Lekcja 12. Temat: Klasyfikowanie rynków Rynek jest to ogół

Krzysztof Gergelewicz
Lekcja 12.
Temat: Klasyfikowanie rynków
Temat w gospodarce: Rynek w gospodarce
Rynek jest to ogół transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one przebiegają.
Konkurencja jest to proces, w którym uczestnicy rynku przedstawiają korzystniejsze od innych
oferty, aby skłonić drugą stronę do zawarcia transakcji.
Wolna konkurencja (konkurencja doskonała) jest to sytuacja, gdy na rynku występuje wielu
sprzedawców i odbiorców, oferowane produkty są homogeniczne (jednorodne, np. ziemniaki),
wszystkie strony rynku mają swobodę działania, a przez to żaden pojedynczy producent ani
konsument nie mają wpływu na sytuację na rynku.
Konkurencja monopolistyczna jest to sytuacja, gdy na rynku wielu producentów dostarcza
podobnych, choć nie takich samych produktów (np. proszki do prania, buty, mleko).
Rynek konkurencji niedoskonałej jest to rynek, na którym przynajmniej jeden ze sprzedawców
lub nabywców ma wpływ na sytuację na rynku.
Oligopol jest to rynek, na którym występuje kilku silnych dostawców.
Monopol to sytuacja polegająca na opanowaniu przez podmiot gospodarczy rynku
w stopniu, który uniemożliwia konkurencję.
Monops jest to monopol, w którym istnieje tylko jeden nabywca nazywany.
Rynki można klasyfikować według różnych kryteriów.
I Klasyfikacja ze względu na zasięg przestrzenny:
 rynek lokalny,
 r. regionalny,
 r. krajowy,
 r. międzynarodowy.
 r. globalny.
II Klasyfikacja ze względu na przedmiot wymiany:
 r. dóbr i usług konsumpcyjnych,
 r. czynników produkcji,
 r. pracy,
 r. finansowy,
- r. pieniężny (krótkoterminowe operacje środkami pieniężnymi),
- r. kapitałowy (średnio- i długoterminowe inwestycje kapitałowe oraz obrót papierami
wartościowymi),
- r. walutowy.
III Klasyfikacja ze względu na sytuację rynkową:
 r. producenta (r. sprzedawcy) – w sytuacji nadwyżki popytu nad podarzą,
 r. konsumenta (r. nabywcy) – w sytuacji nadwyżki podaży nad popytem.
IV Ze względu etap na drodze produktu od producenta do konsumenta:
 r. skupu – sprzedającym jest najczęściej osoba fizyczna, natomiast kupującym
przedsiębiorstwo produkcyjne lub handlowe;
 r. zbytu – sprzedającym jest producent (wytwórca sprzedawanego produktu), a kupującym
pośrednik lub użytkownik;
 r. hurtowy – sprzedającym jest przedsiębiorstwo pośredniczące, a kupującym
przedsiębiorstwo prowadzące sprzedaż detaliczną lub użytkownik;
 r. detaliczny – sprzedającymi są wszystkie przedsiębiorstwa, które zajmują się
zaopatrywaniem ostatecznego nabywcy w dany produkt, a kupującymi osoby lub
przedsiębiorstwa, które dokonują zakupu na własne potrzeby.
1
Krzysztof Gergelewicz
Ćwiczenia
1. Zdefiniuj pojęcia: rynek, oligopol, monopol, monops.
2. Wyjaśnij znaczenie następujących pojęć: konkurencja, konkurencja doskonała, konkurencja
monopolistyczna, rynek konkurencji niedoskonałej, rynek producenta, rynek konsumenta.
3. Podaj trzy przykłady rynku monopolistycznego.
4. Wyjaśnij, dlaczego należy wspierać konkurencję i walczyć z monopolem.
5. Sklasyfikuj rynki ze względu na zasięg przestrzenny. Podaj po jednym przykładzie towarów
lub usług kojarzonych z poszczególnymi rynkami.
6. Sklasyfikuj rynki ze względu na przedmiot wymiany.
7. Sklasyfikuj rynki ze względu na etap na drodze produktu od producenta do konsumenta.
8. Przyporządkuj podane przykłady dóbr i usług jednemu z trzech rodzajów rynków. Przykłady:
 polepszacze do pieczywa,
 usługi fryzjerskie,
 samochody dostawcze,
 obligacje,
 wędliny,
 akcje.
Przykłady przedmiotów transakcji
Rynek kapitałowy
Rynek lokalny
Rynek czynników produkcji
Zadania testowe
1. Sytuację, w której na rynku działa tylko jeden dostawca nazywamy
A. monopolem.
B. oligopolem.
C. monopsem.
D. konkurencją monopolistyczną.
2. Przykładem przedmiotu wymiany na rynku lokalnym mogą być
A. buty.
B. samochody.
C. bułki.
D. podręczniki szkolne.
3. Rynek skupu, zbytu, hurtowy i detaliczny, to pojęcia związane z klasyfikacją rynków ze
względu na
A. przedmiot wymiany.
B. etap na drodze produktu od producenta do konsumenta.
C. sytuację rynkową.
D. zasięg przestrzenny.
4. Rynek jest to
A. miejsce, na którym w wyznaczone dni tygodnia przeprowadzane są transakcje kupnasprzedaży.
B. miejsce, na którym w wyznaczone dni roku przeprowadzane są transakcje kupnasprzedaży.
C. plac, na którym codzienne można kupić jabłka, ziemniaki, pomidory ……
2
Krzysztof Gergelewicz
D. ogół transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one przebiegają.
3