Krioterapia ogólna i miejscowa

Krioterapia ogólna i
miejscowa
Magda Dziaduszewska
Inżynieria Mechaniczno- Medyczna
str. 1
Spis treści
1 Co to jest Krioterapia?
3
1.1 Wskazania do krioterapii....................................................................... 3
2 Krioterapia miejscowa
4
2.1Metody krioterapii miejscowej................................................................ 4
2.1.1Przykłady metod prostych stosowanych
w krioterapii miejscowej................................................................... 4
2.1.2Przykłady metod złożonych stosowanych
w krioterapii miejscowej................................................................... 5
3 Krioterapia ogólna
7
3.1Rodzaje kriokomór................................................................................... 8
4 Podsumowanie
11
5 Literatura
13
str. 2
1 Co to jest Krioterapia?
Krioterapie możemy rozumieć jako formę zimnolecznictwa z zastosowaniem temperatur poniżej
0 °C. Wyróżnia się
a) Krioterapia miejscowa (kriodestrukcja)
b) Krioterapia ogólna (kriostymulacja)
Krioterapię stosuje się dla wywołania i wykorzystania fizjologicznych i ustrojowych reakcji na
zimno w celu wspomagania leczenia podstawowego i ułatwienia leczenia ruchem.
1.1
Wskazania do krioterapii
Krioterapię możemy stosować m.in. w przypadkach:

świeże urazy ( stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia, naderwania mięśni, uszkodzenia ścięgien)

przeciążeniowe odczyny zapalne stawów, ścięgien i mięśni

uszkodzenie łąkotki

choroby zwyrodnieniowe stawów

zmiany zapalne stawów o podłożu metabolicznym (np. dna moczanowa)

przewlekłe zapalenie kręgosłupa szyjnego

zespół bolesnego barku

wszystkie choroby reumatoidalne i reumatyczne narządów ruchu,

stwardnienie rozsiane,

profilaktyka osteoporozy

niedowłady i przykurcze spastyczne kończyn w przebiegu porażenia połowicznego

zwalczanie przewlekłego i patologicznego bólu (metoda zachowawcza)

