Polak na tle iw czasie

Polak na tle i w czasie
Janusz Czapiński
Odpowiedzialna Energia 14 czerwca
2011
• Kapitał ludzki odpowiada za efekt rywalizacji indywidualnej: im wyższy tym wyższa względna
pozycja ekonomiczna jednostki w grupie; wzrost przeciętnego poziomu kapitału ludzkiego członków
grupy zwiększa pośrednio (poprzez system podatków) dobrobyt materialny całej grupy; molekularna
ścieżka rozwoju.
• Kapitał społeczny odpowiada za efekt rywalizacji grupowej (konkurencyjność wspólnot miejskich,
regionalnych, narodowych): im wyższy tym wyższa względna pozycja ekonomiczna wspólnoty;
wspólnotowa ścieżka rozwoju.
• Kapitał kreatywny jest odpowiedzialny głównie za konkurencyjność regionów i miast; obejmuje
charakterystykę rynku pracy (udział pracowników twórczych w populacji zatrudnionych), lokalne
czynniki sprzyjające osiedlaniu się na danym terenie ludzi utalentowanych i rozwojowi
nowoczesnych technologii.
• Kapitał intelektualny rozumiany jest zazwyczaj jako zasób przedsiębiorstwa. Jest zatem
analizowany z punktu widzenia przewagi danego podmiotu gospodarczego na lokalnym lub
globalnym rynku. Można jednak także poprzez agregowanie cech intelektualnych jednostek oraz
naukowe osiągnięcia wspólnoty tworzyć regionalne i krajowe miary kapitału intelektualnego.
2
Ranking 19 krajów europejskich
W zakresie wybranych cząstkowych wskaźników czterech miękkich kapitałów (porządek wg indeksu aktywności
obywatelskiej)
Kapitał ludzki
Kraj
PISA 2009
Szwecja
Dania
Norwegia
Holandia
Austria
Belgia
Irlandia
Finlandia
Wielka Brytania
Niemcy
Francja
Słowenia
Hiszpania
Włochy
Portugalia
Grecja
Węgry
Liczba lat nauki
(WB, lata 90.)
14
8
9
2
13
4
10
1
6
3
11
5
17
16
15
18
12
Kapitał
intelektualny
Kapitał intelektualny
wskaźnik ogólnya
Kapitał
kreatywny
Kapitał
kreatywny
wskaźnik
ogólnyb
Kapitał społeczny
Zaufanie
Indeks etyki
korporacyjnej
(GLOBE, 1996)
Indeks aktywności
obywatelskiejc
2
5
1
8
14
10
12
4
9
3
6
15
18
17
19
13
11
8
7
10
5
4
9
16
3
6
1
12
11
14
2
17
18
13
2
3
6
4
10
7
8
1
5
9
11
14
12
15
18
13
16
2
1
3
4
8
11
7
5
12
9
13
16
6
10
18
14
15
6
1
3
2
8
9
10
4
5
7
17
13
12
14
11
15
16
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Polska
7
7
15
17
17
19
18
Rumunia
19
16
19
19
19
18
19
a Iloraz inteligencji ((Lynn, Vanhanen, 2006), liczba patentów o zasięgu światowym (The Global Competitiveness Report 2010-2011) i liczba publikacji o zasięgu
światowym w stosunku do liczby naukowców (European Commission, 2007)
b Wielkość klasy kreatywnej (ILO, 2009), liczba badaczy w stosunku do ogółu pracujących (European Commission, 2007) i nakłady na R&D (European Commission,
2007)
C Aktywność w 12 typach dobrowolnych organizacji (Center for Democracy and Civil Society (.http://www.uscidsurvey.org/) raport z 20 września 2007)
3
Procent rozpoczynających studia w stosunku
do populacji młodzieży w odpowiednim wieku
OECD 2007
4
Kapitał społeczny w III RP
Odsetek osób ufających innym ludziom, należących do co najmniej jednej organizacji i angażujących się w minionym
roku w działania na rzecz społeczności lokalnej
70
60
Ufający innym
Aktywni społecznie
50
Proc.
Członkowie organizacji
40
30
20
10
0
'92
'95
'97
'00
'03
'05
'07
Źródło danych: Jakość życia Polaków w czasie zmiany społecznej, Diagnoza Społeczna i Polski Generalny
Sondaż Społeczny
5
Najbardziej i najmniej rozwinięte branże
przemysłowe w Polsce w stosunku do UE
Rodzaj przemysłu
Produkcja w Polsce w 2006 r.
jako procent produkcji UE w 2002
górnictwo metali nieżelaznych
373
koksowniczy
274
górnictwa węgla kamiennego
59
elektrociepłowniczy
28
górnictwa węgla brunatnego
16
soli
11
elektroniki profesjonalnej
1,3
aparatury pomiarowej
1,1
biotechnologiczny
1,1
sprzętu optycznego i fotograficznego
1,0
lotniczy i kosmiczny
0,5
maszyn biurowych i komputerów
0,4
Źródło: Andrzej Karpiński, Dialog wokół przyszłości przemysłu, Dialog, 2009, 3-4
6
Procentowy wrozst PKB na osobę
440
190
390
170
340
290
150
240
130
PKB na osobę
190
Liczba studentów
110
140
Procentowy wzrost liczby studentów
Dzięki czemu się dotychczas rozwijaliśmy?
90
90
1992
1994
1996
1998
2000
2003
2005
2007
2009
7
Odsetek bezrobotnych wśród osób w wieku aktywności zawodowej (kobiety 18-60 lat, mężczyźni 18-65 lat) bez
emerytów, rencistów i uczących się w trybie dziennym według różnych kryteriów bezrobocia
Kryterium bezrobocia
Stopa bezrobocia wśród osób w
wieku aktywności zawodowej
2003
2005
2007
Rejestracja w urzędzie pracy
19,6
17,6
12,5
Rejestracja + gotowość podjęcia pracy
16,6
14,7
8,9
Rejestracja + gotowość podjęcia pracy + poszukiwanie pracy
14,8
13,4
7,6
Rejestracja + gotowość podjęcia pracy + poszukiwanie pracy + niepracowanie w pełnym
wymiarze czasu + dochód osobisty netto miesięcznie mniejszy niż 950 zł (w 2003 r. 800 zł, w
2005 r. 850 zł, w 2007 r. 900 zł)
13,5
11,9
6,5
2009
9,9
7,2
6,6
5,1
8
Oczekiwane na rynku pracy w USA
umiejętności pracowników ze względu na typ
zadań w okresie 1960-2000
Rutynowe poznawcze
Rutynowe manualne
Nierutynowe interaktywne
Nierutynowe manualne
Nierutynowe analityczne
Procentowa zmiana udziału zadań
130
125
120
115
110
105
100
95
90
85
80
1960
1970
1980
gospodarka wiedzy
1990
2000
Źródło danych: Citizenship and Education in Twenty-eight Countries; The International Association for the
Evaluation of Educational Achievement 1999/2000
9
Znaczenie kapitału ludzkiego (wykształcenie w latach 90.) i kapitału społecznego (zaufanie w latach 90.) dla
wyjaśnienia logarytmu wzrostu PKB per capita w latach 1995–2006 w grupie 36 bogatych i 75 ubogich krajów (wg
poziomu w 1995 r.) procent wariancji wyjaśnionej przez dany kapitał
10
Regresja logarytmu PKB w 2006 r. na kapitał
intelektualny w krajach europejskich
11,00
LnPKB_2006
10,00
LN_GDP_2006 = 9,37 + 0,24 * kapital_intelektualnyb
R-Square = 0,56

