Test - Home.pl

Kod ucznia
Liczba punktów
WOJEWÓDZKI KONKURS BIOLOGICZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI – 8.03.2016 R.
1. Test konkursowy zawiera 41 zadań. Są to zadania zamknięte i otwarte. Na ich rozwiązanie
masz 90 minut. Sprawdź, czy test jest kompletny.
2. Zanim udzielisz odpowiedzi, uważnie przeczytaj treść zadania.
3. Wszystkie odpowiedzi czytelnie i wyraźnie wpisuj w wyznaczonych miejscach.
4. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych (1-20) wybierz jedną, prawidłową odpowiedź i
zaznacz ją krzyżykiem, np.:
A
XB
C
D
Jeżeli się pomylisz i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to złe zaznaczenie otocz kółkiem
XB , po czym skreśl właściwą literę, np.:
A
XB
XC
D
5. W innych zadaniach samodzielnie sformułuj odpowiedź i wpisz ją lub wykonaj zadanie
zgodnie z instrukcją zawartą w poleceniu. Przedstaw tok rozumowania prowadzący do
wyniku.
6. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka ani gumki. Nie komunikuj się z
innymi uczestnikami konkursu.
7. Sprawdź wszystkie odpowiedzi przed oddaniem testu.
8. Nie podpisuj testu, zostanie on zakodowany.
9. Brudnopis, dołączony do testu, nie podlega ocenie.
10. Możesz uzyskać 60 punktów.
POWODZENIA!
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 1. (0 – 1)
Drzewa są producentami, ponieważ
A) rozmnażają się płciowo i produkują duże ilości nasion.
B) przy udziale energii świetlnej wytwarzają związki organiczne.
C) wytwarzają duże ilości chlorofilu w miękiszu asymilacyjnym liści.
D) podczas fotosyntezy produkują tlen i materię nieorganiczną.
Zadanie 2. (0 – 1)
Które z wymienionych zwierząt nie należą do tego samego gatunku?
A) Kormoran czarny na Mazurach i kormoran czarny na Pojezierzu Augustowskim.
B) Żaba trawna w Puszczy Białowieskiej i żaba jeziorkowa w Puszczy Knyszyńskiej.
C) Lis rudy w Bieszczadach i lis rudy na Słowacji.
D) Pstrąg potokowy w Sanie i pstrąg potokowy w Dunajcu.
Zadanie 3. (0 – 1)
Dominujący gen A jest odpowiedzialny za produkcję chlorofilu u mniszka lekarskiego, zaś
gen recesywny a – za brak chlorofilu.
Zaznacz przypadek, w którym otrzymamy najmniejszą liczbę roślin bezzieleniowych,
niezdolnych do prowadzenia fotosyntezy.
A) Aa x aa
B) AA x Aa
C) Aa x Aa
D) AA x aa
Zadanie 4. (0 – 1)
Jeżeli matka ma grupę krwi A, a jej dziecko grupę krwi 0, to ojciec dziecka nie może mieć
grupy
A) B
B) 0
C) AB
D) A
Zadanie 5. (0 – 1)
W organizmie człowieka większość dwutlenku węgla przenoszona jest z tkanek do płuc za
pośrednictwem
A) limfocytów.
B) osocza krwi.
C) erytrocytów.
D) trombocytów.
Zadanie 6. (0 – 1)
Profil genetyczny zawiera sekwencje nukleotydów DNA charakterystyczne dla
A) matki i dziecka.
B) gatunku.
C) całej rodziny.
D) danej osoby.
2 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 7. (0 – 1)
Odporność organizmu uzyskana po przebyciu świnki to odporność
A) czynna sztuczna.
B) bierna naturalna.
C) czynna naturalna.
D) bierna sztuczna.
