program profilaktyki

ZESPÓŁ SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH
W KARTUZACH
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
opracowany na lata 2015-18
Program został zatwierdzony uchwałą Rady Pedagogicznej 14 września 2015 r.
1
I. Wstęp
1. Podstawą do opracowania Szkolnego Programu Profilaktyki jest analiza sytuacji
wychowawczej szkoły. Profilaktyką są działania umożliwiające niwelowanie
niedostatków wychowawczych i deficytów dojrzałości. Ma ona na celu wspomaganie
ucznia, ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka oraz inicjowanie i wzmacnianie
czynników chroniących, by zapobiec powstawaniu i rozwijaniu niekorzystnych
zjawisk.
Wspomagamy ucznia w
radzeniu sobie
z zagrożeniami
prawidłowego rozwoju
i stanu zdrowia.
Ograniczamy i likwidujemy
czynniki ryzyka
Inicjujemy i wzmacniamy
czynniki chroniące
2. Jakie zachowania uważamy za ryzykowne, czyli takie, które podlegają profilaktyce?
Są to wszystkie te nieprawidłowe działania uczniów, które stwarzają niebezpieczeostwo dla
zdrowia psychicznego i fizycznego własnego, innych uczniów i całego środowiska społecznego.
3. W jakich sferach życia ucznia występują zagrożenia prawidłowego rozwoju?
W sferze fizycznej
(zdrowy styl życia)
W sferze społecznej
(umiejętnośd
współżycia
społecznego)
W sferze psychicznej
(odpowiedzialnośd za
siebie i innych)
W sferze duchowej
(stabilny system
wartości)
2
4. Dlaczego nasza szkoła podejmuje działania profilaktyczne?
a) Analiza sytuacji wychowawczej szkoły wykazała, że istnieją lub mogą zaistnied
pewne zagrożenia w wyżej wymienionych sferach.
b) Otoczenie społeczne, pozarodzinne (w tym szkolne) jest jednym z
podstawowych, które wpływa na budowanie odporności ucznia na
nieprawidłowe zachowania. Szczególnie nauczyciel (wychowawca) może stad się
dla ucznia osobą wpływającą na jego rozwój osobowościowy. Wsparcie
nauczyciela może uzupełniad braki wychowawcze innych środowisk.
c) Obowiązek konstruowania szkolnego programu profilaktyki nakłada na szkołę
prawo oświatowe (tzw. Podstawa Prawna):
* Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. wraz z późniejszymi
zmianami.
* Rozporządzenie MENiS z dnia 31stycznia 2002 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.
* Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół.
* Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych
form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży
zagrożonych uzależnieniem.
* Rządowy program „Bezpieczna i Przyjazna szkoła”.
II. Fundament konstruowania Szkolnego Programu Profilaktyki.
Do skonstruowania Szkolnego Programu Profilaktyki wykorzystano diagnozę
sytuacji dydaktyczno-wychowawczej, przeprowadzoną przy użyciu takich
środków jak: ankiety, obserwacja, rozmowy indywidualne, analiza osiągnięd
szkolnych, analiza frekwencji, analiza dotychczasowych interwencji
profilaktyczno-wychowawczych. Powołanie klasy integracyjnej.
III. Analiza wyników
* Po analizie stwierdzono, że:
1. Uczniowie w szkole czują się bezpiecznie.
2. Niemalże nie występują zachowania agresywne.
3. W szkole przestrzegane są prawa i obowiązki ucznia.
4. Szkoła profilaktycznie podejmuje tematy uzależnieo, przemocy itp.
5. Szkoła organizuje szereg zajęd pozalekcyjnych w celu alternatywnego sposobu
spędzenia wolnego czasu i w celu rozwojowo-wychowawczym.
