Jak zreformować europejskie instytucje, aby odpowiadały na

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
FORUM EFNI / EKES
„W jaki sposób zreformować instytucje europejskie, aby lepiej odpowiadały na potrzeby obywateli?”
W tym roku EKES jest oficjalnym partnerem Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI). W związku
z tym w dniu 26 września 2013 r. EKES będzie współgospodarzem dyskusji panelowej pt. „W jaki
sposób zreformować instytucje europejskie, by lepiej spełniały oczekiwania obywateli?”.
Kontekst
W ostatnim czasie instytucjonalny pejzaż UE zmieniał się i w najbliższej przyszłości będzie nadal
ulegał szybkim przeobrażeniom (Traktat z Lizbony, reforma Traktatu, działania na rzecz wzrostu
gospodarczego itp.). Niewątpliwie w średniej i długiej perspektywie wystąpi konieczność dalszego
przekształcania Unii.
W całej Europie narasta eurosceptycyzm i rozwijają się partie radykalne. Jest to skutkiem ubocznym
kryzysu gospodarczego, społecznego i finansowego. Wynika to także, a nawet przede wszystkim,
z wątpliwości co do korzyści związanych z euro i z integracją europejską, a także z kryzysu
demokracji w odniesieniu do instytucji europejskich. EKES może wykorzystać planowaną debatę do
uplasowania się jako główna siła opiniotwórcza w tej kwestii i jako źródło nowych pomysłów.
Dyskusja
Dyskusja obejmie przede wszystkim konkretne środki, które instytucje europejskie będą mogły
z łatwością wdrożyć, by zwiększyć i ulepszyć codzienny udział obywateli w polityce europejskiej.
Oczekuje się, że na zakończenie debaty jej uczestnicy przyjmą wnioski operacyjne dotyczące krótkoi długoterminowych mechanizmów mających zwiększyć zaangażowanie obywateli.
W czerwcu ośrodki analityczne, przedstawiciele instytucji europejskich, dziennikarze i członkowie
EKES-u opracowali konkretne propozycje w tym zakresie. Zostaną one przedstawione uczestnikom
panelu w celu ich przedyskutowania i rozwinięcia. Propozycje te odnoszą się do trzech
podstawowych kwestii:
- Europa powinna „przemawiać do uczuć swych obywateli”;
- Europa powinna „przemawiać do uczuć swych obywateli”, wykorzystując zwłaszcza
możliwości związane z nowymi technologiami;
- konieczne jest podjęcie dyskusji w sprawie tego, jakiej Europy pragną obywatele, a także
niezbędnych do tego reform.
Przewodniczący EKES-u Henri MALOSSE przedstawi następnie konkluzje debaty przewodniczącym
instytucji europejskich i wiodącym kręgom opiniotwórczym w Europie.
Propozycje Grupy
…/…
PL
-2-
I – Europa powinna „przemawiać do uczuć obywateli”







Udział w dyskusji nie może się ograniczać do elit.
Konieczne jest stworzenie nowej, przekonującej narracji dla Europy, w oparciu o osobiste
doświadczenia „pokolenia Erasmus”, a także o świadectwa zwolenników integracji
europejskiej, którzy nie są przywódcami politycznymi.
Trzeba zaradzić brakowi informacji publicznej, podejmując bardziej zrozumiały dialog
z Europejczykami przy użyciu konkretnych przykładów, na temat sposobu, w jaki UE
przyczynia się do poprawy jakości ich życia codziennego (prawa i możliwości).
Należy opracować europejski podręcznik szkolny we wszystkich wersjach językowych,
który zostałby rozprowadzony we wszystkich szkołach europejskich.
Konieczne jest wprowadzenie systematycznych kursów na temat projektu integracji
europejskiej do krajowych programów szkolnych.
Europejczycy muszą otrzymywać informacje zwrotne, w związku z czym należy omówić
kwestię kosztów rezygnacji z integracji europejskiej.
Konieczne jest propagowanie wielojęzyczności.
„Widoczność publiczna i podziały polityczne” – mówmy też o tym, co nas dzieli!
Niezwykle istotna jest rola mediów (telewizji, mediów społecznościowych), a także podmiotów
krajowych i lokalnych oraz społeczeństwa obywatelskiego.
 „Eurotermometr”: regularny pomiar nastrojów w Europie poprzez zwiększenie liczby
badań opinii publicznej (zbyt rzadko stosowanych) na szczeblu europejskim, dotyczących
aktualnych kwestii.
 Wyznaczenie we wszystkich krajach „ambasadorów Komisji Europejskiej ds. mediów”,
którzy będą na tyle dobrze znani, by mieć dostęp do mediów krajowych, i zapewnienie im
znaczących środków przeznaczonych na komunikację poprzez decentralizację wydatków
dyrekcji generalnych.
 Wprowadzenie opłaty europejskiej w celu zagwarantowania stabilności finansowania
i niezależności mediów europejskich.
II – Europa powinna „przemawiać do uczuć obywateli”
Instytucje europejskie powinny w większym stopniu włączyć obywateli UE w budowanie Europy ich
marzeń, między innymi poprzez wykorzystanie możliwości oferowanych przez nowe technologie.
Pogłębienie uczucia przynależności
Koncepcję obywatelstwa europejskiego należy realizować za pomocą konkretnych działań, które
wzmacniają uczucie przynależności do Unii Europejskiej.
 Stworzenie karty (fakultatywnej) członka Unii Europejskiej, która byłaby wystarczająca
do korzystania z pewnych praw: przekraczania granic, ochrony konsularnej, podpisywania
inicjatyw europejskich itp.
…/…
-3

