dr Mateusz Hohol Wykład 1: Wprowadzenie

UMYSŁ SPOŁECZNY
dr Mateusz Hohol
Wykład 1: Wprowadzenie
INFORMACJE PRAKTYCZNE
•
Wykłady dostępne na stronie internetowej:
www.mateuszhohol.filozofiawnauce.pl
•
Zaliczenie kursu, 2 warunki:
•
Bardzo krótka praca pisemna (2 str. A4, czcionka 12, interlinia 1,5) zawierająca
streszczenie i dyskusję samodzielnie wybranego eksperymentu z zakresu
poznania społecznego (psychologii, neuronauki itd.). Pracę należy wysłać na
adres [email protected] najpóźniej w dniu zakończenia zajęć.
•
Krótka rozmowa na temat pracy oraz treści poruszanych podczas wykładów
•
•
Lektury podstawowe:
•
Psychologia poznania społecznego, red. M. Kossowska, M. Kofta, PWN, Warszawa 2009.
•
Social Neuroscience. Integrating Biological and Psychological Explanations of Social Behavior, red. E. Harmon-Jones, P. Winkielman,
The Guilford Press, NY-London 2007.
Lektury uzupełniające:
•
E. Aronson, Człowiek – istota społeczna, PWN, Warszawa 2011.
•
S. Baron-Cohen, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, Smak Słowa, Warszawa 2014.
•
B. Brożek, Normatywność prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
•
P. Churchland, Moralność mózgu, Copernicus Center Press, Kraków 2013.
•
F. de Waal, Bonobo i ateista, Copernicus Center Press, Kraków 2014.
•
R. Dunbar, Nowa historia ewolucji człowieka, Copernicus Center Press, Kraków 2014.
•
J. Haidt, Prawy umysł, Smak Słowa 2014.
•
M. Hohol, P. Urbańczyk, Some Remarks on Embodied-Embedded Social Cognition, [w:] Emotional Brain Revisited, red. J. Dębiec, M.
Heller, J. LeDoux, Copernicus Center Press, Kraków 2014.
•
L. Stone, P.F. Lorquin, Geny, kultura i ewolucja człowieka. Synteza, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
•
The Oxford Handbook of Social Cognition, red. D.E. Carlston, Oxford University Press, NY-Oxford 2013.
•
M. Tomasello, Historia naturalna ludzkiego myślenia, Copernicus Center Press, Kraków 2015.
•
Understanding Other Minds: Perspectives from Developmental Social Neuroscience, red. Simon Baron-Cohen, Michael Lombardo,
Helen Tager-Flusberg, Oxford University Press, Oxford-New York 2013.
•
W. Wojciszke, Psychologia społeczna, Scholar, Warszawa 2011.
DLACZEGO
POZNANIE SPOŁECZNE?
„Kilka lat temu poznanie społeczne (social cognition)
stało się czołowym tematem artykułów w czołowych
czasopismach (…). Poznanie społeczne to teraz
popularne zagadnienie wielkich konferencji,
przedmiot ofer t grantów potężnych fundacji,
programów doktoranckich, książek i czasopism. Co
ważniejsze poznanie społeczne postrzegane jest jako
„gorący temat”, ściągający zarówno młodych i
ambitnych, jak i stare wygi psychologii. Jak do tego
doszło? Odpowiedź jest prosta i leży w eksplozji
neuronauk w obrębie tradycyjnych problemów
badanych w naszej dyscyplinie [psychologii
społecznej]”. Winkielman, 2009.
POZNANIE SPOŁECZNE
ang. social cogniotion; podejście
interdyscyplinarne:
•
psychologia i neuronauka społeczna
•
psychologia i neuronauka poznawcza
•
psychologia rozwojowa
•
psychologia emocji i neuronauka
afektywna
•
także: antropologia ewolucyjna,
prymatologia, neuroendokrynologia,
neuroekonomia, ekonomia
behawioralna, teoria gier…
CZYM BĘDZIEMY SIĘ
ZAJMOWAĆ?
•
Czym ludzkie zdolności społeczne różnią się od zdolności małp innych niż człowiek?
•
Czy dzieci od urodzenia są istotami społecznymi?
•
Dlaczego ze sobą współpracujemy i wymierzamy kary „ gapowiczom”?
•
Jak powstała moralność i jak tworzą się rozmaite systemy etyczne?
•
Jak odgadujemy intencje innych osób i odczuwamy do nich empatię?
•
Jak nasze ciała uczestniczą w poznaniu społecznym?
•
Czy w życiu społecznym bardziej przydaje się rozum czy emocje?
•
Jak karminie piersią ma się do zaufania przy pożyczaniu pieniędzy?
•
Jak matematyka może pomóc w badaniu decyzji?
•
Czy na podstawie aktywności mózgu można przewidywać ludzkie decyzje?
•
Którzy filozofowie społeczni i moralni mieli rację, a którzy mylili się (w świetle współczesnej nauki)?
CZYM BĘDZIEMY
SIĘ ZAJMOWAĆ?
KILKA SŁÓW O METODACH…
-70mV
+40mV
PROBLEM W TYM ŻE
MÓZG JEST NIESŁYCHANIE
ZŁOŻONY…
HRF: CO UTLENOWANA KREW MÓWI O STANIE MÓZGU?
Funkcja odpowiedzi hemodynamicznej
(HRF); Logothetis et al., 2001
BOLD: CO UTLENOWANA KREW MÓWI O STANIE MÓZGU?
Logothetis et al., 2001
Mukamel et al., 2006
METODY BADANIA MÓZGU
LEZJE ORAZ TMS
•
Lezja (od łac. laesio) to
uszkodzenie tkanki mózgowej
wywołane urazem lub chorobą
•
Na podstawie zachowania
wnioskować można o funkcjach,
jakie pełnią uszkodzone rejony
mózgu
•
Lezje można w pewnej mierze
symulować (bezpiecznie,
odwracalnie) za pomocą
przezczaszkowej stymulacji
magnetycznej (TMS)
UWAGA: każdą z metod omówimy wraz z eksperymentem, w którym ją zastosowano
CASE STUDY:
(JEDNO Z NAJSŁYNNIEJSZYCH…)
PHINEAS GAGE
•
Pręt przeszył lewy pliczek, tylną część lewego
oczodołu, okolicę czołową mózgu, wewnętrzną
powierzchnię lewego (być może także prawego)
płata czołowego, wylatując z czaszki uszkodził
prawdopodobnie także część grzbietowego, tylnego
obszaru płata czołowego. Uszkodzeniu uległa kora
przedczołowa (PFC).
•
Dr Harlow (lekarz) napisał, że Gage stał się:
„kapr yśny, folgujący sobie w największych
bezeceństwach, czego ongiś nie miał w zwyczaju;
wobec swych kompanów przejawiał najwyższą
obojętność (…). Często zawzięcie uparty, choć
jednocześnie kapryśny i niezdecydowany, tworzył
niezliczone plany na przyszłość, które jednak porzucał,
nim zdążyły się w pełni wyklarować. (…) Stał się
człowiekiem o zdolnościach intelektualnych dziecka i
zwierzęcej zapalczywości silnego mężczyzny”.
WSPÓŁCZESNE BADANIA
NAD PFC: DAMASIO, 2010
brzuszno-przyśrodkowa kora przedczołowa
(vmPFC) związana jest z emocjami oraz
przewidywaniem negatywnych i
pozytywnych konsekwencji działań
IMPLIKACJE
FILOZOFICZNE?