Trudności wychowawcze w pracy nauczyciela….czyli jak pracować

Trudności wychowawcze
w pracy nauczyciela….czyli
jak pracować z uczniem
„trudnym” i prowokującym
Gdy jesienią będziesz się przyglądał dzikim gęsiom lecącym na południe w
swoistej formacji o kształcie litery „V”, zastanów się chwilę nad tym,
dlaczego lecą w tym szyku.
Z każdym uderzeniem swoich skrzydeł, gęś tworzy pęd powietrza unoszący
ptaka, który bezpośrednio za nią leci. Lecąc w formacji o kształcie litery „V”,
stado zwiększa możliwość lotu o przynajmniej 71% w porównaniu z tym,
gdyby gęś leciała sama.
Gdy gęś na czele się zmęczy, zamienia się miejscami z inną, która przejmuje
jej rolę wiodącą. Gęsi na tyle formacji zachęcają te z przodu
charakterystycznym „gęganiem”. Gdy któraś gęś zachoruje lub zostanie
postrzelona i wypadnie z szyku, razem z nią opuszczają stado dwa ptaki,
które jej pomagają i ją ochraniają. Pozostają z chorą gęsią aż do momentu,
w którym jest ona zdolna latać lub do jej śmierci. Dopiero wtedy wyruszają
znów samotnie w podróż lub dołączają się do innego stada, tak by dogonić
swoją grupę.
Posiadając wspólny cel i poczucie jedności możemy się dostać szybciej i
łatwiej tam, dokąd zmierzamy, ponieważ korzystamy z „pędu” danego nam
przez innych.
Gdy wykonujemy trudne, obciążające zadania, warto z innymi się zamieniać–
sobie umożliwiając wypoczynek, a innym dając okazję przewodzić.
Gdybyśmy mieli tyle zdrowego rozsądku co gęsi, też byśmy się wspierali
nawzajem.
Za: Dr Harry Clarke Noye
Ankieta
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1..Czy w swojej pracy spotyka Pan/Pani dzieci/ uczniów z trudnościami wychowawczymi?
TAK
NIE
2 W czym wg Pana/Pani najczęściej przejawiają się trudności wychowawcze dzieci/ uczniów?
(wybierz 3 najczęściej występujące problemy )
Brak zainteresowania nauką
Agresja fizyczna (bójki) i słowna
Lekceważenie i nie wykonywanie poleceń nauczyciela
Nadmierna ruchliwość
Złośliwość, hałaśliwość
Wagary
Kradzieże
Kłamstwo, oszustwo
Niszczenie mienia
Płaczliwość
Palenie papierosów
Picie alkoholu
Negatywizm
Wulgaryzmy
Postawy buntownicze
3. Co jest najczęstszą przyczyną trudności wychowawczych?
Specyficzne trudności w nauce
Rodzina dysfunkcyjna
Alkoholizm
Złe warunki bytowe
Niechęć dzieci
Lenistwo
Niski poziom inteligencji
Problemy emocjonalne
Złe towarzystwo
Depresja
Inne……………………………
Tran dla psa
Pewien człowiek zaczął dawać swemu dobermanowi
duże dawki tranu, ponieważ powiedziano mu, że jest
dobry dla psów. Codziennie trzymał głowę
protestującego psa między kolanami, otwierał mu na
siłę szczęki i wlewał płyn do gardła.
Pewnego dnia pies wyrwał się i rozlał tran na
podłogę. Potem, ku wielkiemu zaskoczeniu
mężczyzny, powrócił, żeby wylizać łyżkę. Wtedy to
człowiek odkrył, że pies nie protestował przeciwko
tranowi, lecz metodzie jego aplikowania.
Anthony de Mello
Metody
Małe dzieci nie wiedzą, że życiem społecznym, rodzinnym, rządzą pewne reguły, których należy
przestrzegać, żeby nie narażać się na konflikt z otoczeniem.