u przemęczonych fizycznie i psychicznie osób dorosłych

u sportowców wyczynowych

zespoły bólu mięśniowo-powięziowego

cellulitis

depresje

odnowa biologiczna i odchudzanie

łuszczycowe zapalenie stawów

zmian skórnych łagodnych i złośliwych (np. brodawki skórne, choroba Bowena).
str. 3
2 Krioterapia miejscowa
Polega na przyłożeniu bardzo niskiej temperatury do miejsca zmienionego chorobowo w celu
wywołania destrukcji chorej tkanki. Zabieg zamrażania i rozmrażania powtarza się w jednym cyklu
kilkakrotnie. Doprowadza to do zamarzania zawartości komórek, pękania błon biologicznych i w
konsekwencji destrukcji tkanki.
Pacjent, poddany zabiegowi krioterapii odczuwa przez kilkanaście sekund paradoksalnie ciepło,
co jest skutkiem skurczu naczyń. Potem następuje szybkie rozszerzenie naczyń krwionośnych (może
osiągnąć nawet czterokrotnie większą wartość niż przed zabiegiem) i przyspieszenie przepływu krwi,
utrzymujące się przez 3-4 godziny.
Przekrwienie jest tym większe, im znaczniejsze było oziębienie. Kilkugodzinne przekrwienie w obrębie
tkanek sprzyja nie tylko lepszej przemianie materii, ale i eliminacji nagromadzonych tam szkodliwych
produktów przemiany materii.
Efektem zabiegu jest długotrwałe ogrzanie wybranego fragmentu ciała, bardziej korzystne niż
ogrzanie energią cieplną z zewnątrz. Po kilku godzinach zmniejszają sie obrzęki chłodzonych tkanek,
poprawia się też przepływ i oczyszczanie chłonki w układzie limfatycznym. Zastosowanie bardzo
niskich temperatur pozwala skrócić czas zabiegu i osiągnąć trwalszy oraz pełniejszy efekt
terapeutyczny miejscowego chłodzenia. Pociąga to za sobą znaczny wzrost ukrwienia narządów
wewnętrznych.
Rys. Brodawka-zmiana skórna kwalifikowana do usunięcia za pomocą krioterapii miejscowej.
str. 4
2.1 Metody krioterapii miejscowej
Wyróżniamy wiele różnych metod krioterapii miejscowej. Możemy tutaj zaliczyć zarówno
metody proste, które możemy zastosować sami , bez nadzoru lekarza czy fizjoterapeuty , jak i
metody nieco bardziej złożone. Do tych drugich niezbędna jest pomoc osób doświadczonych, gdyż
otrzymywane zimno będzie pochodziło od specjalistycznych urządzeń .
2.1.1
Przykłady metod prostych stosowanych w krioterapii miejscowej
A. Okłady
Pierwszym prostym rozwiązaniem wykorzystującym miejscowe leczenie zimnem jest okład z
wykorzystaniem woreczków z lodem lub zamrożonym żelem silikonowym ew. roztworem soli
(rys .1a). Okłady możemy wykonywać stosując także specjalistyczne kompresy cieplno-zimne
(rys.1b), oraz jednorazowy lód syntetyczny (rys. 1c), który pod wpływem zadziałania
siły(przełamanie woreczka) wywołuje reakcję mieszania się wody ze specjalna substancją z
natychmiastowym efektem zimna.
Rys. 1. Okłady: a) z wykorzystaniem woreczka, b) kompres cieplno- zimny, c) jednorazowy lód syntetyczny
B. Częściowa kąpiel w wodzie z lodem
Kąpiele wykonujemy w wannach o różnych kształtach i rozmiarach, w zależności od miejsca,
które chcemy poddać krioterapii.
Rys. 2. Krioterapia z wykorzystaniem specjalistycznej wanny z lodem.
str. 5
C. Masaż lodem
D. Zraszanie sprayem oziębiającym
Do tej metody możemy wykorzystać lód syntetyczny w aerozolu (rys3.), którego działanie
polega na uśmierzeniu bólu przez błyskawiczne obniżenie temperatury ciała w miejscu
kontuzji. Bezfreonowy, zawiera naturalne olejki eteryczne zmniejszające uczucie bólu. Jego
dużą zaleta jest fakt, że nie posiada on terminu ważności, dzięki czemu może stać nawet
latami w domowej apteczce.
Rys. 3. Lód syntetyczny w aerozolu.
2.1.2
Przykłady metod złożonych stosowanych w krioterapii miejscowej
Kolejne metody miejscowej krioterapii wykonuje się przy użyciu specjalistycznych urządzeń.
A. Ochładzanie metodą kontaktową
Zimno uzyskuje się za pomocą urządzenia termoelektrycznego (rys.4), które posiada wymienne
końcówki: mankiety, aplikatory, głowice mrożące.
Rys. 4. Przykład urządzenia termoelektryczne
str. 6
B. Ochładzanie z wykorzystaniem dysz nadmuchowych
Właściwy dobór dyszy pozwala na precyzyjne schładzanie wybranej okolicy ciała i ekonomiczne
wykorzystanie medium chłodzącego.

Nadmuch parami azotu
(temperatura gazu u wylotu z dyszy może wynosić od -160st.C do -196 st.C).

Nadmuch mieszaniną par azotu i schłodzonego powietrza atmosferycznego
(temp. mieszaniny gazów u wylotu z dyszy od -100 st. C do -178 st.C).

