07-13 - zszarzecze

Ważniejsze choroby owiec
Choroby zakaźne
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt (Dz.U. nr 69, poz. 625 i późn. zm) różnicuje choroby zakaźne na dwie
grupy:
 choroby podlegające obowiązkowi zwalczania: pryszczyca, ospa owiec i kóz,
wścieklizna, wąglik i bruceloza owiec,
 choroby zakaźne zwierząt podlegające rejestracji: trzęsawka, paratuberkuloza
(choroba Johnego), listerioza, tularemia, gorączka Q, zakaźna bezmleczność
owiec, choroba Maedi Visna oraz gruczolakowatość płuc owiec.
Pryszczyca. Od lat siedemdziesiątych w Polsce nie występuje. Zwana jest chorobą pyska i
racic, gdyż zmiany w postaci obrzęków, pęcherzy wypełnionych surowiczym płynem czy
nadżerek występują głównie w jamie ustnej oraz na skórze szpary międzyracicznej, czasami
także na wymieniu. Zmiany na racicach wywołują bolesność kończyn i kulawiznę. Zwierzęta
unikają ruchu, często przyjmują pokarm w pozycji klęczącej. Pryszczyca u owiec ma
przebieg łagodniejszy niż u bydła.
Ospa owiec i kóz. Choroba ta nie występuje w kraju od 1950 r. Objawia się wysoką
gorączką, brakiem apetytu, przyspieszonym oddechem, opuchnięciem powiek i śluzowym
lub śluzowo-ropnym wypływem z oczu i nozdrzy. Owce nie poruszają się, są osowiałe.
Wścieklizna. W Polsce w porównaniu z innymi krajami europejskimi notuje się największą
liczbę przypadków wścieklizny. Źródłem zakażenia są najczęściej nie zaszczepione psy i
koty, a także zwierzęta dzikie, najczęściej lisy. Ochronnego szczepienia owiec w Polsce nie
prowadzi się. Przeciwko wściekliźnie powinno się szczepić psy pasterskie.
Wąglik. W obecnym czasie bakterie wąglika mogą być zastosowane jako broń biologiczna.
Choroba związana ze środowiskiem podmokłych pastwisk. Przy dużej inwazyjności zarazka
powodującego ogólne zakażenie krwi następuje szybki rozwój procesu chorobowego i
zejście śmiertelne.
Bruceloza owiec. Bakterie wywołujące chorobę mogą usadowić się w macicy, wymieniu,
jądrach i w najądrzach. W organizmie samicy wywołują stany zapalne macicy oraz
obumarcie i poronienie płodu w drugiej połowie ciąży. U samców obserwuje się stany
zapalne najądrzy i jąder. Bakterie te groźne są także dla innych gatunków, w tym dla
człowieka.
Trzęsawka. Występuje w wielu krajach europejskich. Priony odpowiedzialne za
występowanie tej choroby są czynnikiem wywołującym BSE u bydła, co w efekcie może
zagrażać zdrowiu człowieka (choroba Kreuzfelda-Jacoba).
Listerioza. Występuje w postaci porażeń ośrodków nerwowych (zgrzytanie zębami, brak
koordynacji ruchów, drgawki) lub wywołuje ronienia. W celach zapobiegawczych stosuje się
autoszczepionki.
Paratuberkuloza. Źródłem zakażenia jest bakteria znajdująca się w kale chorych zwierząt.
Powoduje ona u owiec przewlekłe stany zapalne jelit, prowadzące do biegunki,
wychudzenia, wyniszczenia.
Tularemia. Wywołuje ją pałeczka tularemii, która dostaje się do organizmu drogą
pokarmową lub przez ukąszenie kleszczy i innych owadów. Źródłem zarazka są dziko żyjące
zające i gryzonie.
Gorączka Q. Choroba ma często przebieg bezobjawowy. Jeżeli objawy kliniczne występują,
to obserwuje się ronienia lub stany zapalne układu oddechowego.
Maedi Visna (postępowe zapaleniem płuc), występuje początkowo w ukrytej formie i przez
to może nie być zauważona. Okres od momentu dostania się wirusa do organizmu do
wystąpienia objawów chorobowych wynosi od pół roku (teksele) do czterech lat (ile de
france, merynosy). Objawy zewnętrzne tej choroby to wolno narastająca duszność, przyspieszony oddech, wyciek śluzu z nozdrzy, suchy kaszel.
Choroby pasożytnicze
Biorąc pod uwagę miejsce pasożytowania można rozróżnić:
 pasożyty wewnętrzne, osiedlające się wybiórczo w przewodzie pokarmowym,
układzie oddechowym lub w poszczególnych narządach,
 pasożyty zewnętrzne, żyjące na skórze zwierzęcia.
