Klasyczny język migowy (PJM) jest językiem narodowo

System Języka Migowego jako forma komunikacji dla osób słabosłyszących
Klasyczny język migowy (PJM) jest językiem narodowo-środowiskowym, wytworzonym
przez samych niesłyszących dla realizacji naturalnej potrzeby porozumiewania się. Język ten
żyje i rozwija się tak, jak każdy żywy język używany w określonej społeczności ludzkiej i jest
całkowicie sprawnym instrumentem komunikacji. Stanowi on alternatywną metodę
komunikowania się, całkowicie zastępującą język foniczny. Jest więc na pewno językiem
naturalnym.
Język migowy jest również – jak każdy żywy język – tworzywem kulturotwórczym. Można
dziś mówić o odrębnej kulturze użytkowników języka migowego.
Są też charakterystyczne różnice językowe, które uniemożliwiają proste przekształcenie
wypowiedzi w języku polskim na język migowy i odwrotnie.
Ze względu na nieodmienność praktycznie wszystkich znaków migowych (odmieniają się
bowiem jedynie w ograniczonym zakresie dwa czasowniki (być i mieć) oraz jeden zaimek
(ja), gramatyka polskiego języka migowego ma charakter pozycyjny. Ten typ gramatyki
jednak powoduje, że z języka polskiego na język migowy (i odwrotnie) nie można tłumaczyć
słowa po słowie, lecz trzeba konstruować tłumaczone zdania w postaci całościowych struktur,
zgodnie z zasadami gramatyki języka, na który się aktualnie tłumaczy.
Liczbę rodowitych użytkowników klasycznego języka migowego w Polsce (dla których jest
to język podstawowy) można oszacować na 40-50 tysięcy osób.. Także dla osób z
uszkodzonym słuchem w stopniu znacznym, które wychowywały się wśród niesłyszących (a
przede wszystkim uczęszczały do szkół dla dzieci niesłyszących), klasyczny język migowy
jest językiem podstawowym lub uzupełniającym. Część tych osób ma opanowaną mowę
dźwiękową i dla nich język migowy może być alternatywnym środkiem porozumiewania się,
wykorzystywanym w zależności od sytuacji i aktualnego otoczenia.
Od kilkudziesięciu lat w wielu krajach świata, w tym także w Polsce, niezależnie od
klasycznego języka migowego, znaki migowe wykorzystuje się także jako ilustrację
wypowiedzi słownej w języku ojczystym. Powstaje w ten sposób migania odmiana ojczystego
języka mówionego, zwana językiem miganym. Znaków migowych używa się w szyku
gramatycznym języka ojczystego, ewentualnie dodając końcówki fleksyjne za pomocą
alfabetu palcowego. Język migany stosuje się zawsze w systemie językowo-migowym, tj.
razem z językiem mówionym. Tę sztucznie utworzoną odmianę języka, łączącą w sobie cechy
języka migowego i języka narodowego, wykorzystuje się w nauczaniu dzieci niesłyszących
polszczyzny fonicznej i pisanej na bazie języka migowego oraz w przekazywaniu wiedzy, w
tłumaczeniach telewizyjnych, a także w porozumiewaniu się z niesłyszącymi dwujęzycznymi.
System ten, mogąc stanowić znaczną pomoc w nauczaniu języka ojczystego jako drugiego
języka, nie daje jednak pełnych efektów w nauczaniu języka polskiego jako pierwszego
języka.
Na system językowo-migowy (SJM), będący wielokanałową formą przekazu informacji,
składają się zatem trzy główne elementy:

język mówiony w postaci głośnego i wyraźnego mówienia

język migany, czyli migania odmiana języka narodowego – znaki migowe o tej samej
treści co mowa i przekazywane równolegle z nią

elementy prozodyczne wypowiedzi – mimika twarzy i inne zachowania kinetyczne
(mowa ciała).
W codziennym komunikowaniu się za pomocą systemu językowo-migowego używa się tzw.
użytkowego wariantu tego systemu. Polega on na tym, że w języku miganym przekazuje się
tylko znaki ideograficzne odpowiadające poszczególnym pojęciom, natomiast odmienność
form gramatycznych występuje tylko w języku mówionym. Jako ilustracja wypowiedzi
słownej występują wówczas tylko znaki ideograficzne.
W sytuacjach dydaktycznych, gdy na komunikowanie się jest więcej czasu, w kontaktach z
osobą niesłyszącą stosuje się pełny wariant systemu językowo-migowego, w którym tekst
mówiony przekazuje się z w języku miganym z większą dokładnością, bowiem razem z
końcówkami fleksyjnymi. Brak możliwości odmieniania przez liczby, przypadki i osoby
znaku migowego powoduje konieczność „dosztukowywania” tych końcówek do znaku
migowego za pomocą alfabetu palcowego. Dla prawidłowego funkcjonowania systemu
językowo-migowego bardzo istotne znaczenie ma synchronizacja mówionych i miganych
elementów wypowiedzi, tak aby odpowiadające sobie elementy wypowiedzi mówionej i
miganej były realizowane w tym samym momencie.
Polski system językowo-migowy, którego podstawy stworzyli sami niesłyszący (należy tu
wymienić takie osoby, jak Roman Petrykiewicz, Kazimierz Włostowski, Maria Graczyk czy
Stanisław Siła-Nowicki) został opracowany całościowo w latach 1964-65 jako jeden z
pierwszych w Europie. Jego specyfiką jest równoczesna realizacja dwóch subkodów języka
naturalnego – odmiany mówionej i miganej. Równoległy przekaz języka w formie mówionej i
miganej umożliwia dwukanałową percepcję, której odbierane elementy wzajemnie się
uzupełniają i wzmacniają. Jest to zatem środek komunikowania się, w którym znaki migowe
wspierają mowę dźwiękową, a w konsekwencji system językowo-migowy staje się metodą
wspomagającą komunikowanie się mową dźwiękową.
BIBLIOGRAFIA:
http://www.pfron.org.pl/ebi/poprzednie-wydania/numer-52012-ustawa-o-j/128,Jezykmigowy-i-system-jezykowo-migowy-alternatywa-czy-wspomaganie-wywiad-z-prof-.html