Temat: Tworzymy film dokumentalny – przygotowania i działania

HISTORIE ZAPISANE W DŹWIĘKACH I OBRAZACH – WYZWOLIĆ KREATYWNOŚĆ!
PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH PROGRAMU FUNDACJI ORANGE
Materiał dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (licencja dostępna pod adresem:
creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl
Temat: Tworzymy film dokumentalny – przygotowania i
działania
Autor: Beata Solińska
Uczestnicy: uczniowie kl. IV-VI
PRZYGOTOWANIE LISTY PYTAŃ
o Uczestnicy zajęć zdecydowali się, jakim tematem się zajmą, znaleźli również ludzi, których chcą
wysłuchać, nagrać. Następny krok, to wymyślenie pytań.
Najlepiej pracować metodą burzy mózgów1. Wszyscy wspólnie wymyślają jak najwięcej pytań, nie
poddają ich krytyce, wszystkie zapisują.
o Nad pytaniami najlepiej zastanawiać się przez kilka dni, dopytywać inne osoby, o to, co by ich
interesowało w tym temacie. Wszystkie pomysły trzeba zapisywać.
o Praca nad listą pytań to najważniejsza część przygotowania do rozmowy z bohaterami filmu. Jeśli
poświęci się na to odpowiednią ilość czasu, zwiększa się szanse na udany wywiad.
o Po stworzeniu listy, grupa spotyka się i wykonuje mapę myśli, na której rozmieszcza pytania wokół
konkretnych zagadnień np. za pomocą kolorowych karteczek. W ten sposób powstaje przewodnik
działań, które można rozszerzać o nowe pomysły.
o Wszystkie grupy projektowe spotykają się i prezentują swoje pomysły/mapy myśli umieszczone na
dużych arkuszach papieru. Rozmawiają na ten temat, dzielą się uwagami, przewidują, jakie trudności
mogą się pojawić.
PRZEPROWADZENIE ROZMOWY, NAGRANIA
o Następny krok to ustalenie miejsca, w którym odbędzie się rozmowa. Najlepiej umówić się na
spotkanie tam, gdzie zaproponuje rozmówca. Jednak należy pamiętać, że rozmowa będzie
nagrywana. W związku z tym spotkanie powinno odbyć się w spokojnym miejscu, gdzie nic nie
będzie zakłócało komunikacji, rozpraszało uwagi, czy przeszkadzało w nagraniu.
Najważniejsze zasady przygotowania wywiadu
o Dzień lub dwa przed umówionym wywiadem wybrana osoba z grupy musi zadzwonić do swojego
rozmówcy i potwierdzić jego termin. Osoba odpowiedzialna za nagrywanie powinna koniecznie
sprawdzić, czy sprzęt jest sprawny i gotowy do użycia (sprawdza pamięć i baterię kamery).
o Przed samym spotkaniem grupa spotyka się i przypomina sobie jeszcze raz, dlaczego chce nagrać tę
konkretną osobę. Wszyscy przypominają sobie pytania2, wracają do wykonanej mapy myśli. Poza
tym ustalają, jak należy się zachować podczas spotkania, kto zadaje pytania, jak długo powinna
trwać rozmowa.
o Kiedy dojdzie do spotkania z rozmówcą, jeszcze raz należy opowiedzieć mu o projekcie, którego
częścią są nagrania. Należy zapytać osobę, z którą będzie przeprowadzona rozmowa, czy zgadza się
na zarejestrowanie swojej opowieści i wykorzystanie do realizacji celów projektu (należy
przygotować taki formularz). Trzeba wyjaśnić, do czego i w jaki sposób nagrania zostaną użyte.
1
Burza mózgów to technika doskonalenia decyzji grupowych. Więcej informacji: http://piekny-umysl.pl/2011/01/technikitworzenia-nowych-pomyslow-burza-mozgow/.
2
Osoby zajmujące się rejestrowaniem historii mówionych nie zalecają zabierać na spotkanie listy pytań. Polecają jednak wziąć z
sobą kartkę z wypisanymi na niej pojedynczymi nazwami, imionami, wydarzeniami, o które chce się zapytać.
Wszystkie grupy mogą się spotkać w celu ustalenia zasad kulturalnego zachowania się podczas
przeprowadzanego wywiadu3.