Zadanie 8. (0 – 1)
Pewien gen ma dwa allele – jeden dominujący i jeden recesywny. Jeśli skrzyżuje się dwa
organizmy heterozygotyczne pod względem danego genu, to jaki procent ich potomstwa
będzie miał identyczny genotyp jak rodzice?
A) 75%
B) 25%
C) 0%
D) 50%
Zadanie 9. (0 – 1)
Zaznacz wiersz, w którym poprawnie przyporządkowano choroby człowieka do
odpowiednich kolumn.
odpowiedź
bakteryjne
wirusowe
Choroby
genetyczne
A.
B.
C.
D.
odra
gruźlica
krztusiec
opryszczka
kiła
angina
półpasiec
grypa
tężec
mukowiscydoza
fenyloketonuria
hemofilia
powodowane przez
pierwotniaki
śpiączka afrykańska
toksoplazmoza
rzęsistkowica
wścieklizna
Zadanie 10. (0 – 1)
Który z podanych poniżej łańcuchów pokarmowych zapisano prawidłowo?
A) sosna → kornik → dzięcioł → zając
B) ślimak → mucha → sarna → wilk
C) mszyca → świerk → nietoperz → kuna
D) poziomka → ślimak → ropucha → zaskroniec
Zadanie 11. (0 – 1)
Olsza czarna jest gatunkiem drzewa, które na tej samej roślinie wytwarza oddzielnie
kwiatostany męskie i oddzielnie kwiatostany żeńskie. Olsza czarna jest więc rośliną
A) dwupienną o obupłciowych kwiatach.
B) jednopienną o rozdzielnopłciowych kwiatach.
C) dwupienną o rozdzielnopłciowych kwiatach.
D) jednopienną o obupłciowych kwiatach.
Zadanie 12. (0 – 1)
Pijąc sok jabłkowy człowiek staje się
A) konsumentem III rzędu.
B) konsumentem I rzędu.
C) producentem.
D) konsumentem II rzędu.
3 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 13. (0 – 1)
Zaznacz poprawny wiersz w poniżej przedstawionej tabeli.
Odpowiedź
Sukcesja
pierwotna
A
zarastanie wydmy
B
zarastanie
niekoszonej łąki
zarastanie hałdy
kopalnianej
zarastanie nasypu
kolejowego
C
D
Dostarczanie
CO2
do powietrza
fotosynteza
motoryzacja
spalanie paliw
kopalnych
oddychanie
Sukcesja
wtórna
zarastanie
pogorzeliska
zarastanie
wydmy
zarastanie
jeziora
zarastanie skał
Straty energii w
organizmach
poprzez:
rozmnażanie
poruszanie
rozpraszanie jej w
postaci ciepła
wzrost komórek
Zadanie 14. (0 – 1)
Do narządów homologicznych zaliczymy:
A) kończyny kota i płetwy orki.
B) serce ślimaka i serce słonia.
C) kończyny kreta i odnóża turkucia podjadka.
D) skrzydło orła i skrzydło ćmy.
Zadanie 15. (0 – 1)
Który z wymienionych organizmów jest samożywnym i wielokomórkowym protistem?
A) Chlorella.
B) Skrętnica.
C) Listownica.
D) Śluzowiec.
Zadanie 16. (0 – 1)
Rysunek przedstawia schemat budowy języka człowieka.
Wykropkowane miejsca na języku są największym zagęszczeniem receptorów odbierających
smak
A) gorzki.
B) słony.
C) słodki.
D) kwaśny.
Zadanie 17. (0 – 1)
Tworzenie moczu ostatecznego ma miejsce w części nefronu zwanej
A) torebką Bowmana.
B) kanalikiem nerkowym.
C) ciałkiem nerkowym.
D) kłębuszkiem nerkowym.
4 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 18. (0 – 1)
Zaznacz wiersz poprawnie prezentujący przedstawicieli łożyskowców.
A) Niedźwiedź polarny, dziobak australijski, kret europejski.
B) Kolczatka australijska, nocek rudy, orka oceaniczna.
