wersja PDF - Raport Roczny 2011

Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe
Polityka rachunkowości i inne informacje objaśniające do skonsolidowanego sprawozdania finansowego
33. Zarządzanie ryzykiem finansowym (5/7)
33.1.8. R y zy k o cenowe związane z inwes t y cj ami w dł użne papier y war t oś ciowe i j ednos t k i uczes t nict wa fundus zy inwes t y cy j ny ch
Na dzień 31 grudnia 2011 r. Grupa posiadała 10 513,5888 jednostek uczestnictwa otwartych płynnościowych funduszy inwestycyjnych o wartości 2 126 tys. zł oraz 7
774 obligacji Skarbu Państwa o wartości 8 263 tys. zł o stałej stopie procentowej kwalifikowane do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży. Inwestycja ta
w niskim stopniu narażona jest na ryzyko cenowe. Fundusze inwestycyjne lokują aktywa w instrumenty finansowe rynku pieniężnego oraz inne dłużne papiery
wartościowe (m.in. w bony skarbowe, obligacje emitowane przez Skarb Państwa), których czas pozostający do wykupu nie przekracza roku lub których wysokość
oprocentowania jest ustalona dla okresu nie dłuższego niż rok. Od daty nabycia inwestycja charakteryzuje się stabilnym wzrostem wartości jednostek uczestnictwa,
a rentowność przewyższa oprocentowanie porównywalnych lokat bankowych.
33.1.9. R y zy k o cenowe związane z zak upem ak cj i s pół ek not owany ch na gieł dzie
Na dzień 31 grudnia 2011 r. wartość bilansowa akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz na TSX Venture Exchange wynosiła
987 847 tys. zł. Z tytułu tych inwestycji Grupa narażona jest na ryzyko istotnej zmiany innych skumulowanych całkowitych dochodów na skutek zmiany kursu
notowań posiadanych akcji, spowodowanej bieżącą sytuacją makroekonomiczną.
A naliza wr ażliwoś ci ak cj i s pół ek not owany ch na gieł dzie na zmiany cen
Akcje dwóch spółek notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i jednej spółki notowane są na TSX Venture Exchange.
31.12.2011
Wartość
bilansowa
[tys. PLN]
Akcje notowane na giełdzie
Zmiana
procentowa
ceny akcji
+50%
-14%
493 924
(138 299)
987 847
Wpływ na inne całkowite dochody
31.12.2010
Wartość
bilansowa
[tys. PLN]
Akcje notowane na giełdzie
Zmiana
procentowa
ceny akcji
+22%
-36%
164 730
(263 476)
748 772
Wpływ na inne całkowite dochody
33.1.10. R y zy k o s t óp pr ocent owy ch
Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo niekorzystnego wpływu zmian stóp procentowych na sytuację finansową.
Grupa jest narażona na ryzyko stopy procentowej z tytułu:
zmiany wartości godziwej zaciągniętych pożyczek, założonych lokat bankowych, dla których odsetki liczone są wg stałych stóp procentowych, ze względu na brak ich
elastyczności w dopasowaniu do zmian rynkowych stóp procentowych,
zmiany przepływów pieniężnych związanych z zaciągniętymi kredytami i pożyczkami, zmniejszenia spodziewanych dochodów z tytułu założonych lokat bankowych,
dla których odsetki liczone są wg zmiennych stóp procentowych.
Grupa Kapitałowa posiadała na dzień 31 grudnia 2011 r. zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów i pożyczek w wysokości 271 210 tys. zł (na dzień 31 grudnia
2010 r. 226 603 tys. zł) oprocentowanych na bazie zmiennych stóp procentowych oraz zobowiązania z tytułu otrzymanych pożyczek w wysokości 738 tys. zł (na dzień
31 grudnia 2010 r. 1 430 tys. zł) oprocentowanych wg stałych stóp procentowych. Na dzień 31 grudnia 2011 r. Grupa posiadała lokaty bankowe w wysokości 13 123
074 tys. zł (na dzień 31 grudnia 2010 r. 3 259 112 tys. zł) oprocentowanych na bazie zmiennych i stałych stóp procentowych.
