3. BAROK

3. BAROK
Termin „barocco” (z j.włoskiego – zniekształcona perła) zapożyczony został z histori sztuki i
początkowo oznaczł styl zniekształcony i udziwniony, odchodzący od renesansowego ładu i harmoni.
Barok obejmuje ok. 150 lat. Najwcześniej pojawił się we Włoszech. Za symboliczny początek baroku
w mumuzyce uznaje się rok wystawienia pierwszych zachowań oper: Euridice J.Periego i
G.Cacciniego. Koniec baroku wyznacza śmierć J.S.Bacha – 1750 rok. Lata 1730 – 1760 to okres
przejściowy pomiędzy barokiem a klasycyzmem, gdyż razem z Bachem tworzą już pierwsi
kompozytorzy klasyczni.
Charakterystyczne cechy:
1. Zmiana systemu tonalnego
Pojawia się system dur – moll . Bardzo duże znaczenie odnosi harmonika.
Powstaje strój równomiernie temperowany.
2. Zmiana faktury
Na początku baroku następuje powrót do faktury homofinicznej, stopniowo jednak ponownie
zwiększa się znaczenie polifoni, która osiąga rozkwit w dziełach J.S.Bacha.
Wysuwanie tekstu na pierwszy plan doprowadza do powstania recytatywu z akopaniamentem basso
continuo (b.c.). B.c. określany również jako bas cyfrowany czy też bas generalny – zapisywany był w
sposób skrócony: cyfry umieszczane nad melodią basu oznaczały interwał, jakie należało zbudować w
górę od dźwięku w basie. Akordy te grały tzw. „instrumenty fundamentalne” czyli lutnia basowa,
klawesyn lub organy. Natomiast melodię basu zdwajały instrumenty „ornamentalne” czyli
wiolonczela, viola da gamba, kontrabas lub fagot.
3. rozwój stylu koncertującego
Sztuka baroku wyraża silne emocje, dlatego też charakterystyczne dla tej epoki są duże kontrasty –
kontrast form małych i wielkich, kontrasty dynamiczne, fakturalne, kolorystyczne. Jednak obok stylu
koncertującego (stile moderno), uprawiany jest także styl dawny, głównie w muzyce religijnej, oparty
na renesansowej polifonii (stile antico).
4. Formy i gatunki
Powstają nowe fomy wokalno – instrumentalne: opery, oratoria, pasje, kantaty, msze, koncerty
kościelne oraz instrumentalne: concerto grosso, koncerty solowe, sonaty, suity, preludia, fugi i inne
drobne utwory instrumentalne ( toccaty, fantazje, wariacje, preludia chorałowe).
5. Przedstawiciele baroku w muzyce
C.Monteverdi, A.Scarlatti, A.Vivaldi, F.Couperin, G.F.Haendel, J.S.Bach,
w Polsce :G.G.Gorczycki, M.Mielczewski, A.Jarzębski, S.S.szarzyński, J.Różycki, M.Żebrowski