Obsada i przyjazne podłogi

OWCE. Podstawowe warunki ekologicznego chowu
Obsada i przyjazne podłogi
Ważnym czynnikiem w środowisku owczarni jest jakość powietrza, którym oddychają zwierzęta. Niezbędna wymiana
powietrza, która zależy od obsady i kubatury budynku, nie
powinna go ochładzać, ani powodować nadmiernego ruchu
powietrza, ale musi zapewnić dopuszczalny fizjologicznie
poziom koncentracji gazów. Przebywanie zwierząt w oparach dwutlenku węgla, amoniaku, metanu i siarkowodoru
wywołuje szereg schorzeń i obniża produkcyjność.
W
• wilgotność względna nie powinna
przekraczać 80%,
• optymalna temperatura powietrza
w czasie wykotów 10 0C.
Odkażanie i hormony
Światło pełni ważną rolę w pomieszczeniach inwentarskich. Reguluje
poziom hormonów i wpływa na cykl
rozrodczy zwierząt. Światło słoneczne pełni również rolę środka odkażającego. Zgodnie z przepisami, okna
owczarni powinny zajmować co najmniej 20% jej powierzchni, a poziom
oświetlenia wynosić w granicach
od 20 do 50 luksów. Czas oświetlenia
pomieszczenia słońcem w zimie nie
powinien być krótszy niż 3 godziny,
a wiosną i jesienią 6 godzin.
Obowiązuje głęboka ściółka
W warunkach chowu pastwiskowego, wydalane odchody podlegają
naturalnemu procesowi biodegrada-
fot. Edward Krajewski
edług obowiązujących norm,
dla 1 owcy należy przewidzieć kubaturę około 4,5 m3
co oznacza, że strop owczarni powinien znajdować się na wysokości
co najmniej 3,5 m nad ściółką.
W owczarniach, w których planowane jest mechaniczne usuwanie
obornika, z uwagi na możliwość
wykorzystania ładowacza, strop
powinien znajdować się jeszcze wyżej. Podstawowe i obowiązujące w
chowie ekologicznym owiec normy
jakości powietrza są następujące:
• stężenie amoniaku przy ekspozycji długiej - 10 ppm,
• stężenie amoniaku przy ekspozycji krótkiej - 25 ppm,
• stężenie dwutlenku węgla przy
ekspozycji długiej - 2500 ppm,
• stężenie dwutlenku węgla przy
ekspozycji krótkiej - 5000 ppm,
• prędkość wiatru 0,25 do 0,5 m/s
zimą i 4-5 m/s latem,
Minimalna powierzchnia wybiegu (okólnika) powinna wynosić dla owcy 2,5 m2,
a dla jagnięcia 0,5 m2
cji i mineralizacji, wchodząc w naturalny obieg pierwiastków biogennych. Wydalane w owczarni, w ilości
od 2 do 4,5 kg na dobę, stanowią dużą
uciążliwość, gdyż zanieczyszczają raciczki owiec, wełnę i powietrze gazami,
powodują też wzrost poziomu wilgotności pomieszczenia. Są dwa sposoby
rozwiązania tego kłopotu: ścielenie
owczarni (zazwyczaj słomą, trocinami, torfem) lub stosowanie podłóg
rusztowych, przez które kał spada
niżej, utrzymując ruszt we względnej
czystości. W literaturze zootechnicznej jest wiele danych na temat przydatności obu sposobów utrzymania
zwierząt gospodarskich. Zdecydowana większość autorów podkreśla,
że głęboka ściółka jest korzystniejsza
z punktu widzenia zoohigieny i dobrostanu zwierząt. Zapewnia zwierzętom komfort termiczny, lepsze
powietrze i odpowiednią wilgotność,
dlatego głęboka ściółka jest zalecana
w ekologicznym chowie owiec.