6. Szkoła realizuje zaplanowane zadania wychowawcze i profilaktyczne.
3
* Analiza pozwoliła też na wyłonienie najważniejszych zadao w dziedzinie
wychowawczej:
1. Dalsza dbałośd o bezpieczeostwo uczniów.
2. Promocja zdrowia.
3. Zajęcia psychoedukacyjne.
4. Zapobieganie uzależnieniom.
5. Zagospodarowanie wolnego czasu ucznia.
6. Przeciwdziałanie występowaniu zjawiska wagarów w szkole.
7. Przekazywanie, w ramach nauczania różnych przedmiotów, konkretnych treści
wychowawczych i profilaktycznych (często wynikających z naturalnych,
"spontanicznych" sytuacji, które zachodzą podczas lekcji w klasie integracyjnej),
mających na celu uwrażliwienie uczniów na poszanowanie inności każdego
człowieka, jego godnośd, autonomię oraz na koniecznośd niesienia serdecznej,
niewymuszonej pomocy osobom słabszym i potrzebującym.
IV. Cel nadrzędny i cele operacyjne:
1. Celem nadrzędnym jest uzyskanie poczucia bezpieczeostwa fizycznego
i psychicznego ucznia, poprzez współpracę uczniów, rodziców i nauczycieli.
2. Cele operacyjne to
a) Uświadomienie sobie własnych zachowao zdrowotnych.
b) Przybliżenie
uczniom
podstawowych
informacji
na
temat
środków
uzależniających i zagrożeo z nimi związanych.
c) Zwiększenie umiejętności wychowawczego kontaktu z uczniami, dzielenie się
wiedzą i doświadczeniem w pracy wychowawczej.
d) Rozwijanie poczucia własnej wartości i tolerancji wobec inności.
e) Budowanie postawy życzliwości do innych ludzi.
f) Informowanie o konsekwencjach zachowao destruktywnych.
V. Odbiorcy programu
Szkoła ma obowiązek zapewnid wszystkim uczniom powszechny dostęp do
nauki i wychowania, ochronę przed przemocą, a także kierowad się zawsze dobrem
ucznia, troską o jego zdrowie, postawę moralną i obywatelską z zachowaniem
poszanowania godności osobistej. Dlatego Szkolny Program Profilaktyki zakłada
wspomaganie wychowawczej roli rodziny z uwzględnieniem prawa do przekonao
religijnych, światopoglądowych, oraz wolności sumienia.
Program jest adresowany do młodzieży przechodzącej zasadnicze przemiany:
fizjologiczne, emocjonalne, społeczne i duchowe związane z okresem dojrzewania.
Jego realizatorami są: dyrekcja, wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny,
4
psycholog, doradca zawodowy, bibliotekarz, pracownicy administracji i obsługi i
zaproszeni eksperci.
VI. Planowane działania i sposoby realizacji.
OBSZAR
DZIAŁANIA
Sfera fizyczna
ZADANIA
SPOSÓB REALIZACJI
ODPOWIEDZIALNI
Zadbanie o
bezpieczeostwo
uczniów w szkole
 Zapoznanie
uczniów z
zasadami
bhp,p/poż
 Monitoring
wizyjny szkoły
 Opracowanie
dyżurów
nauczycieli
podczas przerw
 Pogadanki Odpowiedzialnośd
karna w świetle
prawa
 Projekcja filmów o
tematyce
zdrowotnej
 Lekcje
wychowawcze o
tematyce
zdrowotnej
 Organizowanie
spotkao z
lekarzami
 Promowanie
racjonalnego
odżywiania,
liczenia kalorii
 Omówienie
zaburzeo
żywieniowych
(anoreksja,
bulimia,
kompulsywne
objadanie się,
ortoreksja)
 Zajęcia na temat
szkodliwości
zastępowania
wysiłku środkami
farmakologicznym
 Zajęcia na temat
środków
Wychowawcy
Dostarczanie
uczniom wiedzy
na temat różnych
aspektów zdrowia
Promowanie
racjonalnego
sposobu
odżywiania
Walka z tzw.
