Opis Koncepcji Urbanistyczno-Architektonicznej kompleksu

745354
Opis Koncepcji Urbanistyczno-Architektonicznej
kompleksu Muzeum Wojska Polskiego w Cytadeli Warszawskiej
opis ogólny
Cytadela Warszawska to teren niezwykły zarówno w makro jak i mikroskali. Celem projektu jest
uwypuklenie militarnego charakteru tego terenu i jednoczesne zaproponowanie nowej wartości przestrzennej,
organizującej w przejrzysty sposób przestrzeń zabytkowego założenia. Proponowana koncepcja jest próbą
całościowego ujęcia problemów i zadań stojących przed planowaną inwestycją i propozycją ich rozwiązania w
jednej silnej i klarownej formie. Wzięto pod uwagę zarówno kwestie przestrzennej kompozycji,
reprezentacyjnej formy jak i techniczne uwarunkowania ograniczające przyszłą budowę. Bryła nowego
budynku przenika się z terenem na różnych płaszczyznach i tworzy z nim różnorakie relacje: zarówno między
poszczególnymi kubaturami, jak i mniej namacalne - symboliczne. Wykorzystuje istniejące i organizuje nowe,
wartościowe elementy zagospodarowania. Definiuje osie widokowe i ich domknięcia, ściany układów
urbanistycznych oraz place. Podkreśla w ten sposób pomnikowy charakter założenia i wyznacza przyszłe
relacje przestrzenne na terenie Cytadeli Warszawskiej.
Jednocześnie zaproponowano udostępnienie Cytadeli szerokiej publiczności. Przewidziano, że
niedostępne do tej pory wnętrze zostanie otwarte i razem z dostępnymi do tej pory skarpami
i suchą fosą stanie się przestrzenią publiczną o charakterze rekreacyjnym i edukacyjnym. Dzięki dogodnemu
położeniu i dobrej obsłudze komunikacyjnej Muzeum stanie się zarówno celem podróży, jak i przystankiem dla
zwiedzających Stolicę.
opis szczegółowy
lokalizacja
Na charakter Cytadeli składają się: bliskość Wisły, wielkogabarytowe umocnienia wałowe i ziemne,
dobrze utrzymana fosa o cechach miejskiego parku, a także charakterystyczne materiały i formy ocalałej
zabudowy. Sprawiają one, że teren Cytadeli stanowi wyspę w sercu dwumilionowej metropolii – obszar o
unikalnym, odrębnym charakterze. Wnętrze ograniczonego umocnieniami terenu jest niewidoczne z zewnątrz,
co wzmacnia wrażenie izolacji oraz intryguje przygodnych
i intencjonalnych zwiedzających. Przebiegające w okolicy szlaki spacerowe oraz ważne korytarze
komunikacyjne Warszawy umożliwiają dostęp szerokiej publiczności.
dostęp
Przewidziano, że na teren Cytadeli odwiedzający będą mogli dostać się w dwojaki sposób. Piesi mogą
tu dotrzeć przez istniejące lub planowane przeprawy nad suchą fosą. W tym celu udostępnia się
zwiedzającym Bramę Bielańską jako główne wejście piesze oraz proponuje lokalizacje nowych pieszych
kładek w osi Alei Wojska Polskiego. W przyszłości możliwe będzie również wykorzystanie pozostałych bram
do kompleksu Cytadeli będących aktualnie terenem wojskowym.
Główny wjazd kołowy zlokalizowano zgodnie z wytycznymi konkursowymi jako tunel pod istniejącymi
umocnieniami w północnej części kompleksu. Zjazd i wjazd z ul. Wybrzeże Gdyńskie zaplanowano
lewoskrętami z pasami włączenia i wyłączenia z ruchu. Główny wjazd kołowy jest wygodnie połączony z
garażami podziemnymi dla samochodów osobowych oraz stanowiskami dla autokarów.
Główne wejście do budynku zlokalizowano na przecięciu głównych osi założenia. Wygodnie położone
sąsiaduje zarówno z placem przedwejściowym jak i terenami wystaw plenerowych. Wejście prowadzi
ruchomymi schodami do głównego hallu muzeum na pierwszym piętrze. Tam znajdują się też szatnie i
niezbędne pomieszczenia towarzyszące.
układ komunikacji
Proponowany układ komunikacyjny zachowuje w dużym stopniu stan istniejący. Uwzględniono
planowane przez Inwestora i uzgodnione wjazdy na teren Cytadeli. Rozwiązanie układu komunikacyjnego
sprowadza się do korekty lub przedłużeń istniejącej sieci ulic oraz wprowadzenia niezbędnych uproszczeń,
dodatkowych połączeń i wymiany nawierzchni. Dla obsługi ruchu turystycznego zaprojektowano dwa
niezależne garaże podziemne: dla samochodów osobowych
na czterysta miejsc i osobno dla autobusów na 14 miejsc. Ich lokalizacja i wielkości pozwalają
na wygodne użytkowanie i sprawną komunikację z najważniejszymi punktami kompleksu.
