao naukowych oraz
kapitału, orientacji pro-rynkowej i dynamizmu
właściwych dla biznesu
7
Typowy scenariusz:
Naukowiec badając określony problem dostrzega
możliwośd praktycznego zastosowania swoich odkryd i
stworzenia na ich bazie produktu który będzie mógł byd
sprzedany na rynku.
Co robi ?
Wariant 1.
„Prawdziwy naukowiec”
Opisuje swój pomysł w artykule i publikuje lub wygłasza na konferencji
naukowej. W efekcie dostaje kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt punktów za
publikację oraz gratulacje od kolegów.
Po niedługim czasie stwierdza że produkt oparty na jego pomyśle wprowadziła
na rynek firma z USA (Niemiec, Chin…)
Wariant 2.
„Pragmatyczny naukowiec”
Nawiązuje kontakt z firmą działającą w branży której dotyczy jego odkrycie i
sprzedaje swój pomysł lub know-how byd może zostanie także zatrudniony w
charakterze konsultanta naukowego.
Wariant 3.
„Przedsiębiorczy naukowiec”
Nie publikuje artykułu, nie wygłasza referatu, dopracowuje pomysł pod kątem
zastosowania rynkowego. Zakłada samodzielnie firmę która będzie ten
produkt wytwarzad lub sprzedawad na niego licencję lub znajduje partnera
biznesowego z którym zakłada spółkę.
Zasadnicze pytania:
• czy naukowiec jest „materiałem” na przedsiębiorcę ?
• czy naukowiec musi zostad przedsiębiorcą (menadżerem) aby
powstała spółka spin-off ?
• czego naukowiec potrzebuje aby przekształcid wiedzę w
pomysł biznesowy a następnie w innowacyjną firmę (spin-off)
– Wsparcie ze strony uczelni
– Kapitał
– Wsparcie organizacyjne i biznesowe
10
Co decyduje o klimacie dla powstawania spółek
spin-off ?
•
•
•
•
•
•
Jakośd, renoma, baza naukowo badawcza uczelni
Polityka uczelni odnośnie komercjalizacji badao
Zasady określające własnośd intelektualną
Możliwości wykorzystania środków technicznych oraz
wsparcia prawno – administracyjnego (w tym patentowego)
Dostępnośd kapitału (fundusze Seed Capital, Business
Angels)
Dostępnośd wsparcia biznesowego – zarządzanie, finanse,
marketing, budowanie strategii rynkowej.
11
Gdzie powstają spółki spin-off ?
• Branże dominujące:
–
–
–
–
–
–
informatyka
elektronika
Inżynieria (w tym nanotechnologia)
biotechnologia
farmacja
medycyna
Najwięcej spółek Spin-off powstaje w USA i Wielkiej Brytanii w
ośrodkach akademickich o najwyższej renomie (kluczowe
ośrodki akademickie)
12
Ograniczenia
– brak dostępu do źródeł finansowania
– skomplikowane procedury transferu technologii z uczelni
(patenty, licencje, prawo własności intelektualnej)
– ograniczony dostęp do nowoczesnych technologii i sprzętu
badawczego
– niejasne powiązania z Uczelnią – uwarunkowania
organizacyjne, formalno- prawne i finansowe
– specyficzna kultura organizacyjna instytucji naukowych
– brak wykształcenia w pracownikach naukowych myślenia
pro-rynkowego (nastawionego na użytecznośd) i
biznesowego,
13
Uwarunkowania powstawania i sukcesu firmy Spin-out
Wiedza
(pomysł)
Doświadczenie
biznesowe
Kapitał
Sukces
Synergia i pogodzenie interesów trzech stron:
Pomysłodawca
(naukowiec)
Uczelnia
(jednostka
macierzysta)
Inwestor
(Fundusz
Kapitału
Zalążkowego
Skąd wziąd kapitał na start ?
• FFF – Friends and Family Funds
• Pożyczyd
– z banku - mało prawdopodobne z uwagi na brak
historii, zabezpieczeo i zbyt wysokie ryzyko.
– Od funduszu pożyczkowego – zbiurokratyzowane
procedury, niskie kwoty.
• Dostad dotację z funduszy UE
– Działanie 8.1. POIG (projekty z zakresu IT)
– Działanie 8.2 PO KL – Transfer wiedzy (szkolenia
z zakresu tworzenia spółek spin-off i spin-out)
– Działanie 6.2 PO KL Wsparcie oraz promocja
przedsiębiorczości
Skąd wziąd kapitał na start ?
• Znaleźd wspólnika (udziałowca) który dostarczy
kapitał oraz wsparcie biznesowe.