Stała wzmianka o prawach związanych z obywatelstwem europejskim we wszystkich
paszportach wydawanych przez państwa członkowskie.
Powierzenie społeczeństwu obywatelskiemu (EKES-owi) rozważań na temat tego, czym jest
wspólny interes europejski.
Wzmocnienie demokracji uczestniczącej, która uzupełnia demokrację przedstawicielską.
 Należy poczynić dalsze postępy w zastosowaniu art. 11 TUE. W tym kontekście zarówno
w ramach obywatelskiego dialogu horyzontalnego (art. 11 ust. 1 TUE), jak i europejskiej
inicjatywy obywatelskiej (art. 11 ust. 4 TUE) powierzono by EKES-owi wzmocnioną rolę.
 Konieczne jest uproszczenie systemu dotyczącego inicjatywy obywatelskiej, tak by
umożliwić łatwiejsze korzystanie z tego prawa.
Rozpowszechnienie nowych doświadczeń w zakresie demokracji dzięki wykorzystaniu
możliwości, jakie oferują nowe technologie.
 Dostępne rozwiązania ICT nie spełniają już oczekiwań obywateli, którzy zaczęli wnosić swe
własne treści, a zatem mogliby również przyczyniać się do polepszenia usług. Władze
publiczne muszą teraz odpowiedzieć na tę gotowość do partnerstwa (kluczowymi słowami
mogłyby być: pozyskiwanie wiedzy z tłumu, otwarta administracja, inicjatywy w dziedzinie
otwartych danych).
Nawiązanie kontaktu z jak najszerszym gronem obywateli dzięki wykorzystaniu internetu
i nowych mediów:
 Stworzenie forów dyskusyjnych dla zwykłych obywateli, których wyniki byłyby szeroko
rozpowszechniane, by ułatwić zrozumienie między obywatelami różnych krajów (np.
Niemiec i Grecji).
 Propagowanie dyskusji oddolnej za pośrednictwem mediów społecznościowych.
 Zapewnienie kompasów wyborczych lub aplikacji zawierających porady wyborcze.
III – Zapoczątkowanie debaty z obywatelami na temat przyszłej Europy ich marzeń
III – 1 – W krótszej perspektywie: wybory europejskie w 2014 r.
 By zmienić mentalność, europejska klasa polityczna powinna się zreorganizować w sposób,
który zobowiązywałby kandydatów do wyborów europejskich do zaprezentowania się jako
przedstawiciele europejskich partii politycznych zajmujący się kwestiami europejskimi, a nie
krajowymi lub lokalnymi.
 Trzeba zwiększyć przejrzystość i skuteczność wyborów do PE: partie krajowe powinny
poinformować o swej przynależności do frakcji europejskich, a państwa członkowskie muszą
do tego zachęcać (przynależność partyjną mogłyby wyraźniej pokazać między innymi znaki
graficzne partii podczas głosowania).
 Krajowe i europejskie partie polityczne muszą powiadomić o swych kandydatach na
stanowisko przewodniczącego Komisji, a także programach poszczególnych kandydatów.
 By zachęcić do prawdziwej debaty, trzeba wykorzystać audycje polityczne.
…/…
-4
Konieczne jest dotarcie do jak największej liczby obywateli poprzez zastosowanie
kompasów wyborczych bądź aplikacji zawierających porady wyborcze. Europejczycy
muszą sobie radzić z nadmiarem informacji. Zapewnienie aplikacji zawierających porady
wyborcze pomoże wyborcom określić swe stanowisko w przedwyborczym pejzażu
politycznym w oparciu o swe pomysły, wartości i preferencje polityczne. Może to być
również dobre narzędzie, by zachęcić obywateli do zastanowienia się nad wyzwaniami
stojącymi przed UE.
III – 2 – W dłuższej perspektywie: przedefiniowanie instytucji europejskich z myślą
o spójniejszej Europie, która odpowiada aspiracjom obywateli