Przewiduje się stworzenie po stronie wschodniej kompleksu drogi przeznaczonej głównie dla ruchu
służbowego i wygospodarowanie parkingu dla pracowników. W południowo-wschodnim narożniku
zaplanowano podjazd i plac manewrowy dla samochodów zaopatrzenia. Teren ten znajduje się bezpośrednio
przy pomieszczeniach magazynowych i pomieszczeń opracowania zbiorów wielkogabarytowych.
ukształtowanie terenu
Teren muzeum ukształtowano odwołując się do topografii dawnego pola walki. Rozlokowano elementy
wprost lub pośrednio przypominające autentyczne okopy, raweliny, trawersy, umocnienia
i barykady. Zaproponowano by elementy małej architektury nawiązywały formalnie do elementów wyposażenia
pola walki.
1
745354
układ przestrzenny
Teren Cytadeli Warszawskiej od początku swego istnienia nie był planowany jako część miasta, a
raczej jako wydzielony teren o bardzo wąskim gronie użytkowników. Przez lata jednak miasto otoczyło ten
niedostępny skrawek w nadziei na ewentualne połączenie. Łatwo rozpoznawalna jest oś Alei Wojska
Polskiego przecinająca teren Żoliborza w kierunku wschód- zachód, lecz ograniczona przez fosę i istniejące
umocnienia Cytadeli. Łatwo zauważyć związek geometryczny między trasą ul. Kalinowskiej, która otacza
zabudową jeden z bastionów. Istnieją też działające szlaki komunikacyjne, łączące bramy Cytadeli z układem
ulic Żoliborza. Elementy te dowodzą otwartości miasta na niedostępną jak dotąd Cytadelę. Aktualne plany
zagospodarowania przestrzennego przewidują przełamanie izolacji fortu poprzez m. in. zmianę funkcji i
dopuszczenie w jego obszar szerszej grupy odwiedzających.
Teren wewnątrz Cytadeli posiada historycznie uwarunkowany układ przestrzenny, którego artefakty
można odnaleźć po dziś dzień. Łatwo można wyodrębnić zarysy dawnego placu musztry wojskowych (Plac
Gwardii), ściany dawnej zabudowy i osie, wzdłuż których zlokalizowane były ulice (ul. Gwardii, ul. Fawory, ul.
Bitna, ul. Trojaka, ul. Cudnowska, ul. Skazańców).
Zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania urbanistyczne tworzą zrąb nowego układu przestrzennego
Muzeum Wojska Polskiego w Cytadeli Warszawskiej. Zaplanowano zachowanie lokalizacji gabarytów Placu
Gwardii i przeprowadzenie przez jego teren głównych osi kompozycyjnych.
Oś północ- południe kontynuuje ciąg ul. Gwardii. Północny kraniec wieńczy „kopiec pamięci”
z pomnikiem, którego forma i przesłanie nie jest w tej chwili definiowane. Punkt ten ma również funkcję
widokową: pozwala spojrzeć na teren Cytadeli z pewnej wysokości i w ten sposób uwidocznić nie tylko formę
starych obwarowań, ale także układ projektowanego kompleksu.
Druga z osi przecina plac w kierunku wschód- zachód. Jest przedłużeniem osi Alei Wojska Polskiego i
stanowi kierunek głównego, docelowego napływu pieszych odwiedzających Cytadelę. Oś tę od strony
wschodniej zamyka Brama Straceń i miejsce pamięci z nią związane.
Koncepcja zakłada, że wszystkie elementy projektowanego kompleksu będą respektowały ten
narzucony układ kompozycyjny. Bryła projektowanego budynku układa się wzdłuż osi północ- południe,
tworząc częściowo zakryte przejście prowadzące wzdłuż wystaw plenerowych
i Placu Gwardii. Oś Alei Wojska Polskiego wyznacza główne wejście do budynku. Bryła dostosowuje się do
układu istniejących osi, jak również naśladuje dawne linie zabudowy odtwarzając w ten sposób utracony na
przestrzeni dziejów układ urbanistyczny zatopionej w zieleni enklawy.
Ważnym aspektem koncepcji jest wydzielenie stref o różnym stopniu dostępu dla zwiedzających.
Głównym i ogólnodostępnym terenem są: plac przedwejściowy i wystawy plenerowe. Te obszary, choć na co
dzień otwarte, można jednak w razie potrzeby wydzielić i przeznaczyć dla urządzenia wystaw czasowych lub
wydarzeń o innym charakterze, w zależności od zaistniałej sytuacji. Ich przeznaczeniem jest jednak przede
wszystkim otwartość i dostępność. Pomieszczenia wewnątrz muzeum są już strefą ściśle kontrolowaną i
dostępną tylko dla zwiedzających.
komunikacyjnych oraz serwisowych i są w całości pokryte ażurową elewacją z betonowych kształtowników.