– Anioła Biznesu (Business Angel) - przedsiębiorcy
z dużym doświadczeniem zawodowym, posiadający
znaczny majątek osobisty , samodzielnie inwestujący
własne środki finansowe i doświadczenie w małe,
przedsiębiorcze firmy
– Fundusz kapitału zalążkowego (Seed Capital Fund) –
fundusz typu Venture Capital wyspecjalizowany w
inwestowaniu w projekty biznesowe na początkowym
etapie (jeszcze przed założeniem firmy lub tuż po).
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji
Fazy rozwoju projektu / przedsiębiorstwa
•
•
•
•
•
Pomysł (koncepcja, wynalazek, innowacja)
Preinkubacja
Biznesplan
Powstanie przedsiębiorstwa (start-up)
Inkubacja
Wejście na rynek (początkowa faza rozwoju)
Rozwój (ekspansja)
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji
Fazy rozwoju z punktu widzenia inwestora
Faza
Preinkubacja
zaangażowanie zaangażowanie
kapitału
czasu
ryzyko
potencjalna
stopa zwrotu
bardzo małe
duże
bardzo wysokie bardzo wysoka
Inkubacja
małe
duże
wysokie
wysoka
Ekspansja
średnie / duże
średnie
średnie
średnia
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji
Dlaczego Fundusze VC i PE nie inwestują w
projekty w fazie preinkubacji ?
• Koniecznośd poświęcenia dużej ilości czasu i środków na
analizę i selekcję projektów
• Stosunkowo długi czas do osiągnięcia „dojrzałości” i wyjścia z
przedsięwzięcia
• Bardzo wysokie ryzyko
• Relatywnie niewielki potencjalny zysk (w ujęciu
bezwzględnym)
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji
Dlaczego Fundusze VC i PE nie inwestują w
projekty w fazie preinkubacji ?
• Koniecznośd poświęcenia dużej ilości czasu i środków na
analizę i selekcję projektów
• Stosunkowo długi czas do osiągnięcia „dojrzałości” i wyjścia z
przedsięwzięcia
• Bardzo wysokie ryzyko
• Relatywnie niewielki potencjalny zysk (w ujęciu
bezwzględnym)
Inwestowanie w projekty na etapie preinkubacji
Skutki:
Luka kapitałowa (Equity Gap) w podaży kapitału
długoterminowego
Mniejsza od potencjalnej ilośd innowacyjnych startupów (zmarnowany potencjał innowacyjny)
Mniejsza ilośd innowacyjnych przedsiębiorstw i
ograniczona ilośd miejsc pracy w gospodarce opartej
na wiedzy
Słabszy rozwój regionu (kraju) – niewykorzystany
potencjał rozwojowy
Inkubowanie nowych innowacyjnych spółek
w Krakowskim Parku Technologicznym
• Połączenie w ramach Funduszu Zalążkowego KPT, kompetencji i
doświadczenia KPT oraz SATUS Venture
• Uzyskanie dofinansowania ze środków POIG
• Zaangażowanie kapitału prywatnego (SATUS Venture)
Efekt
Kompleksowe wsparcie doradcze i finansowe projektodawców od pomysłu,
poprzez fazę pre-inkubacji, powołania spółki, aż do jej dokapitalizowania
i wdrożenia biznesowego projektu.
doradztwo
(techniczne, biznesowe,
prawne) w zakresie
tworzenia nowych firm
wsparcie
merytoryczne
i pokrycie kosztów
prac przygotowawczych
Narzędzia
udostępnianie /
infrastruktury
i usług niezbędnych
dla nowopowstałych firm
dokapitalizowanie
nowych podmiotów
poprzez obejmowanie
w nich udziałów
Grupa docelowa
• Pomysłodawcy posiadający innowacyjny projekt
/ pomysł, o wysokim potencjale wzrostu, pozbawieni
możliwości pozyskania kapitału
• Przedsiębiorcy z innowacyjnym rozwiązaniem
• Naukowcy szukający źródeł komercjalizacji badao
Fazy współpracy
1.FAZA PREINKUBACJI
2.FAZA INWESTYCJI
Faza preinkubacji
1 ETAP: Nabór projektów
2 ETAP: Przygotowanie i weryfikacja wstępnego
biznes planu
3 ETAP: Finalizacja preinkubacji – wybór
projektów do fazy inwestycji
Faza inwestycji
1. Wejście kapitałowe - objęcie udziałów
lub akcji w nowo powołanej spółce, wyłonionej w Fazie
Preinkubacji
2. Monitoring nowopowstałej spółki
(proces trwający ok. 2-5 lat aż do wyjścia ze spółki).