Większość kredytów zaciągniętych przez spółki Grupy Kapitałowej oprocentowana jest na bazie zmiennych stóp procentowych. W przypadku kredytów i pożyczek
w złotych przeważa oprocentowanie oparte na stopie referencyjnej WIBOR 1M powiększone o marżę kredytową, uzależnioną od wiarygodności kredytowej jednostki
uzyskującej finansowanie, zawartą w przedziale od 1% do 4%, z odsetkami płatnymi w okresach miesięcznych. Oprocentowanie kredytów wyrażonych w EUR
przeważnie oparte jest na stopie procentowej EURIBOR 1M powiększonej o marżę kredytową do wysokości 2%.
Bazowe stopy procentowe stosowane w umowach kredytowych zawieranych przez jednostki Grupy Kapitałowej kształtowały się na koniec okresu sprawozdawczego
w następujący sposób:
Wskaźnik (%)
31 grudnia 2011
31 grudnia 2010
WIBOR 1W
4,6100
3,4800
WIBOR 1M
4,7700
3,6600
WIBOR 3M
4,9900
3,9500
EURIBOR 1M
1,0240
0,7820
EURIBOR 3M
1,3560
1,0060
Grupa na koniec okresu sprawozdawczego jak i w okresie porównywalnym nie posiadała instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem stopy procentowej.
33.2. R y zy k o k r edy t owe
Ryzyko kredytowe rozumiane jest jako brak możliwości wywiązania się ze zobowiązań przez wierzycieli Grupy Kapitałowej. Ryzyko kredytowe związane jest z trzema
głównymi obszarami:
wiarygodność kredytowa klientów, z którymi zawiera się transakcje fizycznej sprzedaży produktów,
wiarygodność kredytowa instytucji finansowych (banków/brokerów), z którymi zawiera się lub które pośredniczą w zawieraniu transakcji zabezpieczających,
wiarygodność kredytowa podmiotów, w które inwestuje się, bądź których papiery wartościowe się nabywa.
Obszary, w których powstaje ekspozycja na ryzyko kredytowe, mające odmienną charakterystykę ryzyka kredytowego, to:
środki pieniężne i lokaty bankowe,
instrumenty pochodne,
należności z tytułu dostaw i usług,
udzielone pożyczki,
dłużne papiery wartościowe i jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
udzielone gwarancje i poręczenia.
33.2.1. R y zy k o k r edy t owe związane ze ś r odk ami pieniężny mi i lok at ami bank owy mi
Wszystkie podmioty, z którymi Grupa Kapitałowa zawiera transakcje depozytowe działają w sektorze finansowym. Są to wyłącznie banki zarejestrowane w Polsce
bądź działające w Polsce w formie oddziałów banków zagranicznych, należące do europejskich i amerykańskich instytucji finansowych posiadających rating na
poziomie najwyższym7, średniowysokim8 i średnim9, a także dysponujące odpowiednim kapitałem własnym oraz silną i ustabilizowaną pozycją rynkową. Na dzień 31
grudnia 2011 r. maksymalny udział jednego banku w odniesieniu do środków ulokowanych przez Grupę wyniósł 25% (wg stanu na 31 grudnia 2010 r. 27%).
33.2.2. R y zy k o k r edy t owe związane z t r ans ak cj ami pochodny mi
Wszystkie podmioty, z którymi Grupa Kapitałowa zawierała transakcje w 2011 r. w instrumentach pochodnych działały w sektorze finansowym. Były to instytucje
finansowe (głównie banki) posiadające najwyższy (21%), średniowysoki (73,7%) lub średni rating (5,3%). Według wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2011 r.
maksymalny udział jednego podmiotu w odniesieniu do ryzyka kredytowego wynikającego z transakcji pochodnych zawartych przez Grupę wyniósł 23,6%.
Wszystkie podmioty, z którymi Grupa zawierała transakcje w 2010 r. w instrumentach pochodnych, działały również w sektorze finansowym. Były to instytucje
finansowe (głównie banki) posiadające najwyższy rating (40,7%), średniowysoki (48,2%) lub średni (11,1%). Według wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2010 r.
maksymalny udział jednego podmiotu w odniesieniu do transakcji pochodnych zawartych przez Grupę wyniósł 30%.
