Atmosfera wychowawcza w rodzinie, a nauka dziecka

Urszula Bartnicka
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 24
im. Kornela Makuszyńskiego
ul. Powstańców Śląskich 4
26-600Radom
Atmosfera wychowawcza w rodzinie, a nauka dziecka.
,,Dziecko ma prawo do tego żeby opierało się o trwałe fundamenty dobrej i zdrowej rodziny”.
Atmosferę wychowawczą w rodzinie można rozpatrywać bardzo szeroko. Składają się na nią nie
tylko stosunki między rodzicami i ogólny nastrój panujący w domu, lecz także stosunek rodziców
do dzieci. Ma on wpływ na rozwój dziecka, na jego postawę, wpływa także na postępy dziecka w
nauce. Chętnie i lepiej uczy się dziecko, które czuje się w domu potrzebne, kochane, które jest
traktowane życzliwie, poważnie i konsekwentnie.
Jak wiadomo atmosfera wychowawcza w rodzinie wpływa na postępy dziecka w nauce, na
powodzenia i niepowodzenia szkolne. Złe funkcjonowanie rodziny jest w wielu przypadkach
źródłem wszelkiego rodzaju zjawisk negatywnych. Powszechny jest pogląd, że korzystna
atmosfera rodziny stanowi najważniejszy czynnik w zapobieganiu wszelkiego rodzaju
niepowodzeń szkolnych. To ona powoduje, że dziecko czuje się w otaczającym świecie bezpieczne
lub ma poczucie zagrożenia, przeżywa stany lękowe, pozytywnie odczuwa bliskość innych ludzi
lub czuje się wśród nich zagrożone, samotne.
Do powstania niepowodzeń w szkole przyczynia się przede wszystkim niestabilność stosunków
uczuciowych między rodzicami, a dziećmi. Zła atmosfera wychowawcza występuje znacznie
częściej w rodzinach uczniów słabych niż w rodzinach uczniów mających dobre wyniki w nauce.
Można, więc wysunąć wniosek, że atmosfera w rodzinie jest istotnym czynnikiem wpływającym
na powodzenie szkolne dziecka.
Jeśli dziecko ma poczucie, że jest zbyteczne, że rodzicom wcale na nim nie zależy, a może nawet
przeszkadza im w realizacji ich dążeń osobistych, zawodowych czy naukowych nie wykazuje ono
zapału do nauki. Jeśli rodzice poświęcają mu niewiele czasu, mało się interesują jego sprawami,
jeśli traktują je obojętnie – dziecko nie stara się osiągnąć dobrych wyników w szkole. A jeśli
rodzice nigdy nie mają czasu dla dziecka, nabiera ono przekonania, że rodzicom nie zależy na jego
wynikach w nauce i sprawowaniu.
Taka niekorzystna atmosfera wychowawcza rodziny hamuje jego rozwój umysłowy, a zwłaszcza
społeczno-uczuciowy, zakłócając jednocześnie motywacje dziecka do uczenia się. Stosunek
dziecka do nauki, motywy, dla których się uczy, są bardzo silnie uzależnione od stosunku
rodziców do nauk.
A więc brak zainteresowania dzieckiem nie sprzyja zapałowi dziecka do nauki. Nie sprzyja mu
także niewłaściwy stosunek ojca lub matki do wiedzy.
Ważnym składnikiem działalności wychowawczej są środki wychowawcze, czyli kary
wychowawcze. Przyjęto, iż stosowanie kar ma istotne znaczenie dla oddziaływań wychowawczych
pod warunkiem skutecznego ich stosowania. Wśród rodziców akceptujących kary zwracano
najczęściej uwagę na osiągnięcie zamierzonego skutku. Uznano karę jako zasadę, od której
odstępować nie można, widziano w niej skuteczny sposób zapewnienia sobie posłuszeństwa i
szacunku ze strony dzieci. W rodzinach, w których stosowano często kary cielesne dzieci miały
słabe wyniki w nauce. Karane były przede wszystkim za nieposłuszeństwo i złe wyniki w nauce.
W analizie oddziaływań wychowawczych rodziców uwzględniano również pogląd opowiadający
się za partnerskim układem stosunków rodzice - dzieci. W tej grupie rodzice widzieli w stylu
demokratycznym gwarancję osiągania przez dzieci lepszych wyników w nauce i sprawowaniu.
Inni twierdzili, że postępując z dziećmi demokratycznie łatwiej można uniknąć z nimi konfliktów,
a jeszcze inni dostrzegli kształtowanie się dzięki temu dobrej atmosfery domowej.
1
Wśród trzeciej grupy rodziców opowiadających się za nie ingerowaniem w sprawy dzieci,
niektórzy wskazywali na autonomię dziecka, inni sądzili, że w ten sposób można zwiększyć
zaufanie dziecka do siebie.
Zarys układu stosunków między dziećmi, a rodzicami wykazuje, że decydujące znaczenie dla
kształtowania pozytywnej atmosfery wychowawczej ma odpowiedni styl kierowania i stosowanie
odpowiednich środków wychowawczych.
Wśród rodziców obserwuje się niski poziom wiedzy o metodach i środkach wychowawczych oraz
o ich skuteczności. Dość częste jest zjawisko bezradności rodziców wobec dzieci.
Bowiem nie wystarczy systematycznie posyłać dziecko do szkoły, zaopatrzyć je w potrzebne
przybory szkolne, zapewnić mu ciszę i spokój oraz inne warunki do odrabiania lekcji, nie
wystarczy wymagać od niego dobrych ocen i wyróżniającego się zachowania – o powodzeniu
szkolnym decyduje także ogólna atmosfera, jaka panuje w rodzinie. Powinna ona być wolna od
nadmiernych napięć, nacechowana życzliwością dla dziecka, a równocześnie kulturalna.
Bibliografia:
1. Smarzyńska Z.:,,Psychologia dla rodziców”. WSiP. Warszawa 1998r
2. A.Gurycka:,,Błąd w wychowaniu”. Warszawa 1988r.
3. A.Lewicki :,,Jak powstają trudności wychowawcze”. WP Warszawa 1987r.
4. M.Łobocki:,,Trudności wychowawcze w szkole”. WSiP Warszawa 1989r.
5. M.Łopatowska :,,Jak pracować z dzieckiem i rodziną zagrożoną”. WSiP Warszawa 1976r.
6. M.Ziemska:,,Rodzina i dziecko”. PWN Warszawa 1986r.
2