C) Jeż zachodni, dydelf północny, płetwal błękitny.
D) Mysz polna, borsuk europejski, foka pospolita.
Zadanie 19. (0 – 1)
Które działania człowieka mają związek z rolnictwem ekologicznym?
Zaznacz właściwy wiersz.
A) Kompostowanie i stosowanie ciężkich maszyn rolniczych.
B) Wypalanie traw i tworzenie zadrzewień śródpolnych.
C) Płodozmian i biologiczna walka ze szkodnikami upraw.
D) Stosowanie nawozów naturalnych i monokultury.
Zadanie 20. (0 – 1)
Wskaż zestaw organizmów zawierający wyłącznie pasożyty zaliczane do nicieni.
A) Przywra kocia, bruzdogłowiec szeroki, kleszcz pospolity.
B) Tasiemiec nieuzbrojony, pijawka rybia, mątwik burakowy.
C) Motylica wątrobowa, węgorek pszeniczny, włosień kręty.
D) Glista ludzka, tęgoryjec dwunastnicy, owsik ludzki.
Zadanie 21. (0 – 2)
I. Z podanych poniżej cech ptaków wybierz pięć, które stanowią przystosowanie do lotu
i wpisz ich oznaczenia literowe w miejsce kropek.
A. różnobarwne upierzenie
B. obecność wola
C. pneumatyczne kości
D. opieka nad potomstwem
E. obecność worków powietrznych
F. częste usuwanie kału
G. kończyny tylne pokryte łuskami
H. obecność języka
I. podwójne oddychanie
J. obecność skrzydeł
K. górnie ustawione otwory nosowe
L. odżywianie się różnorodnym pokarmem
…………………………………………………………………………………………………...
II. Ptakiem zaliczanym do zagniazdowników jest
A) sikorka bogatka.
B) perkoz dwuczuby.
C) sójka zwyczajna.
D) sokół wędrowny.
Zadanie 22. (0 – 1)
Spośród wymienionych poniżej nazw chorób genetycznych wybierz te, które pasują do
odpowiednich określeń w tabeli i wpisz je.
daltonizm, zespół Downa, albinizm, pląsawica Huntingtona, zespół Turnera
Choroba
A. autosomalna
dominująca
B. sprzężona z płcią
(recesywna)
5 z 14
C. autosomalna
recesywna
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 23. (0 – 2)
Oceń prawdziwość poniższych zdań, wpisując znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli
(P – prawda, F – fałsz).
Zdanie
P
F
Każdy, prawidłowy chromosom po replikacji składa się z dwóch chromatyd.
Kodon to sekwencja trzech nukleotydów w tRNA.
Przyczyną mukowiscydozy jest niewłaściwa liczba chromosomów.
Mejoza prowadzi do powstania czterech haploidalnych komórek potomnych.
Zadanie 24. (0 – 1)
Przyporządkuj właściwe pary organizmów (1-4) do odpowiedniego rodzaju zależności
nieantagonistycznych (A-C).
1. lew i sęp
2. bakterie brodawkowe i łubin
3. jemioła i topola
4. żyrafa i bąkojad
A. protokooperacja
B. komensalizm
C. mutualizm
……………………………………………………………………………………………...........
Zadanie 25. (0 – 2)
Ciemnooka kobieta, której ojciec miał oczy niebieskie poślubiła ciemnookiego mężczyznę.
Wszystkie dzieci tej pary były ciemnookie.
Podaj genotypy tej pary i rozpisz odpowiednią krzyżówkę genetyczną wiedząc, że gen
oznaczający oczy ciemne oznaczamy jako B.
P:
…………………
X
♀
…………………
♂
F1:
♀
♂
6 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 26. (0 – 1)
Podaj trzy poprawne informacje dotyczące układu krwionośnego człowieka.
