atrakcje sprzed lat

WYWIAD ZDROJU
ATRAKCJE SPRZED LAT
Gdyby zapytaç turyst´, z czym kojarzy si´ Ciechocinek, us∏yszelibyÊmy: z uzdrowiskiem, t´˝niami, ∏unà
na horyzoncie (tà ze starego dowcipu), rynkiem matrymonialnym. Naukowiec odpowie: to jedno z najs∏ynniejszych uzdrowisk w Polsce. Posiada wody lecznicze, specyficzny mikroklimat oraz infrastruktur´ sanatoryjnà. Miasto i okolice charakteryzujà si´ bogatymi
warunkami przyrodniczymi. Ekolog doda, ˝e sà tutaj:
obszary chronionego krajobrazu „Nizina Ciechociƒska”,
rezerwat florystyczny „Ciechocinek” ze s∏onoroÊlami
oraz obszar obj´ty ochronà przyrody, nale˝àcy do europejskiej sieci ekologicznej „Natura 2000”. Mi∏oÊnik
zabytków wymieni kilkanaÊcie obiektów, w tym per∏y
architektury drewnianej, takie jak najwi´ksze na Êwiecie
t´˝nie, pijalnia wód mineralnych, muszla koncertowa, cerkiew. Historyk wska˝e warzelni´ soli, a polityk
- Dworek Prezydenta.
Ciechocinek promuje si´ jako „miasto festiwali”,
bo rzeczywiÊcie od kilku lat organizuje si´ ich bardzo
wiele. Rozbrzmiewa tu muzyka o ró˝nym charakterze:
od ludowej, cygaƒskiej, operowo-operetkowej, rozrywkowej, biesiadnej, po bluesowà i jazzowà. GoÊci
zachwycajà parki i skwery, dywany kwiatowe, klomby
mieniàce si´ kolorami roÊlin ozdobnych. Niewàtpliwie
atrakcji turystycznych jest bardzo wiele i nie mo˝na
si´ nudziç w kurorcie, szczególnie w weekendy.
A co by∏o atrakcjà turystycznà dla kuracjuszy w dawnych czasach, kiedy sezon kuracyjny trwa∏ jedynie pó∏
roku, od 1 maja do 31 paêdziernika lub krócej? O tym
mo˝na dowiedzieç si´, wertujàc stare przewodniki po
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI sierpieƒ 2015
Ciechocinku. Oto garÊç ciekawostek.
OczywiÊcie najwi´kszà atrakcjà by∏y t´˝nie. Widoki
z wysokoÊci prawie 16 metrów zachwyca∏y zwiedzajàcych. Ju˝ w 1852 roku Jan Majorkiewicz pisa∏ w ksià˝ce „M∏odoÊç moja i przeja˝d˝ki po kraju”, ˝e podczas
pogody widaç by∏o z nich „czerniàcy si´ Toruƒ, w okolicy bujna roÊlinnoÊç, Wis∏a z zielonymi brzegi, a zamek
nad górà (..) stercza∏ jak koÊciotrup, naigrywajàcy si´
z g∏upstw i z∏oÊci ludzkich.”
W „Przewodniku po Ciechocinku. Jego historia
i zasoby lecznicze z dodaniem planu ca∏ej osady” pod
red. S. J. ¸àpiƒskiego z 1891 roku opisany jest park
G∏ówny (dziÊ Zdrojowy): wspania∏y park spacerowy,
zdobny w przecudne drzewa i krzewy, gdzie obecnie
w szerokich alejach w czasie sezonu kàpielowego rojà si´ goÊcie tysiàcami, bawià si´ dzieci w ˝o∏nierzy
i pi∏k´, napawajà si´ balsamicznym powietrzem blade i wyn´dznia∏e kaleki. Pierwsza, najstarsza cz´Êç
parku (od strony ul. KoÊciuszki) mia∏a charakter reprezentacyjny. Tu znajdowa∏a si´ g∏ówna brama wejÊciowa.
