LATERALIZACJA

LATERALIZACJA
Schemat ludzkiego ciała wydaje się być symetryczny: człowiek posiada dwoje uszu, oczu, dwie pary kończyn. Jest to jednak tylko pozorna symetria.
Dominacja jednej z półkul mózgowych odpowiada za funkcjonalna dominację jednej ze stron ciała podczas wykonywania codziennych czynności, co
nazywamy Lateralizacją.
Większość osób prezentuje model lateralizacji jednostronnej prawostronnej: dominacja prawego oka (prawooczność), ręki (praworęczność), nogi
(prawonożność).
Zdaniem M. Soraka w chwili urodzenia człowiek przejawia takie same predyspozycje do lewej strony co do prawej. Lateralizacja rozwija się od 6
miesiąca życia dziecka, później gdy mózg dziecka skupia się na nauce chodzenia następuje jej zanik. Praworęczność ustala się około 2-3 roku życia, a
leworęczność w wieku 3-4 lat. W większość przypadków proces lateralizacji zostaje zakończony w wieku szkolnym. Opóźnienia w określeniu
lateralizacji powodują problemy w nauce.
Lateralizacja jednorodna prawostronna lub lewostronna: np. prawooczność, praworęczność, prawonożność lub lewooczność, leworęczność,
lewonożność).
Lateralizacja niejednorodna – skrzyżowana (dominujące narządy ruchu i zmysłów znajdujących się po obu stronach osi ciała, np. dziecko
praworęczne, lewooczne, prawonożne. W tych przypadkach trudności spowodowane są głownie zaburzeniami współdziałania oka i ręki
(koordynacja wzrokowo-ruchowej) ujawniają się podczas rysowania, pisania (niekształtne litery w nierównych odstępach, opuszczanie linijki), i
czytania (przeskakiwanie liter, opuszczanie sylab, opuszczanie wyrazów, zmiana kolejności liter. Dzieci z lateralizacją niejednorodną często mają
zaburzenia percepcji wzrokowej, problemy z orientacją w przestrzeni oraz wtórne zaburzenia emocjonalne.
Lateralizacja nieustalona (słaba) – brak funkcjonalnej dominacji jednej strony ciała. Jest stanem przejściowym (po 6 r.ż. co świadczy o opóźnieniu
procesu lateralizacji) lub trwałym, oburęczność otrzymuje się do końca życia. U dzieci tych często występują trudności w nauce. Dziecko ma
trudności z odwzorowaniem figur geometrycznych, rozpoznawaniem i odwzorowywaniem liter i cyfr podobnych pod względem kształtu, lecz inaczej
ułożonych w przestrzeni (p-b-d-g).
Najczęściej pod koniec przedszkola przeprowadza się badania psychologiczne by ustalić przebieg i siłę lateralizacji. Dokonuje się obserwacji
wstępnej i końcowej dziecka. Poniżej znajdują się przykładowe ćwiczenia wykonywane podczas badania (polecenia należy wykonać 2 razy).
L
Ręka
P
LiP
Rzuć piłeczkę
Narysuj np. drzewo, dom
Noga
Kopnij piłkę
Zejdź z ławki, wejdź na ławkę
Oko
Popatrz przez dziurkę od
klucza w drzwiach
Popatrz przez rolkę po
papierowym ręczniku
Ucho
Posłuchaj jak „tyka” zegarek
na ręce
Zadzwoń do kolegi , koleżanki
Po ustaleniu model lateralizacji jakie przejawia dane dziecko określa się postępowanie korekcyjno-wychowawcze:


Gdy dziecko jest oburęczne i prawooczne przyuczamy je do prawej ręki.
Nigdy jednak nie uczymy dziecka posługiwania się prawo ręką gdy jest ono:
o lewostronne,
o lewooczne,
o występuje u niego wczesna dominacja lewej ręki,
o niepełnosprawne umysłowo,
o jąka się,
o wykazuje niską sprawność prawej ręki
o akceptuje swoją leworęczność
Problemy trudności w nauce wynikającej z błędnej lateralizacji mogą wpływać na zaburzenia emocjonalne u dzieci, takie jak:









płaczliwość
lękliwość
ataki złości, agresja
jąkanie się
moczenie nocne
poczucie niskiej wartości
lękowa postawę wobec otoczenia
unikanie kontaktów społecznych
nadpobudliwość psychoruchowa
Opr. Kinga Domagała