Masowe inwestycje w przyszłość: wszystkie reformy i inwestycje europejskie powinny mieć
wspólny cel: młodzież i przyszłe pokolenia.
Należy zachęcać do korzystania z metody wspólnotowej podczas negocjacji z Radą. Dialog
międzyinstytucjonalny wprowadza często obywateli w dezorientację.
Konieczne jest rozwinięcie przejrzystości i debaty na temat negocjacji w sprawie
prawodawstwa europejskiego.
 Należy zwiększyć przejrzystość prac Rady, mediów i ogółu społeczeństwa.
 Trzeba zapewnić niezależne ekspertyzy na szczeblu europejskim, by zwiększyć
zaufanie obywateli do prawodawstwa europejskiego i zapobiec potencjalnym
konfliktom interesów z ekspertami, których opinii zasięgają Komisja i agencje.
„Jakiej Europy chcemy?” – uwzględnienie w debacie publicznej istotnych kwestii:
 Czy należy podążać w kierunku nowego traktatu o Europie federalnej i demokratycznej,
który wprowadzałby większą kontrolę instytucji europejskich?
 Czy należy całkowicie wyeliminować zasadę jednomyślności w odniesieniu do wspólnych
decyzji?
 Czy przewodniczący Komisji Europejskiej powinien być wyłaniany w wyborach
powszechnych?
 Czy wskazane jest połączenie Komisji i Rady w jedną instytucję, na której czele stałby
szef rządu (wysoki przedstawiciel) i która składałaby się ze stałych ministrów każdego
państwa członkowskiego?
 Czy należy doprowadzić do tego, by Europę reprezentował jeden charyzmatyczny
przywódca?
Większe wykorzystanie demokracji przedstawicielskiej:
 Dopracowanie jednolitej procedury wyborów do Parlamentu Europejskiego.
 Zapewnienie Parlamentowi Europejskiemu prawa do inicjatywy i do wotum nieufności.
 Większe włączenie parlamentów krajowych do głównych decyzji UE, począwszy od
decyzji budżetowych.
…/…
-5



Zainspirowanie się szwajcarskim systemem głosowania, by zapewnić obywatelom możliwość
działania na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim („wielopoziomowe
sprawowanie rządów”).
Utworzenie rządu gospodarczego strefy euro z siedzibą w Strasburgu.
Zapewnienie demokratycznej reprezentatywności Parlamentu Europejskiego dzięki ścisłej
równowadze demograficznej.
Utworzenie komitetu składającego się z przedstawicieli instytucji i organów europejskich,
ekspertów, a także przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, który prowadziłby
rozważania na określone tematy, oraz opracowanie konkretnych propozycji. Rolę czynnika
spajającego tę grupę można by powierzyć EKES-owi.
Propozycje zostały opracowane i przedyskutowane na podstawie prac zorganizowanej przez EKES grupy
członków i ekspertów, które prowadzone są pod jego kierownictwem. Składa się ona z następujących osób:
 Andrzeja Adamczyka, członka EKES-u (Grupa II)
 Isabelle Bénoliel, przewodniczącej Stowarzyszenia im. Jeana Monneta
 Yvesa Bertonciniego, dyrektora Notre Europe – Instytut Jacques'a Delorsa
 Antoine'a Bevorta, profesora socjologii, przewodniczącego rady naukowej, CNAM
 Jacka Brzezińskigo, Programme & Speaker Relations, Europejskie Forum Nowych Idei
 Philippe'a Cayli, przewodniczącego Euronews Development, europejska inicjatywa obywatelska „Let
Me Vote'”
 Agnès Hubert, BEPA
 Pierre'a Lemoine'a, głównego redaktora „Europolitics”
 Henriego Malosse'a, przewodniczącego EKES-u
 Joachima Otta, zastępcy szefa działu ds. polityki w zakresie obywatelstwa Komisji Europejskiej
 Irini Ivoni Pari, członkini EKES-u (Grupa I)
 Lecha Pilawskiego, dyrektora generalnego Lewiatana
 Kristiny Reinsalu, dyrektor programu samorządów lokalnych w E-Governance Academy
 Anne-Marie Sigmund, członkini EKES-u (Grupa III)
 Nathalie Stockwell, Komisja Europejska (DG JUST)
 Marii Pauli Tenreiry, szefa działu ogólnych spraw instytucjonalnych Sekretariatu Komisji Europejskiej
 Tony'ego Venablesa, dyrektora ECAS
 Magdaleny Żelaznej z Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej we Wrocławiu
_____________