A. Cztery żyły płucne wchodzą do prawego przedsionka serca.
B. Aorta wychodząca z lewej komory serca tłoczy krew natlenowaną.
C. Żyła główna górna wprowadza odtlenowaną krew do lewego przedsionka serca.
D. Mały obieg krwi rozpoczyna się w prawej komorze i kończy w lewym przedsionku.
E. Prawa część serca tj. prawy przedsionek i prawa komora tłoczą krew natlenowaną.
F. W dużym obiegu krwi natlenowana krew płynie do płuc tętnicą płucną.
G. Zastawka dwudzielna zapobiega cofaniu się krwi z lewej komory do lewego przedsionka
serca.
Poprawne informacje: ...............................................................................................................
Zadanie 27. (0 – 2)
I. Wpisz do tabeli właściwe przykłady organizmów reprezentujących podane typy
rozmieszczenia.
orzeł biały, mrówka rudnica, niedźwiedź brunatny, jabłonie w sadzie,
hiena cętkowana, rusałka admirał, antylopa gnu
Rozmieszczenie losowe
Rozmieszczenie skupiskowe
II. Strategię polowania polegająca na wzbudzeniu zainteresowania u ofiary stosują
A) pająki tworzące sieć łowną.
B) ryby głębinowe posiadające narządy świetlne.
C) cętkowanie ubarwione gepardy i lamparty.
D) upodabniające się do otoczenia kameleony.
Zadanie 28. (0 – 3)
I. Wpisz do tabeli wymienione poniżej (pasujące) opisy cech.
żuchwa z bródką, kręgosłup wygięty w łuk, mięśnie mimiczne, rozróżnianie barw,
wysklepiona stopa, kończyny górne dłuższe od dolnych, przeciwstawny kciuk w ręce,
wyprostowana postawa ciała
Cechy człowieka wspólne z cechami
innych naczelnych
Cechy człowieka różniące go od innych
naczelnych
7 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
II. Przyporządkuj poniżej wymienionym reliktom odpowiednią grupę systematyczną.
A. latimeria
1. stawonogi
B. kolczatka
2. ryby dwudyszne
C. łodzik
3. ryby trzonopłetwe
D. prapłetwiec afrykański
4. stekowce
5. głowonogi
.......................................................................................................................................................
Zadanie 29. (0 – 3)
I) Dziedziczenie czynnika Rh jest determinowane przez gen D, zawierający informację
dotyczącą wytwarzania antygenu D.
Zakładając, że allel D - warunkuje grupę krwi Rh (+), a d - grupę krwi Rh (-) podaj
genotypy rodziców wiedząc, że matka jest heterozygotyczna, a ojciec ma grupę Rh (-).
Zapisz genotypy rodziców.
P:
…………………
X
……………………
♀
♂
II) Czy jest szansa, że dziecko tej pary odziedziczy grupę Rh(-) po ojcu?
A) Tak, prawdopodobieństwo dziedziczenia wyniesie 25%.
B) Nie, bo matka jest heterozygotą.
C) Tak, prawdopodobieństwo dziedziczenia wyniesie 50%.
D) Nie, bo matka nie posiada grupy Rh(-).
III) Konflikt serologiczny może wystąpić u ludzi w sytuacji, gdy:
A) oboje rodzice mają krew Rh (-).
B) ojciec ma krew Rh (-), a matka krew Rh (+).
C) oboje rodzice mają krew Rh (+).
D) ojciec ma krew Rh (+), a matka krew Rh (-).
Zadanie 30. (0 – 2)
Oceń poprawność poniższych zdań wpisując znak ,,+" w odpowiedniej rubryce tabeli
(P- prawda, F- fałsz).
Zdanie
W przeciwieństwie do roślin, ściana komórkowa
grzybów, zawiera chitynę, a materiałem
zapasowym są glikogen i skrobia.
Do rozmnażania bezpłciowego służą: zarodniki,
rozłogi i cebule.
