yrok Sądu polubownego może być skuteczny tylko przeciwko albo

id: 20026
[W]yrok Sądu polubownego może być skuteczny tylko przeciwko albo na
korzyść osoby, która pisemnym dokumentem poddała sporne prawo lub sporny
stosunek prawny orzecznictwu Sądu polubownego.
Orzeczenie Sądu Najwyższego
z dnia 6 maja 1931 r.
III 1 Rw 392/31
Uzasadnienie:
W sporze pozwanych przeciwko firmie Bracia R. M. i K. o zapłatę 413,60 dol. St. Zj. A.
P. z tytułu prowizji za rzekome pośrednictwo przy sprzedaży drzewa niejakiemu H.,
prowadzonym do L. cz. I. 1 b) Cg 445/29 Sądu okręgowego w Kołomyi, zawarli dnia 18
stycznia 1930 r., wstępując w miejsce firmy Bracia R., M. i K., Salomon R. i powodowie
Feiwel R. i Gerschon K. z pozwanymi układ na Sąd polubowny, któremu oddali powyższy
spór do rozstrzygnięcia z tem, że Sąd polubowny miał wydać wyrok do końca lutego 1930 r.,
gdyż w przeciwnym razie zapis traci moc bez potrzeby uchwały sądowej w tym względzie (§
585 p.c.).
Dodatkowem postanowieniem z dnia 16 lutego 1930 r. umieszczonem na zapisie z 18
stycznia 1930 r., postanowiły wyż. wymienione osoby, które zawarły układ na Sąd
polubowny, że w miejsce Feiwla R. wstępuje jako strona pozwana do sporu Szaja R., który
do tego układu równocześnie przystąpił.
Dnia 27 lutego 1930 r. wydał Sąd polubowny na podstawie zapisu z dnia 18 stycznia
1930 r., „w sprawie między obecnymi pozwanymi z jednej, a Szają R., Feiwlem R. i
Gerschonem K. z drugiej strony” wyrok, że Szaja R. i Feiwel R. i Gerschon K. winni solidarnie
zapłacić 200 dol. am., w terminach ratalnych w wyroku oznaczonych. Wyrok podpisali obaj
sędziowie polubowni i zwierzchnik, a na tym wyroku inni trzej sędziowie umieścili i podpisali
klauzulę prawomocności i wykonalności.
arbitraz.laszczuk.pl
Wyrok ten, którego Sąd polubowny ustnie nie ogłosił, doręczony został z początkiem
marca 1930 r. pozwanym i powodom na drugiem i trzeciem miejscu wymienionym, nie został
natomiast doręczony powodowi na pierwszem miejscu wymienionemu Feiwlowi R.
Ten stan faktyczny cały jest niesporny.
Powodowie Feiwel R., Gerschon K. i Szaja R. opierając się na powyższych
przesłankach faktycznych z powołaniem się na przepisy §§ 592, 594, 595 L. 5 i 6 p.c., żądają
uznania wyroku Sądu polubownego za bezskuteczny z przyczyn:
1. że tym wyrokiem zasądzono Feiwla R. solidarnie z powodami pod 2 i 3
wymienionymi, choć za zgodą stron został deklaracją dodatkową z 18 lutego 1930 r. ze
sporu wypuszczony, wskutek czego zapis na Sąd polubowny co do niego nie istnieje, co
zdaniem powodów uzasadnia przyczynę uznania wyroku za bezskuteczny z § 595 L. 1 p.c.;
2. że wyrok wydany został z naruszeniem bezwzględnie obowiązującego przepisu §
417 L. 3 p.c., skoro nie orzekł niczego co do Salomona R., co ma uzasadniać przyczynę
bezskuteczności wyroku z § 595 L. 6 p.c.
3. że zapis utracił moc prawną przed rzeczywistem wydaniem wyroku Sądu
polubownego, skoro żadnemu z powodów nie został doręczony przed końcem lutego 1930 r.,
co ma powodować bezskuteczność wyroku w myśl § 592 i 594 p.c.
Sąd pierwszy oddalił powodów z żądaniem skargi, i Sąd apelacyjny wyrok ten
zatwierdził, natomiast Sąd Najwyższy w uwzględnieniu rewizji zmienił wyrok, orzekając
według żądania skargi.
Uzasadnienie:
Wywodom rewizji, zaskarżającej wyrok Sądu odwoławczego jedynie z przyczyny
wymienionej pod L. 4 § 503 p.c., nie można odmówić słuszności, lecz tylko częściowo.
Słuszny jest bowiem pogląd Sądu odwoławczego, że skoro strony w układzie na Sąd
polubowny przewidziały i postanowiły, że ten układ straci moc prawną, jeżeli Sąd polubowny
nie wyda orzeczenia do końca lutego 1930 r., i skoro Sąd polubowny wydał i podpisał
orzeczenie dnia 27, a więc przed końcem lutego 1930 r., nie może uzasadnić przyczyny
arbitraz.laszczuk.pl
bezskuteczności orzeczenia z § 595 L. 1 lub 5 p.c. fakt, że orzeczenie zostało doręczone
Gerszonowi K. i Szaji R. dopiero z początkiem marca 1930 r., zaś Feiwlowi wogóle doręczone
nie zostało, bo nie można mieszać faktu wydania orzeczenia z faktem jego doręczenia.
