pobierz - BIP MC

Projekt stanowiska Rządu w sprawie
senackiego projektu ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju
totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej
(druk sejmowy nr 1651)
I. Przedmiot regulacji
Projekt ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego
przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej zakłada wprowadzenie
zakazu nadawania przez jednostki samorządu terytorialnego nazw budowlom, obiektom
i urządzeniom użyteczności publicznej, w tym drogom, ulicom, mostom i placom, które
upamiętniają lub propagują osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm
lub inny ustrój totalitarny. Celem zaproponowanej ustawy jest również wyeliminowanie
funkcjonujących nazw propagujących symbole ustrojów totalitarnych.
II. Analiza propozycji zawartych w projekcie ustawy
W przypadku nierespektowania wspomnianego zakazu przez jednostkę samorządu
terytorialnego, co w myśl projektowanych rozwiązań może wyrażać się w podjęciu
przez organ jednostki samorządu terytorialnego aktu nadającego nazwę niezgodną z art. 1
projektu lub nie dokonania zmian funkcjonujących już nazw na zgodne ze wskazanym
przepisem projektu w terminie określonym w art. 6 ust. I projektu, wojewoda będzie
podejmował stosowne czynności nadzorcze.
Autorzy omawianej inicjatywy legislacyjnej przewidzieli w art. 2 ust. 1, że wojewoda
będzie stwierdzał nieważność aktu nadającego nazwę budowli, obiektowi lub urządzeniu
użyteczności publicznej w zakresie w jakim nadaje nazwę niezgodną z art. 1 projektu.
Następnie jeżeli po upływie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się przedmiotowego
rozstrzygnięcia nadzorczego (w art. 3 ust. I projektu wyraz „zarządzenie”, który
nie koresponduje z terminologią jaką posługują się przepisy samorządowych ustaw
ustrojowych należy zastąpić wyrazem „rozstrzygnięcia nadzorczego”) organ jednostki
samorządu terytorialnego nie nada nowej nazwy, nazwę zgodną z art. 1 projektu nadaje
zarządzeniem zastępczym wojewoda.
Omówione rozwiązanie ma również znaleźć odpowiednie zastosowanie. na odstawie
art. 6 ust. 2 projektu, w sytuacji gdy organ jednostki samorządu terytorialnego albo związku
nie zmieni nazw niezgodnych z art. 1 projektu w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
Pojawia się jednak wątpliwość, czy będzie to możliwe. Uprawnienie wojewody, przewidziane
w art. 2 ust. 1 projektu, dotyczy możliwości stwierdzenia nieważności podjętego aktu
nadającego nazwę niezgodną z art. 1 projektu. Tymczasem konstrukcja przepisu art. 6 ust. 1
projektu wskazuje, że obejmuje on również takie przypadki, w których brak jest odpowiednich
aktów (albo się one nie zachowały), którymi nadawano kwestionowane nazwy.
Z tych też względów zasadnym byłoby wprowadzenie do treści projektowanej ustawy
regulacji analogicznej, jak ta przyjęta w art. 98a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 i 645). Umożliwi to także działanie wojewodzie
w odniesieniu do organów jednostek samorządu terytorialnego, które nie podejmą stosownych
aktów po upływie wskazanego dwuletniego terminu. W konsekwencji zbędny stanie się ust. 3
art. 6 projektu, w którym wątpliwości budzi stosowanie przepisów np. art. 91 ust. 1 ustawy
o samorządzie gminnym dotyczących obliczania terminów przewidzianych na stwierdzenie
nieważności aktów nadających nazwy niezgodne z ustawą w sytuacji, gdy akty te nie były nigdy
formalnie doręczone organowi nadzoru. Zgodnie z tymi przepisami bieg terminu 30 dni na
stwierdzenie nieważności rozpoczyna się od daty doręczenia uchwały lub zarządzenia.
Co więcej można przypuszczać że w sytuacji znacznej liczby przypadków wymagających
interwencji nadzorczej wojewody, kumulacja spraw może utrudnić realne wykonanie
przepisów ustawy w nakreślonych terminach. Ponadto wydaje się, że art. 3 ust. 1 projektu
pówinien uwzględniać sytuację, w której nieważność uchwały lub zarządzenia organu jednostki
samorządu terytorialnego, z uwagi na upływ 30 dniowego terminu, o którym mowa w art. 91
ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, stwierdza nie wojewoda, lecz sąd administracyjny.