Obecnie liczba chorób znacznie się zmniejszyła dzięki szerokiej gamie preparatów do
zwalczania pasożytów. Skuteczność leczenia zależy od rozpoznania rodzaju pasożyta.
Pasożyty wewnętrzne. Inwazje pasożytów wewnętrznych występują przede wszystkim w
okresie pastwiskowym. Larwy tych pasożytów bytują na wilgotnych pastwiskach i łąkach
oraz na zebranym z nich sianie. Razem ze zjadaną paszą przedostają się do przewodu
pokarmowego owcy. Następnie usadawiają się w swoistych dla nich miejscach organizmu
zwierzęcia, gdzie rozwijają działalność chorobotwórczą. Oddziałują na organizm zwierzęcy
w różnorodny sposób:
 powodują objadanie żywiciela z podstawowych składników pokarmowych, witamin i
składników mineralnych,
 uszkadzają narządy tkanki, wywołując stany zapalne,
 powodują stany uczuleniowe w organizmie żywiciela,
 zatruwają organizm żywiciela swoimi produktami przemiany materii.
Dochodzi do osłabienia i wyniszczenia organizmu, ubytku masy ciała, mogą być też zejścia
śmiertelne.
Chorobą inwazyjną podlegającą obowiązkowi rejestracji, wywołaną przez pierwotniaka, jest
toksoplazmoza. Choroba ta występuje u owiec, ale też u innych gatunków zwierząt.
Zakażeniu ulegają również ciężarne kobiety. Ostatecznym żywicielem powodującym
zakażenia zwierząt i ludzi jest kot. Wskazane jest badanie i eliminacja chorych kotów.
Choroba motylicza wywołana jest obecnością przywry (motylicy wątrobowej) w
przewodach żółciowych wątroby. Jej głównym żywicielem jest ślimak, błotniarka
moczarowa. Owce zamotyliczone tracą apetyt, szybko chudną i słabną. Pojawiają się
zaburzenia ze strony układu pokarmowego, stwierdza się także bolesność i powiększenie
wątroby. Z czasem uwidaczniają się objawy niedokrwistości, mogą także pojawiać się
obrzęki powiek i powiększenie objętości jamy brzusznej. Zwierzęta nie leczone padają wśród
objawów ogólnego wyniszczenia. Zapobieganie polega na systematycznym odrobaczaniu
zwierząt oraz zwalczaniu ślimaków.
Spośród chorób inwazyjnych wywoływanych przez tasiemce na uwagę zasługują choroby
owiec wywołane przez formy larwalne tasiemca. Należą do nich: wągrzyca sieciowa,
wągrzyca owcza, kołowacizna, bąblowica. Zapobieganie tym chorobom polega na
systematycznym odrobaczaniu psów pasterskich i niszczeniu odpadów powstałych po uboju
owiec.
Dość często u owiec obserwuje się choroby inwazyjne wywoływane przez nicienie: nicienie
żołądkowo-jelitowe i nicienie wywołujące robaczycę płuc. Zasadnicze postępowanie
profilaktyczne polega na odrobaczaniu owiec powszechnie dostępnymi preparatami.
Do schorzeń wywołanych pasożytami zewnętrznymi należą: wszołowica, wpleszczyca,
muszyca, gzawica, świerzb i nużyca. Znaczny postęp w produkcji preparatów
przeciwpasożytniczych umożliwia skuteczne leczenie i zapobieganie tym chorobom.
Choroby wewnętrzne
Najważniejszymi chorobami przemiany materii jest porażenie poporodowe i tężyczka
pastwiskowa. Porażenie poporodowe (hipokalcemia) jest następstwem zaburzeń gospodarki
wapniowej lub wapniowo-fosforowej u maciorek w ciąży lub po porodzie i w okresie
laktacji. Manifestuje się ona zaburzeniami nerwowymi i obniżeniem świadomości. Tężyczka
pastwiskowa (hipomagnezemia) związana jest z obniżonym poziomem magnezu we krwi.
Każdy hodowca powinien posiadać podręczną apteczkę z następującym sprzętem i
środkami:
 termometrem dla zwierząt,
 sondą,
 trokarem,
 nożycami oraz nożami do korekcji racic,
 strzykawkami i igłami jednorazowymi,
 butelką ze smoczkiem,
 środkami odkażającymi (jodyną, riwanolem, spirytusem salicylowym, wodą utlenioną,
formaliną),
 olejkiem kamforowym,
 dziegciem,
 siemieniem lnianym,
 wazeliną,
 środkami opatrunkowymi.