Mniej przyjazne
podłogi rusztowe
Podłogi rusztowe, jako mniej przyjazne, zimniejsze, powodujące schorzenia racic u niektórych ras owiec,
w żadnym wypadku nie nadają się
dla przeprowadzania wykotów ani
odchowu małych jagniąt. Ponadto
wymagają dobrze działającej wentylacji i mechanicznego usuwania
odchodów. Dlatego nie powinny
być stosowane w chowie ekologicznym. W podłogi rusztowe mogą być
wyposażone dojarnie owiec i wiaty
pastwiskowe, w których owce przebywają czasowo. Słoma stosowana
do ścielenia powinna być czysta,
niezakurzona i dobrze wysuszona
przed zwiezieniem czy balowaniem,
co zabezpieczy ją przed rozwojem pleśni. Kurz i zarodniki pleśni
unoszące się w czasie ścielenia, czy
poruszania się owiec są niezwykle
szkodliwe, szczególnie dla jagniąt.
Obsada w stadzie owiec
W ekologicznym chowie owiec,
w pomieszczeniu zamkniętym owczarni, na jedną owcę powinno się
przeznaczyć powierzchnię minimum 1,5 m2 a na jagnię 0,35 m2.
Oprócz określonej powierzchni
budynków (zadaszonych), jaka powinna być przeznaczona na owcę,
należy zapewnić minimalną wielkość wybiegów (powierzchni odkrytych). Ustawa nakazuje zapewnienie owcy i jagnięciu minimalną
powierzchnię wybiegu (okólnika),
odpowiednio 2,5 m2 i 0,5 m2.
Produkcja owczarska
Dochody z utrzymywania owiec
w gospodarstwie ekologicznym
można uzyskać:
• z produkcji jagniąt rzeźnych,
• dojąc i przerabiając mleko owcze
na sery i jogurty,
• wykorzystując odpłatnie owce
do ochrony krajobrazu.
Niewielki dochód można uzyskać
także z produkcji ubocznej, za jaką
jest uważana wełna i skóry. Przerób
kolorowej wełny na oryginalne wyroby rękodzielnicze i sprzedaż dekoracyjnych skór w gospodarstwach
agroturystycznych może uzupełnić wpływy z produkcji głównej.
Albo alkierz, albo pastwisko
Genotyp ma duży wpływ na efekty ekonomiczne produkcji jagniąt
rzeźnych. Cechy rasowe są genetycznie uwarunkowane i decydują
o takich parametrach, jak użytkowość mięsna (wydajność rzeźna,
budowa tuszy, otłuszczenie), przydatność do tuczu, czy zdolność
do wykorzystania składników pokarmowych paszy. Udowodniono to
w licznych doświadczeniach, żywiąc
jednakowo grupy jagniąt, różne pod
względem genetycznym. W przydatności do tuczu pastwiskowego
nie należy sugerować się wynikami
uzyskiwanymi w warunkach alkierzowych, przy intensywnym żywieniu. Tak selekcjonowane zwierzęta
na pewno nie sprawdzą się na pastwisku, w ekstensywnych warun-
kach, dlatego chów pastwiskowy
należy oprzeć na mieszańcach, czy
odmianach owiec dobrze znoszących
surowe warunki środowiskowe.
Mleko owcze
W wielu krajach świata dochód
uzyskiwany z mleka owczego, zajmuje drugie miejsce po dochodach
ze sprzedaży jagniąt rzeźnych.
Doświadczenia ośrodków naukowych w Polsce potwierdzają również, że dój owiec na nizinach może
w znacznym stopniu zwiększyć dochód gospodarstwa owczarskiego.
Mleko owcze jest cennym surowcem, wykorzystywanym do produkcji serów. Bardzo rzadko, w porównaniu z mlekiem kozim, jest ono
bezpośrednio spożywane mimo,
że lekarze zalecają owcze mleko
osobom cierpiącym na osteoporozę
(zawiera duże ilości łatwo przyswajalnego wapnia) oraz dzieciom mającym uczulenie na krowie mleko.
W porównaniu z krowim, czy kozim, mleko owcze zawiera więcej
składników odżywczych, suchej
masy i energii. Również porównanie zawartości tłuszczu, białka
(w tym kazeiny) wskazuje, że mleko
owcze zawiera więcej tych składników. Mimo wielu zalet, nawet
w górach, gdzie dój owiec ma kilkusetletnią tradycję, nie pije się mleka
owczego.
Jan Burblis
DODR we Wrocławiu