Z kolei przepis art. 5 ust. 2 projektu ustawy wprowadza rozwiązanie w myśl którego
zmiana nazwy ulicy dokonana w trybie ustawy nie ma wpływu na ważność dokumentów
zawierających nazwę dotychczasową. W przypadku gdy przepis ten miałby zastosowanie
do dokumentów tożsamości typu dowód osobisty, prawo jazdy, dowód rejestracyjny
projektowana ustawa usankcjonowałaby trudną do zaakceptowania sytuację, w której
dokument urzędowy utraciłby atrybut wiarygodności potwierdzając stan niezgodny ze stanem
faktycznym. To rozwiązanie, ze względu na istotne komplikacje związane z posługiwaniem się
takimi dokumentami jest nie do zaakceptowania Dodatkowo może rodzić poważne trudności
np. dla służb ratowniczo-medycznych (pogotowie ratunkowe, straż pożarna)
z lokalizacją miejsca danego zdarzenia.
Ponadto przepis art. 5 ust. 2 projektu w odniesieniu do m.in. dowodów rejestracyjnych
i praw jazdy wymaga doprecyzowania i zapewnienia spójności z innymi obowiązującymi
przepisami. Przyjmując, iż przepis ten dotyczy zachowania ważności dowodów
rejestracyjnych, zawierających nazwy ulic sprzed zmiany, podkreślenia wymaga fakt, że
w przypadku uchwalenia omawianego projektu ustawy byłby on niezgodny z art. 78 ust. 2 pkt
2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137,
z późn. zm.) zobowiązującym właściciela pojazdu do zawiadomienia starosty
o zmianie stanu faktycżnego, wymagającej zmiany danych zamieszczonych w dowodzie
rejestracyjnym oraz z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami
(Dz. U. Nr 30, poz. 151, z późn. zm.) zobowiązującym osobę posiadającą prawo jazdy
do zawiadomienia starosty o zmianie stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim
zawartych.
Stosownie do obowiązujących przepisów w dowodzie rejestracyjnym umieszcza się
adres zamieszkania właściciela pojazdu oraz posiadacza dowodu rejestracyjnego. Wymóg
ten jest konsekwencją implementacji do polskich przepisów Dyrektywy Rady 1999/37/WE
z dnia 29 kwietnia 1999 r., w sprawie dokumentów rejestracyjnych pojazdów (Dz. U. Nr L 138
z dnia 1 czerwca 1999, str. 57—65; z późn zm.). Dane adresowe właściciela pojazdu
oraz posiadacza dowodu rejestracyjnego wskazane w dowodzie rejestracyjnym powinny być
zgodne ze stanem faktyczno-prawnym i wskazywać aktualny adres zamieszkania (siedziby)
właściciela pojazdu oraz posiadacza dowodu rejestracyjnego. Zmiana adresu będzie zatem
skutkować wymianą dowodu rejestracyjnego za wydanie, którego pobierana jest opłata
określona w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie
wysokości opłat za wydanie dowodu rejestracyjnego, pozwolenia czasowego i tablic (tablicy)
rejestracyjnych pojazdów (Dz. U. Nr 230, poz. 2302, z późn. zm.).
W myśl art. 79b ustawy
Prawo o ruchu drogowym rada powiatu może,
w drodze uchwały, zmniejszyć opłatę lub zwolnić od jej uiszczenia osoby obowiązane
do ubiegania się o wydanie nowego dowodu rejestracyjnego w przypadku, gdy zmiana stanu
faktycznego w zakresie adresu właściciela lub posiadacza pojazdu, spowodowana została
zmianami administracyjnymi.
Należy jednak zaznaczyć, iż przepis ten uprawnia radę powiatu do zmniejszenia opłaty
lub zwolnienia od jej uiszczania, ale nie stanowi o takim obowiązku. Stąd też mogą wystąpić
sytuacje, w których rada powiatu nie skorzysta z możliwości określonej w art. 79b
ww. ustawy, wówczas kosztem wydania nowego dowodu rejestracyjnego w związku
ze zmianą adres zamieszkania właściciela pojazdu lub posiadacza dowodu rejestracyjnego
spowodowaną zmianą nazwy ulicy zostanie obciążony właściciel pojazdu.
—
—
—
—
2
W związku z powyższym należałoby uzupełnić przedmiotowy projekt o przepisy
przewidujące zwolnienie osób zobowiązanych do uzyskania nowego dowodu rejestracyjnego
od uiszczania opłat, w sytuacji, gdy nastąpiła zmiana w zakresie adresu właściciela
lub posiadacza pojazdu, spowodowana zmianami administracyjnymi wynikąjącymi z projektu
ustawy. Należy także zwrócić uwagę, iż projektodawca w przypadku zwolnienia z ww. opłat
powinien przygotować również ocenę skutków regulacji i wskazać sposób zrekompensowania
organom samorządowym środków finansowych poniesionych w związku z wydaniem nowych
dowodów rejestracyjnych, dla właścicieli pojazdów zwolnionych z ponoszenia opłat w ww.
przypadku.