„Kultem
farmakologii”
TERMIN
REALIZACJI
Pierwsze godziny
wychowawcze
Dyrekcja
Na bieżąco
Dyrekcja
Cały rok szkolny
Przedstawiciel
Policji
Raz w cyklu
nauczania
Nauczyciele
różnych
przedmiotów
Wychowawcy
Cały cykl
nauczania
Pedagog,
dyrekcja,
wychowawcy
Nauczyciel
biologii,
wychowawcy
Cały cykl
nauczania
Pedagog,
psycholog,
wychowawcy
Rozmowy
indywidualne,
zajęcia z
psychologiem,
godziny
wychowawcze
Nauczyciel
biologii, pedagog,
psycholog
Raz w cyklu
nauczania
Zaproszony lekarz
Raz w cyklu
nauczania
Zgodnie z
tematyką godzin
wychowawczych
Lekcja biologii i
godziny
wychowawcze
5
Profilaktyka
ryzykownych
zachowao
seksualnych
Przeciwdziałanie
agresji i przemocy
Zapobieganie
uzależnieniom od
alkoholu,
narkotyków,
nikotyny,
dopalaczy,
uzależnieniom od
nowoczesnych
nośników
medialnych
Sfera psychiczna
Kształtowanie
zdrowej
osobowości
ucznia pod
względem
emocjonalnym,
psychicznym,
społecznym.
psychoaktywnych
 Warsztaty na
temat skutków
zbyt wczesnej
aktywności
seksualnej,
zagadnieo
HIV/AIDS,
antykoncepcja,
chorób
przenoszonych
drogą płciową
 Propagowanie
odpowiedzialnej
postawy
dotyczącej
podjęcia
aktywności
seksualnej
 Zajęcia
przeciwdziałające
powstawaniu
zjawiska przemocy
i agresji
 Akcja „Szkoła bez
przemocy”
 Zajęcia
warsztatowe
prowadzone przez
pozyskanych
terapeutów
 Spektakle
teatralne
 Tematyczne
godziny
wychowawcze z
wykorzystaniem
filmów
 Wyjazdy z
młodzieżą do
Młodzieżowego
Ośrodka
Terapeutycznego
MROWISKO
 Zajęcia dotyczące
tolerancji i
komunikacji
międzyludzkiej
 Zajęcia
integracyjne w
klasach
pierwszych
 Zajęcia promujące
empatię,
Nauczyciel WDŻ,
katecheci,
wychowawca,
psycholog,
zaproszeni
specjaliści
Lekcje
przedmiotowe
WDŻ, religii,
etyki, godziny
wychowawcze
Pedagog,
wychowawca
Godziny
wychowawcze
Zaproszeni
terapeuci
Raz w cyklu
nauczania
Pedagog
Raz w cyklu
nauczania
Godziny
wychowawcze
Wychowawcy
Wychowawcy
Raz w cyklu
nauczania
Wychowawcy,
pedagog,
psycholog
Godziny
wychowawcze
Wychowawcy
Wyjazd
integracyjny
Psycholog,
pedagog
Cały cykl
nauczania
6
pomagające
rozpoznad
emocje.