Znaczàcym elementem sta∏y si´ stawy z wodotryskiem
i pobudowanym potem mostkiem nazywanym „∏ab´dzim”, okràg∏y klomb obsadzany wielobarwnymi kwiatami jednorocznymi, na Êrodku którego by∏a przed I
wojnà Êwiatowà fontanna. Przez lata zdobi∏a kwietnik
egzotyczna palma. Kilka lat póêniej atrakcjà sezonu
kuracyjnego by∏a agawa. Kuracjusze oczekiwali huku
w chwili jej zakwitania, tote˝ przez d∏ugie tygodnie
obserwowali egzotycznà roÊlin´, która wyda∏a kwiat
dopiero we wrzeÊniu 1909 roku. Pisze o tym w swoim
przewodniku Informator ciechociƒski ilustrowany
z planikiem sytuacyjnym osady z 1910 roku F. Makowski. Wokó∏ klombu pobudowano liczne kioski,
w których sprzedawano wody mineralne, kwiaty, s∏odycze, pierniki oraz kefir i kumys. WÊród nich wyró˝nia∏
si´ kiosk Klaudii Sigaliny, produkujàcej kefir. GoÊç kàpielowy móg∏ wypoczàç na ∏aweczkach w cieniu licznych drzew, nierzadko egzotycznych, takich jak mi∏orzàb dwuklapowy, tulipanowiec amerykaƒski czy k∏´k
kanadyjski. Niedaleko mostku znajdowa∏ si´ kiosk
meteorologiczny, dzi´ki któremu mo˝na by∏o sprawdziç, jaka b´dzie pogoda w uzdrowisku.
Pierwszy w wolnej Polsce przewodnik na 1922 rok
proponowa∏ podobne jak dawniej rozrywki. W parku
Zdrojowym i pod t´˝niami koncertowa∏a orkiestra
symfoniczna, teatr oferowa∏ codziennie przedstawienia
dawane przez jednà z lepszych trup prowincjonalnych,
kino Sfinks dwa razy dziennie wyÊwietla∏o nowoÊci
z kinematograficznego repertuaru. Mo˝na by∏o wypo˝yczaç ksià˝ki w dwóch czytelniach: w galerii spacerowej i w dworku Ormuz oraz w sklepach Brzeziƒskiego w hotelu Müllera i Rogalewskiego pod Filarami
(Dzisiaj jest tu budynek tzw. Europy). Je˝eli ktoÊ dysponowa∏ gotówkà, móg∏ pograç na fortepianie w czytelni zdrojowej lub w hotelu Müllera. Rowery wypo˝yczano w dworku Hygea. Raz w tygodniu odbywa∏y si´
reuniony - przygrywa∏ zespó∏ orkiestry zdrojowej. Bale
i zabawy urzàdzano te˝ w pensjonatach. Proponowano
spacery wa∏em ochronnym, na Kuczek do warzelni
10
soli, Racià˝ka, Ot∏oczyna, Nieszawy. Mo˝na by∏o
za˝ywaç kàpieli nad ∏achà. Jak g∏osili autorzy
przewodnika: Spragnionym i zg∏odnia∏ym mo˝emy
zarekomendowaç karczemk´ wprost warzelni (przez
z∏oÊliwych „Bristolem nad Wis∏à” zwanà), gdzie
podobno, czasami dajà dobrà ryb´ oraz kawior
wiÊlany.