Gameta zdrowej kobiety zawiera 44 chromosomy
autosomalne i 2 chromosomy X.
Przebywanie na słońcu może być elementem
profilaktyki krzywicy.
8 z 14
P
F
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 31. (0 – 2)
Poniższe rysunki przedstawiają dwa kariotypy człowieka.
Kariotyp I
Kariotyp II
Przeanalizuj powyższe kariotypy człowieka i odpowiedz na pytania.
A) Podaj ilość chromosomów autosomalnych w kariotypie II i określ płeć tej osoby?
- ilość chromosomów autosomalnych: .........................................................................................
- płeć: ……………………………………………………………................................................
B) Podaj ilość chromosomów autosomalnych w kariotypie I i nazwij chorobę
występującą u tego człowieka?
- ilość chromosomów autosomalnych: ………………………………………………………..
- nazwa choroby: ………………………………………………………………………………
Zadanie 32. (0 – 2)
Wpisz poniżej wymienione cechy człowieka do odpowiednich kolumn w tabeli.
proste włosy, obecność piegów, odstające uszy, jasne włosy, policzki z dołkami, krótkie rzęsy
Cecha dominująca
Cecha recesywna
9 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 33. (0 – 2)
Rysunek przedstawia tułów człowieka z układem pokarmowym.
Przeanalizuj rysunek i wykonaj polecenia.
I. Podaj oznaczenia literowe i nazwy narządów, w których trawione jest mięso ryby.
…………………………………………………………………………………………………
II. Aby wykryć obecność białka w nasionach fasoli należy zastosować
A) odczynnik Fehlinga.
B) stężony HCl .
C) stężony HNO3.
D) odczynnik Sudan III.
Zadanie 34. (0 – 2)
Uzupełnij poniższy tekst wpisując właściwe określenia w miejsca kropek.
Hormony mogą wykazywać działanie antagonistyczne.
I. Insulina uwalniana przez trzustkę po posiłku powoduje ......................................we krwi.
(wzrost ilości glukozy/ spadek ilości glukozy)
Glukagon .............................. poziom glukozy w wyniku .........................................................
(podwyższa / obniża)
(magazynowania jej w wątrobie/ uwalniania jej z wątroby)
II. Antagonistyczne działanie wykazują również kalcytonina i parathormon.
Produkowana w tarczycy kalcytonina ............................... poziom wapnia we krwi, natomiast
(podwyższa / obniża)
wydzielany przez przytarczyce parathormon ..................................... poziom wapnia we krwi.
(podwyższa / obniża)
Zadanie 35. (0 – 1)
Wpisz odpowiednie liczby w wykropkowane miejsca przy każdej informacji.
A. Liczba rodzajów nukleotydów w kwasie tRNA …………………………………………….
B. Liczba nukleotydów kodujących 3 aminokwasy …………………………………………….
C. Liczba chromosomów płciowych w gamecie zdrowego mężczyzny. ……………………….
10 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 36. (0 – 2)
Na zajęciach koła biologicznego uczniowie założyli kulturę wodną sałaty, tzn. hodowali
sałatę w pożywkach, czyli wodnych roztworach określonych soli mineralnych.
Uzyskane przez nich wyniki przedstawiają poniższe rysunki.
I) Wskaż numer zestawu, który stanowił próbę kontrolną do tego doświadczenia.
…………………………………………………………………………………………………...
II) Zaznacz poprawnie sformułowany problem badawczy do tego doświadczenia.
A)
B)
C)
D)
Wielkość rośliny zależy od obecności azotu w pożywce.
Wpływ rodzaju pożywki na rozwój sałaty.
Czy rodzaj doniczki wpływa na wielkość korzeni?
Sałata znajdująca się w pełnej pożywce wyrosła najlepiej.
Zadanie 37. (0 - 2)
Biotechnologia to dyscyplina naukowa wykorzystująca organizmy żywe do produkcji
przemysłowej. Dzielimy ją na tradycyjną i nowoczesną.