 Zajęcia dotyczące
stresu,
samobójstw i
samookaleczeo
nastolatków
 Współudział
młodzieży w
tworzeniu prawa
szkolnego
 Organizacja
imprez, wycieczek
z udziałem
młodzieży,
nauczycieli i
rodziców
 Spotkania
psychologiczne w
ramach programu
„Strefa młodzieży”
SWPS
Sfera
dojrzewania
społecznego
Przygotowanie
 Zajęcia wskazujące
uczniów do
uczniom ich
odpowiedzialności obowiązki
związanie z życiem
szkoły i
wchodzeniem w
dorosłośd
Zwalczanie
 Zajęcia
postaw
omawiające
egocentryzmu,
postawy
egoizmu i
roszczeniowe
hedonizmu
egocentryka,
egoisty i
hedonisty
Promowanie
 Spotkania z
rodziny
przedstawicielami
poradnictwa
rodzinnego
Kształtowanie
 Zajęcia
postaw
prospołeczne
społecznych
omawiające
zjawiska
chuligaostwa,
oszustwa
 Umożliwienie
wyboru zajęd poza
lekcyjnych
zgodnych z
zainteresowaniam
i ucznia
Psycholog
Cały cykl
nauczania
Na bieżąco
Dyrektor, opiekun
samorządu,
pedagog
Cały cykl
nauczania
Dyrektor,
wychowawcy
Cały cykl
nauczania
Psycholog,
pedagog,
zaproszeni
specjaliści
Cały cykl
nauczania
Nauczyciel WDŻ,
katecheci,
pedagog,
wychowawcy
Lekcje
przedmiotowe,
godziny
wychowawcze
Nauczyciel WDŻ,
katecheci,
pedagog
Lekcje
przedmiotowe,
godziny
wychowawcze
Nauczyciel WDŻ,
katecheci,
pedagog
Lekcje WDŻ,
lekcje religii
Wychowawcy,
pedagog
Godziny
wychowawcze
Nauczyciele
Cały rok szkolny
7
Sfera
dojrzewania
duchowego
 Zawody i zajęcia
sportowe, jako
forma
wychowania do
pracy zespołowej
 Uczestniczenie
uczniów i
nauczycieli w
akcjach
charytatywnych
 Koncerty i
przedstawienia
uczniów w
środowisku
pozaszkolnym
Przeciwdziałanie
 Stała komunikacja
występowaniu
z rodzicami
zjawiska wagarów
poprzez dziennik
w szkole
elektroniczny
 Konsekwentne
egzekwowanie
zapisów WSO na
temat wagarów
 Pomoc
psychologiczna dla
uczniów
wagarujących
Eliminowanie
 Zajęcie na temat
redefiniowania
rozumienia
wartości
tolerancji
 Zajęcia na temat
właściwego
przeżywania
wolności osobistej
 Zajęcia na temat
rozumienia i
przeżywania
miłości
Pomoc młodzieży
 Zajęcia
w trudnościach
wychowawcze
związanych z
służące
dorastaniem
rozpoznaniu
problemów
młodzieży
zarówno
indywidualnych
jak i grupowych
oraz
udzieleniu
wsparcia
 konsultacje dla
rodziców
 dyżury pedagoga,
psychologa,
doradcy
Nauczyciele
wychowania
fizycznego
Cały rok szkolny
Pedagog,
wychowawcy,
katecheci
Cały rok szkolny
Opiekun
szkolnego zespołu
muzycznego
Okazjonalnie
Wychowawcy
Na bieżąco
Wychowawcy i
Rada
Pedagogiczna
Na bieżąco
Psycholog,
pedagog
Na bieżąco
Katecheci
Lekcje religii
Katecheci
Lekcje religii
Nauczyciel WDŻ,
katecheci,
wychowawcy
Lekcje WDŻ,
lekcje religii,
godziny
wychowawcze
Cały rok szkolny
Wychowawcy,
pedagog,
psycholog
Pedagog,
wychowawcy
Pedagog,
psycholog,
doradca
Cały rok szkolny
Cały rok szkolny
8
zawodowego
VII.
zawodowy
Kolejnośd działao w sytuacjach zagrożeo
1. Identyfikacja objawów.
Pedagog szkolny na bieżąco, w różnych formach (rozmowy, ankiety, spotkao itp.), zbiera
od wychowawców i nauczycieli informacje na temat różnych niepokojących zjawisk w szkole.
Analizuje je w odniesieniu do profilu absolwenta wypracowanego w Programie
Wychowawczym Szkoły, by zweryfikowad, czy zgłoszone problemy są rzeczywiście poważnym
odstępstwem od prawidłowego rozwoju ucznia.