Dzięki temu fasada budynku o surowej, nieregularnej fakturze daje możliwość swobodnego doświetlania
przestrzeni wystawowych i usługowych. Tam, gdzie to konieczne, przeszklenia są obszerne, dające wgląd z
wnętrza na teren Cytadeli: głównego placu i istniejących umocnień. Bryła budynku kontrastuje z miękkimi
pagórkami wewnętrznych skwerów, między którymi znajdują się utwardzone place ekspozycji plenerowej.
ekspozycja plenerowa
Na ekspozycję plenerową przeznaczono przestrzeń znajdującą się pod bryłą budynku nowego
Muzeum Wojska Polskiego. Teren ten łączy się funkcjonalnie z placem przedwejściowym i innymi terenami
Cytadeli Warszawskiej. Struktura budynku znajdującego się powyżej optycznie wydziela poszczególne strefy
ekspozycji plenerowej. W ten sposób zaznaczono części ekspozycji zadaszone przez znajdujące się nad nimi
fragmenty bryły muzeum i odsłonięte zielone obszary rekreacyjne. Obszerna, ale dzięki częściowemu
zadaszeniu kameralna przestrzeń pozwala wykreować przed zwiedzającym iluzję podróży przez poszczególne
pola walk i bitew. Zaplanowano tu ekspozycję ciężkiego sprzętu aranżowaną w kompozycje przestrzenne
uzupełnione elementami wyposażenia wojskowego. Różnorodne przeznaczenie tych terenów podkreślono
przez zastosowanie różnych rodzajów posadzek i materiałów wykończeniowych.
sale ekspozycyjne
Rozrzeźbiona bryła Muzeum mieści ciąg sal wystawowych, które dzięki wzajemnym połączeniom
pozwalają zarówno na systematyczne, jak i wybiórcze zwiedzanie. Przy salach wystawowych zlokalizowano
niezbędne zaplecza administracyjne i techniczne oraz pomieszczenia obsługi wystaw. W strategicznych
miejscach zaplanowano szatnie, zespoły sanitarne, miejsca wypoczynku z widokiem na teren Cytadeli. Poza
trasą zwiedzania, dogodnie ulokowane są restauracja i sklep muzealny.
pomieszczenia towarzyszące
Salom ekspozycyjnym towarzyszą pomieszczenia przeznaczone zarówno do obsługi wystaw jak i
osługi zwiedzających. Na krańcach poszczególnych skrzydeł gmachu znajdują się pomieszczania sanitarne,
sklepy, oraz sale konferencyjne. Program uzupełniono o pomieszczenia wypoczynku i miejsca, w których
zwiedzający mogą podziwiać panoramę Cytadeli, a także ekspozycje plenerowe.
biura i pomieszczenia dodatkowe
Na najwyższej kondygnacji mieści się ciąg pomieszczeń administracyjnych, pracowni konserwatorskich
oraz pracowni naukowych. Zaplanowano że powieszczenia te bedą doświetlone poprzez wewnętrzne, zielone
patia, spełniające dodatkowo, rolę osłaniającą, wyciszającą oraz rekreacyjną dla pracowników. Pracownie
konserwatorskie w północnym skrzydle budynku są połączone z układem magazynów, co pozwala na ich
niezależne funkcjonowanie i obsługę poprzez strefę dostaw w przyziemiu. W części bryły znajdują się także:
zaplecze restauracji oraz biblioteka naukowa Muzeum.
Plac Gwardii
W centralnej części założenia znajduje się obszerny plac o regularnym kształcie. Jest on celem
wszystkich szlaków komunikacyjnych prowadzących do muzeum oraz główną strefą recepcyjną. Jego
posadzka w całości nachylona pod niewielkim kątem w kierunku wschodnim, pozwala lepiej wyeksponować
bryłę budynku oraz przestrzenie wystaw plenerowych. W bezpośrednim sąsiedztwie placu znajduje się garaż
podziemny przeznaczony dla odwiedzających oraz budynek Muzeum ze strefami wejściowymi do wszystkich
zespołów funkcjonalnych. Szczególnie wyeksponowane są strefy wejściowe do głównego hallu i części
restauracyjno- usługowej.
Plac przenika się z terenami wystaw plenerowych, co umożliwia czasowe zagospodarowanie na
potrzeby ekspozycji, czy imprez okolicznościowych, które będą miały miejsce na teranie Muzeum.
bryła muzeum
Bryła budynku stanowi spójny, jednolity układ porządkujący przestrzeń zarówno wewnętrzną,
z salami ekspozycyjnymi, jak i zewnętrzną, z wystawami plenerowymi i strefami wejściowymi. Bryłą budynku
definiowane są: zarówno geometria placu przedwejściowego, jak i przestrzenie wystaw plenerowych, z ich
małymi patiami i placykami ekspozycyjnymi. Mocna, geometryczna bryła w formie napowietrznych, obszernych
korytarzy częściowo zadasza teren Muzeum, tworząc miejsce pod ekspozycje plenerową. Jej dominująca
forma podkreśla militarno-obronny charakter terenu. Poszczególne przęsła wsparte są na trzonach
2
745354
adres do korespondencji
Paweł Wróblewski
Plac Grunwaldzki 8/65
50-384 Wrocław
3