Z kolei w 1926 roku wskazywano takie rozrywki
jak koncerty orkiestry symfonicznej, która gra∏a w parku Zdrojowym rano i po obiedzie, przedstawienia w
teatrze zak∏adowym ( w sezonie tego roku produkowa∏a
si´ operetka z Katowic), bale urzàdzane w hotelu Müllera i w galerii spacerowej, a tak˝e w ¸azienkach nr 3
i 4. Amatorzy fotografii mieli do dyspozycji ciemni´
przy czytelni (dzisiaj Sala Gregoriaƒska obok Bristolu). Czytelnicy mieli do dyspozycji dwie biblioteki:
jednà prowadzi∏o Towarzystwo Przyjació∏ Ciechocinka w dworku Ormuzd (5 tysi´cy dzie∏ w pi´ciu j´zykach), drugà, noszàcà imi´ genera∏a Józefa Hallera zwiàzek robotników zak∏adowych, a mieÊci∏a si´ pod
Filarami (2 tysiàce tomów „dobrze dobranych, nawet
naukowych, dzie∏”- jak komentuje autor „Informatora
Paƒstwowego Zak∏adu Zdrojowego”). Dla sportowców
urzàdzono w parku g∏ównym 7 placów tenisowych,
kr´gielni´ i place krykietowe. Pomi´dzy t´˝niami odbywa∏y si´ wyÊcigi konne, mecze pi∏ki no˝nej i zawody lekkoatletyczne, wzloty na samolotach. Zach´cano
do spacerów po trzech parkach, wa∏em ochronnym
naoko∏o Ciechocinka, S∏oƒska, Podola do podnó˝a
Podzamcza. Atrakcjà by∏ spacer do wsi Kuczek, skàd
czerpie wod´ ciechociƒski wodociàg, a tak˝e wyprawa
do Odolionu - miejsca reklamowanego jako „miejscowoÊç sucha, piaszczysta ze wspania∏ym powietrzem
˝ywicznym”. Trzy razy w tygodniu udost´pniano
do zwiedzania warzelni´ soli. T´˝nik oprowadza∏ codziennie po t´˝ni. Jednà z atrakcji by∏o te˝ zwiedzanie
wzorowo urzàdzonej rzeêni na obrze˝ach Ciechocinka.
Amatorzy mogli korzystaç z kàpieli wiÊlanej. ¸acha
wiÊlana mia∏a nienajgorszà pla˝´. Dla goÊci pobudowano przebieralnie. Godnà polecenia by∏y jak zawsze
wycieczki do Racià˝ka, Nieszawy, lasu ot∏oczyƒskiego.
Jednodniowe wycieczki kolejà lub samochodem mo˝na
by∏o odbyç do Kruszwicy, Torunia, Inowroc∏awia, Bydgoszczy.
W latach 30. XX wieku Ciechocinek reklamowano
jako „êród∏o zdrowia”, „êród∏o zdrowego cia∏a, pogody ducha”. Zachwalano kàpiele basenowe. Do dyspozycji by∏y trzy baseny. Pierwszy, oddany do u˝ytku
w 1932 r. to s∏ynna p∏ywalnia solankowo-termalna
mi´dzy t´˝niami. Nawet w dzisiejszych czasach imponujà wymiary basenu 100 m x 40 m. Pla˝a wynosi∏a
20 tysi´cy metrów kwadratowych. Reklamowano kàpiele s∏oneczne, powietrzne i piaskowe, gry i zabawy
ruchowe na odpowiednio urzàdzonych terenach, gimnastyk´ i gry ruchowe dla dzieci we wzorowym ogrodzie jordanowskim, naturalne inhalacje przy t´˝niach.
Drugi basen, nazywany cieplicà wspólnà i trzeci - kryty,
pobudowany tu˝ obok, oferowa∏y ciep∏à solank´ ze
êród∏a nr 14. (Pobudowano je na rogu obecnych ulic
Raczyƒskich i Lorentowicza.) ˚aden z nich nie przetrwa∏
do dzisiaj. Pierwsza wymieniona p∏ywalnia projektu
Romualda Gutta i Aleksandra Szniolisa jako zabytek
czeka na gruntowny remont. Kuracjusz sprzed 80 lat
mia∏ w ofercie nast´pujàce rozrywki: teatr, kino, codziennie dwa razy dziennie koncert orkiestry zdrojowej
w parku i jazzbandowej na pla˝y, dancing na wolnym
powietrzu, koncerty radiomegafonowe, tenis, kr´gielnie, biblioteki, bezp∏atnà czytelni´, zbiorowe wycieczki
piesze, rowerowe i autobusowe. Funkcjonowa∏ Zdrojowy Klub Towarzyski.
Jak widaç, kuracjusz nie móg∏ si´ nudziç. Dawny
Ciechocinek oferowa∏ wiele atrakcji. Nie tak jak w starym dowcipie. Przyjezdni pytajà miejscowego w ma∏ej
miejscowoÊci:- Macie tu jakieÊ atrakcje? Na co ch∏op
odpowiedzia∏: - MieliÊmy jednà jeszcze w ubieg∏ym
roku, ale wysz∏a za mà˝…
fot. K. Kaƒkowski
11
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI sierpieƒ 2015