Zmiana adresu będzie również skutkować wymianą prawa jazdy, za wydanie którego
pobierana jest opłata określona w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej z dnia li stycznia 2013 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie
dokumentów stwierdząjących uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. poz. 83).
Należałoby więc uzupełnić przedmiotowy projekt o przepisy zwalniające kierowców
od obowiązku uiszczenia opłat w związku z wymianą prawajazdy czego obecnie obowiązujące
przepisy ustawy o kierujących pojazdami nie przewidują.
W tym miejscu trzeba podkreślić, że istotne trudności w stosowaniu przepisów
projektowanej ustawy zarówno przez organy jednostek samorządu terytorialnego, jak i przez
wojewodów będzie powodował brak definicji symboli ustrojów totalitarnych. Wprawdzie
istotne znaczenie będą tutaj miały opinie Instytutu Pamięci Narodowej, to jednak do czasu
ukształtowania akceptowanej społecznie linii orzeczniczej, podmioty realizujące ustawę będą
musiały podejmować często ryzykowne lub niejasne decyzje.
Istotnym będzie również odnotowanie, że wprowadzenie proponowanych zmian
w życie może stanowić ingerencję w sferę zadań własnych samorządu terytorialnego
i naruszać tym samym suwerenne decyzje władz samorządowych w tym zakresie.
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.
U. z 2013 r., poz. 594, z późn. zm.) to do wyłącznej właściwości rady gminy należy
podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących drogami
publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1985 r.
o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 260, z późn. zm.). Dlatego też alternatywnym
rozwiązaniem mogłoby być pozostawienie wprowadzenia zmian objętych przedmiotowym
projektem ustawy w gestii wspólnoty samorządowej.
Zastrzeżenia budzi także brak oszacowania całkowitych kosztów wprowadzenia
w życie ustawy. Projekt ustawy nie zawiera szczegółowej kalkulacji kosztów proponowanych
rozwiązali ani nie wskazuje źródła ich sfinansowania. W uzasadnieniu do projektu ustawy jego
autorzy stwierdzili, że wejście w życie ustawy będzie wiązało się z kosztami dla budżetu
patistwa m.in. w postaci zmniejszenia dochodów, spowodowanego zwolnieniem z opłat. Skutki
finansowe ustawy, związane ze zwolnieniem z opłat, będą dotyczyły nie tylko budżetu państwa,
ale także budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto uzasadnienie projektu ustawy
powinno zawierać oszacowanie skali przewidywanych postępowań przed sądami w sprawach
dotyczących uwzględnienia w księgach wieczystych, rejestrach, ewidencjach i dokumentach
urzędowych zmiany nazwy na podstawie projektowanej ustawy, które to postępowania byłby
zwolnione od opłat. Pozwoliłoby to na precyzyjniejsze odnisienie się do kwestii ewentualnego
zwiększenia obciążenia pracą sądów powszechnych oraz przewidywanego zmniejszenia
wpływów z opłat do budżetu państwa.
W efekcie cieżar finansowy przedłożonej regulacji, w przypadku nadania jej mocy
obowiązującej, poniosą:
budżet palstwa: w postaci zmniejszenia dochodów (zwolnienia z opłat) i zwiększenia
wydatków (wymiana dowodów osobistych, zmiany rejestrów publicznych) wg danych Poczty
Polskiej oraz Instytutu Pamięci Narodowej co najmniej 90 tys. punktów doręczeń (adresów)
-
3
może być objętych ewentualnym oddziaływaniem ustawy. Nowelizacja będzie zatem
generować koszty (związane z wymianą dokumentów dla kilkuset tysięcy
obywateli) rzędu co najmniej kilkunastu milionów złotych;
budżety jednostek samorządu terytorialnego (wydatki związane z wymianą tablic z nazwami
ulic, wymianą dokumentów konsekwentnie pieczątek, formularzy, druków itp.);
obywatele (bezpośrednie koszty zmiany dokumentów takich jak dowody rejestracyjne
i prawa jazdy oraz inne koszty z tym związane, czyli zdjęcia, dojazd do właściwego urzędu,
itp.) oraz przedsiębiorcy (koszty zmiany KRS, pieczątek i innych dokumentów firmowych).
Dla zmniejszenia tych negatywnych skutków, godnym rozważenia byłoby wydłużenie terminu
ustalonego w art. 6 ust. 1 projektu do 5 lat.
11Ł Stanowisko Rady Ministrów
Reasumując, w opinii Rady Ministrów projekt powinien zostać skierowany
do dalszych prac legislacyjnych. Z uwagi na podniesione zastrzeżenia wymaga on jednakże
pogłębionych analiz i uzupełnień w zakresie wskazanym w niniejszym stanowisku.
—
-
—
-
—
4