Z kart przeszłości Ciechocinka

Z DZIEJÓW CIECHOCINKA
Z KART PRZESZ¸OÂCI CIECHOCINKA
cz´Êç II
Pisanie o przesz∏oÊci Ciechocinka nie jest ∏atwe. Wiele napisano o naszym mieÊcie, wiele jest jeszcze do odkrycia i opracowania. Nie wszystkie wydarzenia i fakty sà znane szerokim rzeszom. Poni˝szy
tekst jest fragmentem wystàpienia podczas uroczystej sesji Rady Miejskiej, która odby∏a si´ 10 kwietnia
w Teatrze Letnim i zainaugurowa∏a tegoroczne rocznicowe uroczystoÊci.
5. Rozkwit zdrojowiska
Do rozkwitu Ciechocinka jako uzdrowiska przyczyni∏o
si´ te˝ uruchomienie kolei warszawsko - bydgoskiej. Po∏àczenie Ciechocinka linià kolejowà z Aleksandrowem Pogranicznym nastàpi∏o w 1867 r. Przebiega∏a ona na terenach
wydzielonych z okolicznych wsi: Stawki, OÊno, Nowy Ciechocinek oraz przez plac hotelu Müllera i cz´Êç ogrodu
spacerowego przy galerii. Wybudowano dworzec. Do kurortu mo˝na by∏o wygodnie dojechaç nie tylko z ró˝nych
miejscowoÊci Królestwa, ale i z ca∏ej Europy. Tras´ z Warszawy do Ciechocinka mo˝na by∏o pokonaç w 7 godzin. Pod
koniec XIX w. przed∏u˝ono lini´ kolejowà odcinkiem, który wiód∏ do warzelni soli, nazywanym salinarkà. Droga do
Nieszawy zosta∏a zbudowana dopiero w 1884 r.
W latach siedemdziesiàtych zosta∏y zbudowane ∏azienki
nr 4, a nr 1 i 2 rozbudowano. W Ciechocinku zazieleni∏o
si´, bowiem wed∏ug projektu Hipolita Cybulskiego z Warszawy powsta∏ park Zdrojowy, zwany wówczas g∏ównym.
Na miejscu galerii spacerowej z kaplicà, które sp∏on´∏y w
1877 r., stan´∏a nowa galeria wg projektu Edwarda Cichockiego. W 1884 r. ukoƒczono budow´ koÊcio∏a katolickiego
pod wezwaniem Êwi´tych Piotra i Paw∏a.
Ciechocinkowi - zgodnie z sugestiami wielu kuracjuszy - przybywa zieleni. W 1889 r. powsta∏ lasek sosnowy,
kiedy na piaszczystych górkach za osadà posadzono dwuletnie sosenki. Ca∏oÊç zaprojektowa∏ in˝. Franciszek Szanior, twórca parku Ujazdowskiego i parku Skaryszewskiego w Warszawie.
Aby zaspokoiç potrzeby kulturalne kuracjuszy, wybudowano w 1890 r. teatr wed∏ug projektu Adolfa Schimmelpfenniga. Zresztà do uzdrowiska ju˝ wczeÊniej zje˝d˝a∏y
trupy teatralne, wyst´pujàce w niezbyt komfortowych budynkach - w adaptowanych magazynach i stajniach. Przed
laty w Ciechocinku wyst´powali najlepsi aktorzy: Gabriela Zapolska, Karol Adwentowicz, Józef Kotarbiƒski, Boles∏aw Leszczyƒski, Stanis∏awa Wysocka, Adolfina Zimajer,
Juliusz Osterwa, Kazimierz Junosza - St´powski, Stefan
Jaracz, Aleksander Zelwerowicz. Gra∏y zespo∏y Józefa Gawareckiego, Anastazego Trapszy, Felicjana Feliƒskiego.
Taƒczy∏a Loda Halama. Âpiewa∏ Adam Didur, Êwiatowej
s∏awy bas. Mo˝na by wymieniaç bez koƒca…
W 1892 r. Hipolit Wawelberg sfinansowa∏ budow´ kolonii leczniczej dla biednych dzieci z Warszawy. W 1894 r.
dla potrzeb ˝o∏nierzy rosyjskich przyje˝d˝ajàcych tutaj na
leczenie wybudowano cerkiew prawos∏awnà.