2. Werbalizacja problemu.
Pedagog szkolny wraz z wychowawcami i innymi nauczycielami opisuje mechanizmy
dysfunkcji trudnego zachowania.
3. Teoretyczna perspektywa rozumienia problemu.
W celu podjęcia stosownych działao w konkretnej sytuacji, pedagog szkolny
przyporządkowuje problem do jednej z teorii potwierdzonej naukowo.
4. Identyfikacja populacji przeznaczonej do diagnozy.
Należy dokonad doboru grupy badawczej, jej wielkości i zastanowid się nad sposobem
jej doboru.
5. Dobór narzędzi badawczych.
Do oceny zagrożeo nauczyciele mogą wykorzystad różnorodne narzędzia
diagnostyczne (techniki i metody): ankiety, rozmowy indywidualne, wywiady, obserwacje,
socjometria, analiza osiągnięd szkolnych, analiza dokumentacji z uczestnictwa
w realizowanych dotychczas programach profilaktycznych w szkole i poza nią, analiza
dokumentacji szkolnej dotyczącej interwencji profilaktyczno – wychowawczej, analiza innej
dokumentacji szkolnej.
6. Analiza wyników badao.
Przeprowadzający badania dokonują analizy jakościowej materiałów (opisy
i sprawozdania) i ilościowej (wykresy, porównania, zestawienia).
7. Werbalizacja poleceo dla Szkolnego Programu Profilaktyki.
W przypadku wystąpienia nowych, rzeczywistych, negatywnych zjawisk w szkole,
należy wypracowad postulaty wprowadzenia aneksów do Szkolnego Programu Profilaktyki.
8. Określenie nowych celów dla Szkolnego Programu Profilaktyki.
Po uwzględnieniu wyników badao nad zaistniałymi problemami wychowawczymi,
należy wypracowad nowe cele do aneksów dla Szkolnego Programu Profilaktyki.
9
9. Określenie nowych zadao dla Szkolnego Programu Profilaktyki.
Należy wypracowad konkretne działania w związku z zaistniałymi niepokojącymi sytuacjami.
10. Określenie struktury i treści Szkolnego Programu Profilaktyki.
Określamy, do kogo adresujemy działania i jakimi sposobami będziemy posługiwali
się w projektowaniu działao naprawczych.
11. Określenie sposobu ewaluacji.
Oceniamy jaką wartośd przyniosły nasze działania. Pozwala to na podjęcie decyzji
o kontynuowaniu działao, lub ich zaprzestaniu, albo modyfikacji działao
profilaktycznych.
VIII. Ewaluacja programu.
Program profilaktyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Kartuzach przygotowano
na okres 3 lat szkolnych. Ewaluację prowadzą osoby, które go tworzyły i realizowały.
Celem ewaluacji są:
1. kontrola realizacji programu;
2. rozwój wiedzy o programie;
3. rozwiązywanie problemów powstających w trakcie jego realizacji.
W trakcie realizacji programu, ewaluacja będzie miała charakter kształcący i polegad będzie
na poprawie i wzmacnianiu programu profilaktyki (bieżąca korekta określonych części programu). Po
3 latach zostanie przeprowadzona ewaluacja podsumowująca, która określi czy program powinien
byd kontynuowany, czy jest efektywny i pozwolił osiągnąd wyniki zgodne z oczekiwaniami, oraz czy
działania były jednoznaczne i właściwie dobrane. Podstawę dla formułowania ocen realizacji
programu profilaktyki stanowią narzędzia stosowane w ramach wewnętrznego mierzenia jakości
pracy szkoły:
1. sprawozdania;
2. analizy, dane statystyczne;
3. zapisy w dokumentacji;
4. badania ankietowe;
5. opinie, wnioski;
6. obserwacje, hospitacje;
7. programy, scenariusze itp.
10