Nadmuch zimnym powietrzem
(temperatura gazu u wylotu z dyszy od -30 st. C do -34 st.C).
Rys. 5. Przykład urządzenia z dyszą nadmuchową
str. 7
3 Krioterapia ogólna
Krioterapia ogólna polega na poddaniu całego ciała przez krótki czas (do 3 minut) działaniu
bardzo niskich temperatur (od -160 do -100 °C). W odróżnieniu od krioterapii miejscowej,
prawidłowo stosowana krioterapia ogólna nie niszczy tkanek.
Zabieg ten jest również nazywany kriostymulacją, ponieważ celem zabiegu jest dostarczenie
organizmowi stresu fizjologicznego. Tak niskie temperatury wywołują natychmiastową reakcję
obronną organizmu. W początkowej fazie powodując skurcz naczyń krwionośnych i mięśni,
spowolnienie przepływu krwi i przemiany materii, po czym organizm, broniąc się przed zimnem,
gwałtownie rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa przepływ krwi. Skutkiem takiej reakcji
organizmu jest zwiększony dopływ do komórek składników odżywczych i tlenu, a także substancji
przeciwzapalnych. W rezultacie zmniejszeniu ulega ból, stan zapalny, szybciej regenerują się
uszkodzone tkanki. Mięśnie ulegają rozluźnieniu, przyspiesza się przemiana materii, a układ
odpornościowy pracuje na wysokich obrotach.
Po zabiegach krioterapii całego ciała niezbędna jest kinezyterapia, której wykonanie jest
warunkiem koniecznym, aby zabieg przyniósł żądany efekt terapeutyczny. Kinezyterapia jest
zespołem ćwiczeń wykonywanych na przyrządach pod kierunkiem fizjoterapeuty, trwającym zwykle
20-30 minut. Zadaniem kinezyterapii jest przywrócenie stereotypów ruchowych, które będą
zapobiegać przeciążeniom.
Krioterapię ogólna wykonuje się poprzez umieszczenie osoby w specjalnej komorze kriogenicznej
zwanej kriokomorą. Dla uzyskania efektu krioterapeutycznego ważne jest, aby ochładzana była
powierzchnia całego ciała łącznie z głową, na powierzchni, na której znajduje się najwięcej
termoreceptorów odpowiedzialnych za efekt terapeutyczny. Przed wejściem do kriokomory każda z
osób musi być zaopatrzona w maskę ochronną, rękawiczki, opaskę na uszy oraz skarpety i obuwie.
Stosowana odzież ma na celu ochronę dystalnych części ciała przed nadmiernym wychłodzeniem i
możliwym odmrożeniem.
str. 8
3.1 Rodzaje kriokomór
Komory kriogeniczne różnią się między sobą wielkością, ilością pomieszczeń oraz przede
wszystkim rodzajem zastosowanego czynnika chłodzącego.
A. Podział ze względu na budowę:

Kriokomora wolnostojąca
Kriokomora może być przeznaczona dla jednej lub kilku osób, najczęściej wyposażona jest w
jeden lub dwa przedsionki, w których panuje wyższa temperatura powietrza, około -10 do -60oC.
Osoba poddawana zabiegowi przechodząc przez kolejne przedsionki adaptuje się do niskiej
temperatury, co pozwala na zmniejszenie nieprzyjemnych efektów stresu termicznego po przejściu
do komory właściwej. Od wewnętrznej strony kabina wyłożona jest selekcjonowanym i
impregnowanym drewnem. System dysz rozpylających chłodzącą ciecz kriogeniczna jest odgrodzony
od wnętrza kabiny drewnianymi żaluzjami. Zamontowana fototerapeutyczna lampa oraz przeszklone
drzwi podnoszą komfort pacjenta.
Rys. 6. Przykład kriokomory wolnostojącej
str. 9

Kriokomora wejściowo- zejściowa
Kriokomora z wykorzystaniem zjawiska zalegania chłodu. Czynnikiem kriogenicznym jest
syntetyczne ciekłe powietrze. Komora umiejscowiona jest 1,70 m poniżej poziomu podłogi. Do niszy
prowadzą schody, które są swoistą strefą adaptacyjną. Zimne powietrze jako cięższe utrzymuje się w
niszy bez strat podczas wchodzenia i wychodzenia z niej. Temperatura w niszy w przedsionku wynosi
-70°C. Z przedsionka pacjent przechodzi do komory właściwej, gdzie dzięki bezpośredniemu
wtryskowi ciekłego powietrza, panuje dowolna temperatura terapeutyczna ustawiana przez obsługę.
Zakres temperatur terapeutycznych wykorzystywanych w kriokomorze wynosi od -110°C do -160°C.
Dla poprawy samopoczucia pacjentów kriokomora posiada przeszklony sufit i drzwi.
Wadą tego rozwiązania jest to, że konstrukcja technologiczna znacznie utrudnia korzystanie osobom
na wózkach lub z dużą dysfunkcją narządu ruchu. Zaletą jest stosunkowo niska cena.
Rys. 7. Przykład kriokomory wejściowo-zejściowej
str. 10

kriokomora jednoosobowa potocznie zwana kriosauną
Znacznie tańsza w zakupie i eksploatacji od klasycznych kriokomór. Nie można jednak liczyć w tym
przypadku na refundację zabiegów przez NFZ, który nie uznaje kriosauny za urządzenie medyczne.
Ponieważ w kriosaunach, jako czynnika chłodzącego, używa się wyłącznie azotu, ta metoda terapii
budzi liczne kontrowersje. Zdecydowanie najważniejszą różnicą pomiędzy komorą kriogeniczną, a
kriosauną jest jakość prowadzonych zabiegów i bezpieczeństwo przebywających w nich osób. W
kriokomorze pacjenci poddawani są zabiegowi ogólnoustrojowemu. W kriosaunie górna część ciała
pacjenta (gdzie znajduje się największe zagęszczenie termoreceptorów) - głowa, barki, ramiona nie są
poddawane terapii zimnem, a rozkład temperatury jest nierównomierny i niestabilny. Pacjent jest
również narażony na wdychanie oparów azotu, co może być nieobojętne dla zdrowia.
Rys. 8. Przykład kriokomory jednoosobowej.
B. Podział ze względu na sposób chłodzenia:

kriokomora na ciekły azot

kriokomora na ciekłe syntetyczne powietrze (ciekła mieszanina azotu i tlenu);

kriokomory chłodzone przez agregaty chłodnicze
str. 11
4 Podsumowanie




Krioterapia, czyli leczenie zimnem
Krioterapia miejscowa- obejmuje niewielką część ciała, prowadzi do niszczenia tkanek
Krioterapia ogólna- obejmuje całe ciało, brak niszczenia tkanek
Szereg pozytywnych efektów (tab.1)






rozszerzenie naczyń skóry;
zwiększenie ukrwienia
skóry (ocieplenie skóry);
powolny wzrost
temperatury uprzednio
ochłodzonych tkanek;
zwiększenie tempa
przemiany materii w części
rdzennej;
zmniejszenie napięcia
mięśni szkieletowych;
zmniejszenie napięcia ścian
naczyń;
Bezpośrednie efekty










zwiększenie siły mięśni i
zakresu ruchomości stawów
regeneracja uszkodzonych
tkanek
pozbycie się obrzęków
zmniejszenie bólu
poprawa ogólnego
samopoczucia
zwiększenie odporności
poprawienie kolorytu skóry
spowolnienie procesów
starzenia
wzmocnienie struktury
naczyń krwionośnych
działanie antydepresyjne
Pośrednie efekty
Tab1. Bezpośrednie i pośrednie efekty krioterapii.
Powyższa tabela wskazuje na to, że stosowanie krioterapii ogólnej i miejscowej ma bardzo
pozytywny wpływ na organizm i nasze samopoczucie. Osoby, które chciałyby skorzystać z tego
rodzaju zabiegów powinny bezwzględnie skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieją liczne
przeciwwskazania, które w przypadku ich nie przestrzegania mogą doprowadzić do utraty zdrowia a
nawet do śmierci.
str. 12
Przykłady przeciwwskazań:

ropno-zgorzelinowe zmiany na skórze

neuropatie układu współczulnego

Niedoczynność tarczycy

znaczna niedokrwistość

stosowanie niektórych leków (neuroleptyki, alkohol)

wyniszczenie i wychłodzenie organizmu

schorzenia mięśnia sercowego lub aparatu zastawkowego serca w okresie niewydolności
krążenia

przecieki żylno-tętnicze w płucach

różnego pochodzenia ostre schorzenia dróg oddechowych

miejscowe zaburzenia ukrwienia

zaawansowana miażdżyca

choroba nowotworowa

obecność miejscowych odmrożeń

uszkodzenia skóry

nadciśnienie tętnicze znacznego stopnia

klaustrofobia

wiek powyżej 65 lat

przebyte zakrzepy żylne i zatory tętnic obwodowych

pokrzywka na zimno
str. 13
5 Literatura

Cichoń D., Demczyszak I., Spyrka J., Wybrane zagadnienia z termoterapii. Podręcznik dla
studentów fizjoterapii, Kolegium Karkonoskie w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2010

Zagrobelny Z., Krioterapia miejscowa i ogólna., Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner,
Wrocław,2003

http://www.praktycznafizjoterapia.pl/temat-miesiaca/krioterapia-w-praktyce.html

http://www.metrum.com.pl/pl/produkty/-cryo-t---krioterapia-miejscowa

http://actabalneologica.pl/pl/articles/item/17332/terapeutyczne_zastosowanie_krioterapii_
w_praktyce_klinicznej

http://fimedica.pl/index.php/krioterapia-warszawa/

http://www.krojanty.com.pl/strona/krioterapia-miejscowa-82

http://www.klimatyzacja.pl/klimatyzacja/kriogenika-w-zastosowaniach-przemyslowychmedycznych-i-badawczych

http://www.instytut22.pwr.wroc.pl/uploads/File/Kriogenika%20w%20medycynie.pdf
str. 14