Wywiad – instrukcja dla grupy
1. Skontaktujcie się z osobą, z którą chcecie przeprowadzić wywiad i poproście o spotkanie.
2. W trakcie pierwszej rozmowy opowiedzcie o projekcie, który realizujecie – przedstawcie jego cele i
planowane efekty.
3. Umówcie się na rozmowę (ustalcie konkretny dzień, godzinę i miejsce).
4. Ustalcie przed spotkaniem kto i jakie pytania zadaje oraz zasady kulturalnego zachowania.
5. Przygotujcie sprzęt nagrywający.
6. Poproście o zgodę na rejestrowanie wypowiedzi bohatera.
7. Zadawajcie pojedyncze pytania, a przed zadaniem kolejnego poczekajcie, aż rozmówca odpowie na
poprzednie4.
8. Możecie również wykonywać dokumentację fotograficzną do projektu, np. fotografować osoby, z
którymi nagrywane są relacje, miejsca (oczywiście po wcześniejszym uzgodnieniu z rozmówcą).
9. Na zakończenie podziękujcie swojemu filmowemu bohaterowi, możecie już teraz zaprosić go na
spotkanie, które ma być końcowym efektem projektu.
ANALIZA I UPORZĄDKOWANIE ZEBRANYCH MATERIAŁÓW
o Po przeprowadzeniu rozmowy członkowie grupy spotykają się i przesłuchują nagranie. Wtedy
również najlepiej wykonać spis tematów/problemów poruszanych w rozmowie i najciekawszych
ujęć. Wybrane do tego zadania osoby na kartce wypunktowują główne zagadnienia zgodnie z
kolejnością, z jaką pojawiły się w nagraniu. Przypomina to wykonanie ogólnego planu wydarzeń w
punktach.
Trzeba uświadomić uczniom wagę ich pracy badawczej, zwrócić uwagę, że z zebranych i
przygotowanych przez nich materiałów będą być może korzystać inni badacze. Dlatego dobrze
zredagowany indeks pozwoli innym osobom korzystającym z wywiadu szybko odszukać określone wątki i
tematy.
Archiwizowanie.
Zebrane relacje, nagrania powinny być zarejestrowane i opisane (z kim nagranie, gdzie, kiedy i przez
kogo) na płycie CD lub na dysku przenośnym. Każda nagrana płyta powinna posiadać swoją kartę
informacyjną.
Przypomnijmy dzieciom, że wszystkie te czynności są ważne, ponieważ ułatwiają korzystanie z archiwum,
które być może w przyszłości się powiększy.
Grupa projektowa decyduje, które nagrania są ważne i najciekawsze i rozpoczyna pracę nad montażem.
Jest to moment, w którym uczestnicy projektu mogą w grupach dokonać samooceny i odpowiedzieć sobie na pytania:
 Jak zrealizowaliśmy wybrany przez nas temat?
 Czy dobrze przygotowaliśmy się do rozmowy?
 Czy odpowiedni zachowywaliśmy się podczas spotkania (kultura osobista, okazanie szacunku rozmówcy)?
 Jak radził/radzili sobie prowadzący wywiad?
 Jak wyglądało przygotowanie techniczne?
 Na jakim poziomie oceniasz jakość nagrania?
 Czy dobrze zostały opracowane nagrane materiały, czy mieliśmy dzięki temu ułatwioną pracę z montażem?
Skala ocen: 1 – bardzo dobrze, 2 – dobrze, 3 – należy nad tym popracować.
Po samoocenie w grupach wszyscy uczestnicy projektu spotykają się i rozmawiają, o tym, czego doświadczyli,
dzielą się wrażeniami i emocjami. Wspominają najciekawsze momenty, przygody, zdarzenia. Mogą swoje wrażenia
nagrać (dyktafon, kamera), później umieścić jako element powstałego Małego Archiwum Historii Mówionej.
3
Wskazówki, jak dobrze przeprowadzić wywiad można znaleźć w opracowaniu M. Kubiszyn
http://tnn.pl/k_359_m_3.html oraz w artykule M. Koszyńskiej: http://szkolazklasa20.pl/materialy/pokaz/?id=92.
4
na
stronie:
Na początku każdego wywiadu osoba, z którą nagrywana jest relacja powinna wymienić swoje imię i nazwisko i powiedzieć
kilka słów o sobie (np. nazywam się Anna Kowalska, urodziłam się w….. w roku ……. mieszkałam tu do czasów ..........).