Z podanych poniżej opisów zaznacz dwa, które charakteryzują biotechnologię
nowoczesną.
1. Wykorzystuje organizmy oraz wirusy lub ich składniki występujące naturalnie, wybrane
metodami selekcji sztucznej.
2. Dzięki tej biotechnologii uzyskuje się np. organizmy transgeniczne i produkuje
biofarmaceutyki.
3. Podstawowym procesem biotechnologicznym jest fermentacja wykorzystywana np. do
produkcji pieczywa, biogazu czy w biofiltrach.
4. Wykorzystuje organizmy oraz wirusy lub ich składniki otrzymywane za pomocą technik
inżynierii genetycznej.
11 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 38. (0 – 2)
Wykres przedstawia obieg azotu w przyrodzie.
I. Odszukaj na wykresie i zapisz poniżej dwa organizmy, które wytwarzają związki
azotowe z obumarłych roślin i zwierząt oraz ich odchodów.
…………………………………………………………………………………………………...
II. Zaznacz poprawną odpowiedź.
Bakterie denitryfikacyjne
A) utleniają sole amonowe do azotanów.
B) przyswajają azot z atmosfery.
C) rozkładają szczątki zwierząt do soli amonowych.
D) redukują azotany do azotu atmosferycznego.
Zadanie 39. (0 – 2)
Podaj nazwy opisanych poniżej zjawisk, związanych z negatywnym oddziaływaniem
człowieka na środowisko.
1) Zjawisko to powstaje w wyniku przekształcania się związków zawartych w spalinach
samochodowych w silnie toksyczne substancje, np. ozon. Przebiega w słoneczne dni, na
obszarach o nasilonym ruchu ulicznym.
.......................................................................................................................................................
2) To zjawisko polega na masowym pojawianiu się wodzie organizmów planktonowych.
Prowadzi do zmniejszenia zawartości tlenu w wodzie, a w konsekwencji do ginięcia
organizmów, głównie ryb.
.......................................................................................................................................................
12 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Zadanie 40. (0 – 2)
Poniższy rysunek przedstawia schemat budowy stawu.
Przeanalizuj rysunek i wykonaj polecenia.
I. Nazwij elementy stawu oznaczone symbolami A i B.
A - …………………………………………. B - ………………………………………….
II. Wskaż błędną informację dotyczącą substancji wypełniającej jamę stawową.
A) Udział w procesach krwiotwórczych.
B) Zmniejszanie tarcia w stawie.
C) Nawilżanie powierzchni stawowych.
D) Zapobieganie ścieraniu się kości w stawie.
Zadanie 41. (0 – 2)
I. Podaj w odpowiedniej kolejności działania, które prowadzą do otrzymania
transgenicznej myszy o zwiększonych rozmiarach.
A. Wprowadzenie obcego genu z hormonem wzrostu do zapłodnionej komórki jajowej.
B. Zapłodnienie komórki jajowej.
C. Wprowadzenie zarodka do jajowodu myszy.
D. Pobranie komórki jajowej i plemnika od myszy.
E. Urodzenie się transgenicznej myszy.
F. Hodowla zygoty z obcym genem w warunkach laboratoryjnych.
G. Wyizolowanie z genomu obcego organizmu genu hormonu wzrostu.
D
F
II. Zaznacz przykład opisujący klonowanie sztuczne.
A. Podział komórki pantofelka w rozmnażaniu bezpłciowym.
B. Klonowanie roślin z wykorzystaniem tkanki kalusowej.
C. Fragmentacja wielokomórkowej plechy glonów morskich.
D. Powstawanie bliźniąt jednojajowych u ludzi.
13 z 14
WOJEWÓDZKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE 2015/2016 – GIMNAZJUM
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI
Brudnopis (nie jest sprawdzany)
14 z 14