6. Ku nowoczesnoÊci
Na prze∏omie wieków Ciechocinek sta∏ si´ nowoczesnà
miejscowoÊcià. W 1908 r. otrzyma∏ uprawnienia osady. By∏
ju˝ wówczas znaczàcym uzdrowiskiem w zaborze rosyjskim
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI czerwiec 2006
i wa˝nym oÊrodkiem ˝ycia kulturalnego.
W 1895 r. oddano do u˝ytku wodociàg. Uj´cie wody
znajdowa∏o si´ na Kuczku. W uzdrowisku pojawi∏y si´ fontanny, jednak trzeba by∏o je skasowaç (np. mi´dzy koÊcio∏em
a „Jedynaczkà” i przed hotelem Müllera), bowiem odczuwano brak wody w po∏udniowych godzinach. Okaza∏o si´, ˝e
przekrój rur by∏ za ma∏y. Pojawia si´ kanalizacja. Wszystkie
te dzia∏ania poprawia∏y stan sanitarny Ciechocinka.
Na miejscu lamp naftowych, które oÊwietla∏y Ciechocinek od kilkudziesi´ciu lat, pojawi∏o si´ elektryczne oÊwietlenie. W latach 1908 - 1914 zapoczàtkowano telefonizacj´
uzdrowiska. Zak∏ad Zdrojowy zyska∏ pi´kny i nowoczesny
budynek administracyjny wg projektu Mazurkiewicza.
Ciechocinek szed∏ z duchem czasu. Tak˝e i tutaj zaw´drowa∏ wynalazek braci Lumiere. Pobudowano przy ul. Wysokiej (dziÊ Pi∏sudskiego) kinematograf „Sfinks”. Uzdrowisku przyby∏a jeszcze jedna rozrywka. Wychodzi∏y ró˝ne czasopisma: „Kurier Ciechociƒski”, „Zdrój Ciechociƒski”, „Nowiny Ciechociƒskie” i wiele innych. Na estradach przy t´˝niach i w parku Zdrojowym rozbrzmiewa∏a muzyka. Do programu rozrywkowego uzdrowiska wesz∏y koncerty zespo∏ów muzycznych. Przez ponad 50 lat wystàpi∏o ich ponad 20.
Zmienia∏ si´ te˝ wyglàd parku g∏ównego. W 1906 r.
wzniesiono budynek maszynowni, w 1907 r. wiedeƒskà
kawiarni´ „Bristol”, w 1909 r. muszl´ koncertowà wg projektu Waldemara Feddersa oraz kr´gielni´.
Ju˝ w przysz∏ym roku b´dziemy Êwi´towaç setnà rocznic´ pozyskania z g∏´bi ziemi pitnej solanki. W okresie mi´dzywojennym nazwano jednà z wód „Krystynkà”, zaÊ drugà
„Tereskà”.
Uzdrowisko rozkwita∏o. Wybudowano wiele nowoczesnych, choç tylko sezonowych pensjonatów. Powsta∏y nowe
ulice, np. Sucha ( dziÊ Mickiewicza), Kujawska (Lorentowicza), D´bowa (Raczyƒskich), Folwarczna (Zdrojowa). Przybywa∏o kuracjuszy dzi´ki nowoczesnej w tamtych czasach
promocji. Ukazywa∏y si´ w prasie reklamy Ciechocinka
oraz informatory i przewodniki. W 1909 r. sta∏ych mieszkaƒców jest ju˝ 1963. CzterdzieÊci lat wczeÊniej by∏o ich
1020.
W owym czasie niema∏à rol´ zacz´∏o odgrywaç zainicjowane w 1906 r. Towarzystwo Przyjació∏ Ciechocinka. Wa˝nà
postacià dla rozwoju uzdrowiska sta∏ si´ przyby∏y tu m∏ody
lekarz Leonard Lorentowicz.
7. Ciechocinek miastem - per∏à uzdrowisk polskich
Przez wiele lat Ciechocinek by∏ wsià, mniej znacznà
ni˝ S∏oƒsk, miasta: Racià˝ek czy S∏u˝ewo. Dopiero w 1908
uzyska∏ prawa osady. W 1916 r. reskryptem szefa administracji Genera∏ - Gubernatorstwa z 11 XI osada Ciechocinek
zosta∏a podniesiona do rz´du miast. Pierwszym burmistrzem
zosta∏ Abram Szkolnik. Prawa miejskie po odzyskaniu nie-
16