ŻYCIORYS JANA KARSKIEGO – KLUCZ DO KARTY PRACY NR_1

ŻYCIORYS JANA KARSKIEGO – KLUCZ DO KARTY PRACY NR_1
Legendarny emisariusz Armii Krajowej Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski), autor słynnej
książki o polskim podziemiu pt. "Tajne państwo", urodził się w 1914 roku w Łodzi.
Po ukończeniu w 1936 roku studiów prawniczych i dyplomatycznych na Uniwersytecie Jana
Kazimierza we Lwowie pracował jako urzędnik Ministerstwa Spraw Zagranicznych. We
wrześniu 1939 roku trafił do sowieckiej niewoli. Dwa miesiące później zbiegł z transportu i
wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. W styczniu 1940 roku udał się
jako emisariusz do Paryża i Angers. Działał w konspiracyjnym Froncie Odrodzenia Polski oraz
w biurze informacyjnym Komendy Głównej AK.
Aresztowany przez gestapo, próbował odebrać sobie życie, aby nie zdradzić tajemnic.
Odratowany, uciekł ze szpitala. W 1942 roku jako emisariusz Delegata Rządu na Kraj przedostał
się do obozu zagłady Żydów. Zdjęcia z obozu, z getta warszawskiego oraz inne dokumenty
świadczące o eksterminacji Żydów przewiózł w tym samym roku do Wielkiej Brytanii i do USA.
Spotkał się m.in. z prezydentem Franklinem Delano Rooseveltem, sekretarzem stanu Cordellem
Hullem, szefem brytyjskiej dyplomacji Anthonym Edenem i słynnym pisarzem Herbertem
Wellsem. Rozmówcy nie dali wiary jego wstrząsającym relacjom o holocauście.
Po wojnie pozostał w Stanach Zjednoczonych. Wykładał m.in. stosunki międzynarodowe i teorię
komunizmu na Georgetown University w Waszyngtonie.
Jego książka "Tajne państwo" (Story of Secret State) była sensacją wydawniczą czasu wojny; w
Polsce ukazała się po raz pierwszy dopiero w 1999 roku, w 55 lat po amerykańskim
pierwodruku. Ważną pracą naukową prof. Karskiego była książka "The Great Powers and
Poland, 1914-1945 (from Versailles to Yalta)".
Uhonorowano go wieloma odznaczeniami, w tym Orderem Orła Białego i Orderem Virtuti
Militari, przyznano kilka doktoratów honoris causa polskich i amerykańskich uniwersytetów, a
Izrael w 1994 roku nadał mu tytuł honorowego obywatela. W 1998 roku był kandydatem do
pokojowej Nagrody Nobla. W 2000 r. otrzymał Nagrodę im. Jana Strzeleckiego przyznaną przez
polski Pen Club jako "wielkiemu humaniście, orędownikowi Polski otwartej, w uznaniu czynów,
myśli i pism". W ostatnim okresie Jan Karski pracował nad kolejną książką - wspomnieniami ze
spotkań z najbardziej znanymi postaciami polskiego ruchu oporu, politykami USA i Wielkiej
Brytanii oraz działaczami żydowskimi. Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie i
został pochowany na tamtejszym cmentarzu Góry Oliwnej.