Wy cena t r ans ak cj i w ins t r ument ach pochodny ch zawar t y ch pr zez Gr upę K apit ał ową 10
Stan na dzień
31 grudnia 2011
31 grudnia 2010
przekształcony
Sa ld o z w y cen y i n s tru men tó w
p o ch o d n y ch
902 552
(541 965)
Aktywa finansowe
1 789 276
701 423
Zobowiązania finansowe
(886 724)
(1 243 388)
W związku z dywersyfikacją zarówno podmiotową jak i geograficzną oraz współpracą z instytucjami finansowymi o wysokim ratingu, jak również biorąc pod uwagę
wartość godziwą aktywów i zobowiązań wynikających z transakcji pochodnych Grupa Kapitałowa nie jest znacząco narażona na ryzyko kredytowe w związku
z zawartymi transakcjami pochodnymi.
W celu ograniczenia przepływów pieniężnych i jednocześnie ograniczenia ryzyka kredytowego Jednostka Dominująca dokonuje rozliczeń netto (na podstawie
zawartych z kontrahentami porozumień ramowych) do poziomu dodatniego salda wyceny transakcji w instrumentach pochodnych z danym kontrahentem.
33.2.3. R y zy k o k r edy t owe związane z należnoś ciami z t y t uł u dos t aw i us ł ug or az pozos t ał y mi należnoś ciami finans owy mi
Spółki Grupy Kapitałowej od wielu lat współpracują z dużą liczbą klientów, którzy są zdywersyfikowani pod względem rozmieszczenia geograficznego. Zdecydowana
większość sprzedaży trafia do krajów Unii Europejskiej.
Stopie ń ge ograficz ne j konce ntracji ryz yka kre dytow e go Grupy Kapitałow e j dla nale ż ności z tytułu sprz e daż y mie dz i i sre bra
Stan na dzień
31 grudnia 2011
Należności netto z tytułu sprzedaży miedzi i srebra
31 grudnia 2010
przekształcony
Polska
UE
(z wył.
Polski)
Inne Kraje
Polska
UE
(z wył. Polski)
Inne Kraje
23,15%
49,82%
27,03%
34,26%
33,95%
31,79%
Jednostka Dominująca w znaczącej części dokonuje sprzedaży swoich produktów na podstawie przedpłat. Ocenia również na bieżąco zdolność kredytową swoich
kontrahentów11, w szczególności tych, którym udzielono kredytu kupieckiego.
Kredyt kupiecki otrzymują tylko sprawdzeni, długoletni kontrahenci, a sprzedaż produktów nowym kontrahentom zawsze jest zabezpieczona. Jednostka Dominująca
posiada zabezpieczenie większości należności w postaci weksli12, blokady środków na rachunku, zastawów rejestrowych13, gwarancji bankowych, gwarancji
korporacyjnych, zastawów hipotecznych, akredytyw i inkas dokumentowych. Ponadto większość kontrahentów posiadających kredyt kupiecki w kontraktach
posiada zastrzeżenie prawa własności potwierdzone datą pewną14.
W celu ograniczenia ryzyka niewypłacalności klientów Jednostka Dominująca zawarła umowę ubezpieczenia należności, którą objęte są należności od jednostek
z kredytem kupieckim, od których nie otrzymano twardych zabezpieczeń. Uwzględniając posiadane zabezpieczenia oraz limity kredytowe otrzymane od firmy
ubezpieczeniowej według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Jednostka Dominująca posiada zabezpieczenia dla 82,4% należności handlowych.
Całkowita wartość netto należności handlowych Grupy Kapitałowej na dzień 31 grudnia 2011 r. bez uwzględnienia wartości godziwej przyjętych zabezpieczeń do
wysokości, których Grupa może być wystawiona na ryzyko kredytowe wynosi 1 327 554 tys. zł (wg stanu na dzień 31 grudnia 2010 r. odpowiednio 1 969 463 tys. zł).
Koncentracja ryzyka kredytowego w Grupie Kapitałowej związana jest z przyznawaniem terminów płatności kluczowym odbiorcom (w większości działającym na
terenie Unii Europejskiej). W konsekwencji, na dzień 31 grudnia 2011 r. saldo należności Grupy Kapitałowej od 7 największych odbiorców, pod względem stanu
należności na koniec okresu sprawozdawczego, stanowi 42% salda należności z tytułu dostaw i usług (na dzień 31 grudnia 2010 r. odpowiednio 57%). Pomimo
koncentracji ryzyka z tego tytułu ocenia się, że ze względu na dostępne dane historyczne oraz wieloletnie doświadczenie we współpracy z klientami jak również
stosowane zabezpieczenia występuje niski stopień ryzyka kredytowego.