Trafny jest również pogląd prawny Sądu odwoławczego, że fakty, iż Sąd polubowny
zasądził swem orzeczeniem na solidarną z powodami Gerszonem K. i Szają R. zapłatę także
Feiwla R., który za zgodą wszystkich interesowanych ustąpił ze stosunku spornego i w
którego miejsce za zgodą wszystkich wstąpił Szaja R., tudzież, że przeciwnie Sąd polubowny
nie objął wyrokiem Salomona R., który wspólnie z powodami Gerschonem K. i Szają R. jako
współuprawnieni i współobowiązani zawarli z pozwanymi układ na Sąd polubowny, —
uzasadniają bezskuteczność orzeczenia Sądu polubownego według § 595 L. 1, 5 i 6 p.c.
W myśl bowiem § 577 p.c. wyrok Sądu polubownego może być skuteczny
tylko przeciwko albo na korzyść osoby, która pisemnym dokumentem poddała
sporne prawo lub sporny stosunek prawny orzecznictwu Sądu polubownego, skoro
zaś wskutek wypuszczenia Feiwla R. ze sporu i z układu na Sąd polubowny on nie jest objęty
tym układem, przeto co do niego jest orzeczenie Sądu polubownego bezskuteczne według §
595 L. 1 i 6 p.c. Do skargi o tę bezskuteczność jest uprawniony powód Feiwel R., choć mu
orzeczenia nie doręczono, jak uprawnionym jest naprzykład do wniesienia odwołania
przeciwko wyrokowi, strona nim objęta przed doręczeniem wyroku, — gdyż czasokres
ustawowy z drugiego ustępu § 596 p.c. stanowi okres końca, a nie początku terminu dla
powództwa. Uprawnieni też są do powództwa o bezskuteczność orzeczenia z tej przyczyny
także powodowie Gerszon K. i Szaja R., jako dotknięci orzeczeniem w tym względzie w
swoich zobowiązaniach wobec zasądzenia ich wraz z Feiwlem R. na solidarną zapłatę, —
gdyż o ileby Feiwel R. posłuszny orzeczeniu Sądu polubownego zapłacił pozwanym całą im
przysądzoną sumę, — miałby prawo według § 896 u.c. domagać się od powodów K. i Szaji
R. zwrotu w równych częściach.
Pominięcie w orzeczeniu Sądu polubownego objęcia niem także Salomona R., który
wraz z Gerschonem K. i Szają R. zawarli układ z pozwanymi, uzasadnia przyczynę
bezskuteczności tego orzeczenia z § 595 L. 6 p.c., gdyż przez to pominięcie naruszony został
w związku z układem na Sąd polubowny bezwzględnie obowiązujący przepis § 417 L. 3 p.c.,
normujący obowiązek Sądu polubownego do wydania orzeczenia, rozsądzającego spór
między osobami, które układ zawarły.
arbitraz.laszczuk.pl
Sąd Najwyższy nie może się przychylić do poglądu prawnego, jakoby ze względu na
przepis drugiego zdania ustępu pierwszego § 587 p.c. przepis § 417 L. 3 p.c. nie miał
zastosowania do orzeczeń Sądów polubownych, bo bez sentencji, normującej sporne prawo
lub sporny stosunek prawny, nie da się pomyśleć istnienie orzeczenia. Do powództwa o tę
bezskuteczność uprawnieni są powodowie Gerschon K. i Szaja R. wobec orzeczenia
solidarnego obowiązku zaspokojenia roszczenia pozwanych, gdyż pominięciem w orzeczeniu
Salomona R. naruszony został ich interes prawny w tem polegający, że gdyby który z nich
czyto dobrowolnie, czy wskutek wdrożonej egzekucji dopełnił sam obowiązku orzeczeniem
Sądu polubownego nałożonego, nie mógłby stosownie do przepisu § 896 u.c. w drodze
regresu żądać od Salomona R. zwrotu w równej części.
Nie może zaś Sąd Najwyższy podzielić poglądu prawnego, iżby z faktu, że Sąd
polubowny pominął rzecz w swem rozstrzygnięciu o stosunku prawnym między pozwanymi a
Salomonem R., a orzekł tylko o stosunku prawnym między pozwanymi a powodami K. i Szają
R., którzy układem spór orzecznictwu Sądu polubownego poddali, tudzież Feiwlem R., który
ze sporu i z układu na Sąd polubowny ustąpił – wnosić można, że Sąd polubowny tem
orzeczeniem oddalił roszczenie pozwanych, o ile skierowane jest przeciwko Salomonowi R.,
zwłaszcza, że z osnowy orzeczenia Sądu polubownego, a mianowicie z zawartego u jego
wstępu oznaczenia sprawy, w którem przy wymienieniu stron nie wspomniano wcale
nazwiska Salomona R., wynikać się zdaje, że Sąd polubowny wogóle przewidział, że także
Salomon R. wspólnie z Gerschonem K. i Szają R. stanowili w sporze poddanym orzecznictwu
jego pozwaną, jedną stronę procesową.
Źródło: Przegląd Prawa i Administracji 1931 poz. 359 s. 503-506
arbitraz.laszczuk.pl