Nie wiedzą, że nie wolno siusiać do doniczki, rysować po ścianach, czy wsypywać piasku do talerzy
innych. W ich naturze leży eksperymentowanie, sprawdzanie wytrzymałości różnych przedmiotów, a
także cierpliwości dorosłych. Musimy nauczyć je, że istnieją normy i granice i konsekwentnie to
egzekwować.
Trzy razy nie
„Nie” w pewnym okresie staje się ulubionym słowem dziecka: „nie chcę jeść”, „nie będę się bawić”,
„nie, bo nie”. To normalna faza negatywizmu, przez którą przechodzą wszyscy.
Jak postępować: Ogranicz swoje „nie”. Gdy maluch nieustannie słyszy to słowo, zaczyna je powtarzać.
Zamiast więc pytać: „Czy chcesz kanapkę z szynką?”, powiedz: „Chcesz kanapkę z szynką czy z
serem?”. Dając możliwość wyboru, redukujesz potrzebę sprzeciwu. Ale nie pytaj: „Czy chcesz iść do
domu?”, gdy nie ma innej opcji, bo prowokujesz bunt.
Powiedz po prostu: „Czas do domu.”
Nudzę się
Starsze dziecko pewnie ci to oznajmi. Wyjęczy, wisząc uczepione twojej nogi, przeszkadzając .
Jak postępować: Masz normalne, żądne wrażeń dziecko, które nie wie, jak dać upust rozpierającej je
energii. Postaraj się uprzedzić rozwój wypadków. Jeśli jesteś zajęta i nie możesz się z nim bawić,
zorganizuj mu zajęcie.
Problem na łączach
Czasem nieposłuszeństwo nie wynika ze złej woli, tylko z niejasnych przekazów. Kiedy powiesz
dwulatkowi: „Nie histeryzuj” lub czterolatkowi: „Posprzątaj pokój”, pewnie tego nie zrobią.
Dla pierwszego to zbyt trudne, dla drugiego zbyt uogólnione polecenie.
Jak postępować: Polecenia powinny być jasne i proste, np. „Włóż klocki do niebieskiego pudełka”,
„Połóż misia na łóżku”, „Zanieś brudne spodenki do łazienki”. Upewnij się, że dziecko ma
dostateczną wiedzę, by to zrobić; wie, które pudełko jest niebieskie i które spodenki są brudne.
Poczekaj, aż wykona jedną czynność, i pochwal je przed następną.
Najważniejsze są zasady
Dzięki nim dziecku łatwiej zrozumieć twoje oczekiwania.
• Weź pod uwagę możliwości malucha. Nie wymagaj od dwulatka, by
nieproszony sprzątał zabawki albo zawsze pamiętał o myciu rączek przed
jedzeniem.
• Powtarzaj się. Dzieci zajęte odkrywaniem świata nie pamiętają o
regułach.
• Bądź konsekwentna. Jeśli jednego dnia ganisz malca za włączanie
telewizora, a drugiego to tolerujesz, nie będziesz traktowana poważnie.
• Zachowaj umiar. Jeśli dziecko nie może się ruszyć, by nie złamać jakiejś
zasady, w końcu kiedyś im się sprzeciwi.
• Tłumacz, czego oczekujesz. Nie żądaj od malucha, by ustawił równo
samochodziki i misie, jeśli mu nie pokazałaś, jak to robić.
• Mów jasno. Dziecko stoi na twoim łóżku, a ty mówisz „Nie stajemy na
meblach”, czy to znaczy „Nie stawaj na moim łóżku”?
• Bądź elastyczna. Więcej zasad będzie łamanych, niż przestrzeganych, ale
dziecko i tak nauczy się, że w świecie jasnych zasad łatwiej żyć.