Znaczące salda należności z tytułu dostaw robót i usług Grupy Kapitałowej występują w spółkach: CENTROZŁOM WROCŁAW S.A. 85 952 tys. zł, KGHM Metraco S.A. 78
585 tys. zł, NITROERG S.A. 31 948 tys. zł., WPEC w Legnicy S.A. 26 012 tys. zł, KGHM Ecoren S.A. 21 041 tys. zł, BIPROMET S.A. 19 658 tys. zł.
Poszczególne spółki Grupy działają w różnych sektorach gospodarki, m.in. transport, budownictwo, handel, produkcja przemysłowa, energetyka, w związku z tym,
pod względem branżowym, nie dochodzi do koncentracji ryzyka kredytowego. Spółki Grupy Kapitałowej, za wyjątkiem Jednostki Dominującej, nie zawierają
porozumień ramowych o rozliczeniach netto w celu obniżenia ekspozycji na ryzyko kredytowe, jednakże w sytuacjach, kiedy dana jednostka gospodarcza posiada
zarówno należności jak i zobowiązania z tym samym kontrahentem, w praktyce stosuje się rozliczenia netto, przy dwustronnej akceptacji takiego rozliczenia. Ze
względu na dużą zmienność wysokości poziomu rozliczeń netto na poszczególne dni kończące okresy sprawozdawcze, w praktyce trudno jest ustalić reprezentacyjną
wartość takich kompensat.
Grupa Kapitałowa KGHM Polska Miedź S.A. ocenia, że maksymalna ekspozycja Grupy na ryzyko kredytowe na koniec okresu sprawozdawczego sięga pełnej wysokości
salda należności z tytułu dostaw i usług, bez uwzględniania wartości godziwej przyjętych zabezpieczeń. Jednakże realne ryzyko, że nie nastąpi wpływ środków
pieniężnych z tytułu należności handlowych do Grupy Kapitałowej jest niskie.
7. Przez najwyższy rating rozumie się rating od AAA do AA- w agencjach Standard & Poor’s i Fitch oraz od Aaa do Aa3 w agencji Moody’s.
8. Przez średniowysoki rating rozumie się rating od A+ do A- w agencjach Standard & Poor’s i Fitch oraz od A1 do A3 w agencji Moody’s.
9. Przez średni rating rozumie się rating od BBB+ do BBB- w agencjach Standard & Poor’s i Fitch oraz od Baa1 do Baa3 w agencji Moody’s.
10. Wycena transakcji dotyczy zarówno wyceny otwartych pozycji jak i transakcji rozliczających się:
– w dniu 4 stycznia 2012 r., które zostały wykazane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy w pozycji pozostałe należności i zobowiązania z tytułu nierozliczonych instrumentów pochodnych (Nota 13, 21) – stan na 31 grudnia 2011 r.
– w dniu 5 stycznia 2011 r., które zostały wykazane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy na dzień 31 grudnia 2010 r. w pozycji pozostałe zobowiązania finansowe – stan na 31 grudnia 2010 r.
11. Ze względu na brak danych przy ocenie ryzyka kredytowego nie uwzględniano ryzyka wynikającego z zawartych przez kontrahentów transakcji w instrumentach pochodnych.
12. W celu przyspieszenia ewentualnej egzekucji należności zazwyczaj weksel jest przedkładany wraz z notarialnym Aktem o Poddaniu się Egzekucji.
13. Wg stanu na koniec okresu sprawozdawczego Jednostka Dominująca posiadała zastawy na zbiorach rzeczy lub praw stanowiących organizacyjną całość, których skład (zmienny) jest ujęty w księgach handlowych kontrahenta.
14. Stosowana w umowach handlowych klauzula potwierdzona notarialnie oznacza, że prawo własności towaru przechodzi na kupującego dopiero po dokonaniu zapłaty pomimo fizycznej dostawy. Zastosowanie tej klauzuli ma na celu
wyłącznie zabezpieczenie ryzyka kredytowego oraz ułatwienie ewentualnego dochodzenia roszczeń z tytułu dostaw na drodze prawnej. Jednostka Dominująca przekazuje znaczące ryzyko i korzyści wynikające z własności, zatem transakcja
ma cechy sprzedaży i jest ujmowana jako przychód.