NOR
DNK
 SWE

IRL
GBR
FIN



AUT
 FRA 
BEL NLD
GER

ITA


GRC
ESP

9,00

8,00
LTU
ROM




PRT
LVA 
SVK


EST
HUN
POL

SVN
CZE
BGR
7,00
-4,00
-2,00
0,00
2,00
4,00
Kapitał intelektualny
11
Regresja logarytmu PKB w 2006 r. na kapitał
kreatywny w krajach europejskich
LN_GDP_2006 = 9,43 + 0,21 * kapital_kreatywny
R-Square = 0,68

NOR
SWE

IRL

DNK 
GBR


AUT

 


FIN
NLD
BEL

ITA FRA GER
 
ESP
GRC

SVN

PRT
11,00
LnPKB_2006
10,00
9,00
CZE



SVK POL

TUR

LVA

EST
HUN

LTU
8,00

ROM

BGR
7,00
-5,00
0,00
5,00
kapitał kreatywny
12
Związek między familizmem i zmianą
logarytmu PKB per capita w latach 1995-2006
w 47 krajach
10,00
= 0,51
9,00
LnGDP1995-2006
R2



SWE


DNK

NLD

FIN
USA
GBR

CAN

CHE




GRC
AUT
J PN
FRA

ISR


ITA
HUN




7,00

4,00

KOR
SVN
ESP
DEU

NZL
8,00


AUS
5,00
 POLPRT
 ARGMEX
CRI

KAZ
MYS

ALB

EGY

 
RUS
CHN
TUR

THA

BRA

VEN ECU

SLV
IND

COL
GTM
  BOL
IDN


NGA
ZMB

GEO
PHL
6,00
familizm
13
Dochód miasta na mieszkańca w 2007r. a
kapitał społeczny w 2009 r.
A
Warszawa
R2=0,31 p<0,01
Dochód miasta na mieszkańca
5000
A
Wrocław
4000
A
A
Gliwice
A
A Poznań
Gdynia
A Kraków
A Katowice A
Gdańsk
A Ruda Śląska
Rzeszów
A Olsztyn
A
Toruń
Bielsko Biała
A Kielce
A Łódź
A Bydgoszcz
Częstochowa
A
A Jaworzno Radom
AA
A
AA
Lublin
A
3000
A SosnowiecBiałystok
-0,25
Zabrze
0,00
Szczecin
0,25
0,50
Kapitał społeczny
14
Wnioski
• Materialny dobrobyt wspólnoty po przekroczeniu pewnego progu zamożności
zależy bardziej od kapitału społecznego niż kapitału ludzkiego
• Rozwój ekonomiczny Polski, jako kraju ubogiego, zależał dotychczas przede
wszystkim od kapitału ludzkiego, miał zatem charakter molekularny a nie
wspólnotowy
• Czy dalszy rozwój Polski po przekroczeniu progu krajów
możliwy przy obecnym poziomie kapitału społecznego?
zamożnych jest
15
Jaki jest próg rozwoju, przy którym kapitał społeczny zyskuje większe niż
kapitał ludzki znaczenie jako przesłanka dalszego wzrostu dobrobytu?
Analiza empiryczna trendów w porównaniach międzynarodowych
sugeruje, że progiem tym jest 8-10 tys. dolarów PKB per capita w
dolarach z 2000 r. Polska przy wzroście średnio rocznie 2,5-3 proc.
osiągnie ten próg za 8-10 lat. Jeśli w tym okresie nie wzrośnie w naszym
kraju poziom kapitału społecznego, dalszy rozwój gospodarczy Polski
zostanie zahamowany lub znacznie spowolniony niezależnie od stopnia
inwestycji w kapitał ludzki.
16
Znaczenie brokerów dla efektywności firm
twórczych
dużo ------STRUKTURALNE LUKI -------mało
Źródło: Ronald S. Burt, Structural holes versus network closure as social capital, 2005
17
18
18