Ogólne zasady pracy z uczniami sprawiającymi
trudności wychowawcze:
- akceptuj ucznia z jego wszystkimi niedostatkami, słabościami,
wadami;
- uważnie słuchaj, powstrzymując się od negatywnych ocen,
narzucania swojej racji, wygłaszania gotowych rad, recept na życie;
- zwracaj się po imieniu;
- zauważaj jego nawet najmniejsze osiągnięcia i sukcesy;
- pamiętaj, że karą może być również zabraniem przywileju;
- nie zawsze kara jest najlepszym środkiem wychowawczym;
- poznaj rodzinę i warunki życia ucznia;
- jeśli krytykujesz, niech krytyka będzie konstruktywna;
- zdiagnozuj możliwości i niedociągnięcia ucznia, bądź sprawiedliwy
w ocenach;
- bądź przed światem jego adwokatem a nie oskarżycielem;
- szanuj swojego ucznia;
- uwierz, u każdego istnieje tzw. jądro zdrowia psychicznego:
naturalne poczucie godności i motywacja do nauki, nauczyciel musi
pomóc uczniowi to zobaczyć i wyzwolić w nim to co dobre;
- bądź dobrym przykładem.
Metody i formy
pracy z uczniem „trudnym”
Zaburzenia zachowania
AGRESJA
Nikt nie lubi agresywnych uczniów – ani rówieśnicy, ani dorośli.
Nazywa się ich szkolnymi chuliganami, trudnymi wychowawczo, źle wychowanymi, niedostosowanymi,
patologicznymi. Wzbudzają złość, lęk i poczucie bezradności.
U wielu osób, w tym także u nas – nauczycieli wyzwalają reakcje agresywne.
Powszechnie wiadomo, że agresja rodzi agresję. Ale na widok Malinowskiego szarpiącego Kowalskiego
z Vb i tak podnosi się nauczycielowi ciśnienie, ręka kieruje się w stronę uczniowskiego ucha i
nauczyciel podnosi głos.
Przecież trzeba zareagować! Obowiązuje przecież zero tolerancji, bo badania (z roku na rok coraz
liczniejsze) wskazują, że zjawisko agresji i przemocy rówieśniczej stało się w polskich szkołach
niepokojącą normą.
Wszystko to prawda.
Ale prawdą jest również, że nie zadajemy sobie trudu poznania mechanizmów wywołujących
zachowania agresywne w nas samych, a tym bardziej w naszych uczniach.
Nie potrafimy prawidłowo reagować na agresję skierowaną przeciwko nam ani wtedy, gdy jesteśmy
tylko jej świadkami, nie umiemy rzeczowo rozmawiać z agresywnym młodym człowiekiem, nawet z
własnym dzieckiem, a co dopiero z cudzym.
Boimy się? Nie wierzymy, że coś zdziałamy? Nie chce nam się, bo dlaczego my?
Trudno wskazać konkretną przyczynę. Wiemy jednak, że wokół są nauczyciele i rodzice, którzy się nie
boją, potrafią, chcą i mają na tym polu niemałe osiągnięcia.
Od nich wiele można się nauczyć. Społeczność szkolna stanowi grupę heterogeniczną nie tylko ze
względu na wiek czy role społeczne, ale przede wszystkim na doświadczenie agresji i przemocy. W
każdej szkole znajdują się uczniowie, których proces socjalizacji przebiega bez znaczących
zakłóceń i oni stanowią statystyczną większość.
Winę za niepowodzenia szkolne
uczniów ponoszą osoby dorosłe.
Wszelkie frustracje i kłopoty dziecka biorą się z braku akceptacji i
doceniania w domu rodzinnym i otaczającym dziecko środowisku.
Brak należytej troski i ciepła ze strony rodziców niweczy nawet
najlepsze pozytywne oddziaływania ze strony szkoły.
Uczeń trudny musi mieć kogoś wspierającego jego działania w szkole.
Pedagog-nauczyciel, który potrafi okazać zrozumienie dla
problemów ucznia, ma dobre podstawy do wywierania na niego
wpływów.
Energię i niezadowolenie trudnego dziecka dobry pedagog kieruje na
pożyteczne działania, co umacnia u dziecka wiarę we własne siły.
Otwartość i życzliwość są podstawą do nawiązania porozumienia,
a serdeczność i szczere zainteresowanie stwarza możliwość
wpływania na wyniki nauczania uczniów.