docAGROMAJÓWKA
download 
Reklamacja Transkrypt
AGROMAJÓWKA
ijaciele ma g a z y n l u d zi przedsiębiorcz ych NR 5 (82) MAJ 2015 y z r P ISSN 1899-6310 A K W Ó J GROMA A R E P U S 5 1 0 2 Więcej – str. 11-14 Witamy w WIOSNA PEŁNA NOWOŚCI SYLWIA MOKRYSZ Członek Zarządu Mokate SA w Ustroniu SYLWIAMOKRYSZ CzłonekZarządu MokateSA wUstroniu Wiosenne zaskakująNOWYM nowym WIOSENNEherbaciane HERBACIANEpropozycje PROPOZYCJELOYDA LOYDA ZASKAKUJĄ podejściem do tematu herbaty. To krok dalej, niż znane nam do PODEJŚCIEM DO TEMATU HERBATY. TO KROK DALEJ, NIŻ ZNANE NAM DO tej pory kompozycje smaków. TEJ PORY KOMPOZYCJE SMAKÓW. Pierwsząznichjestliniaherbat Pierwszą zmiodem nich jest linia herbat wzbogaconych Manuka. Ten wzbogaconych miodem Manuka. pochodzący z Nowej Zelandii krzew Ten pochodzący z Nowej Zelandii zrodzinymirtowatych(łac.Leptosperkrzew z rodziny mirtowatych (łac. mum scoparium)scoparium) wytwarza niezwykle Leptospermum wytwarza obfiteilościolejkóweterycznych.Kwitniezwykle obfite ilości olejków etejedynie 4 tygodnie nierycznych. jedynie 4Kwitnie tygodnie w roku. Z jego w roku. Z jego kwiatów powstaje jekwiatówpowstajejedenznajdroższych den z najdroższych miodów świata, miodów świata, o wielu cennych wła- ściwościach. Charakteryzuje go pełny, o wielu cennych aksamitny, kwiatowywłaściwościach. bukiet, przy speCharakteryzuje go pełny,wręcz aksamitny, cyficznym, zadziwiająco ostrym kwiatowy bukiet, przy specyficznym, smaku. zadziwiająco wręcz ostrym smaku. Herbaty Herbaty inspirowane miodem inspirowane miodem MAMANUKAtounikalnepołączeniedwóch NUKA to unikalne połączenie dwóch kategorii: miodu i owocowo-ziołokategorii:mioduiowocowo-ziołowych wych herbat – zupełnie nowy horyherbat - zupełnie nowy horyzont smazont smaku! ku! Lubimy zaskakiwać. Nieustannieszukamynowychsmaków, Lubimy zaskakiwać. Nietestujemyróżnekompozycje.Składustannie szukamy nowych ników do naszych mieszanek posmaków, testujemy różne szukujemynacałymświecie.Mamy kompozycje. Składników do jużwoferciepołudniowoamerykańnaszych mieszanek poszukujemy na całym ską Yerba-Mate, któraświecie. ma swoich Mamy już w ofercie południomiłośników. Śledzenie bieżących woamerykańską Yerba-Mate, trendównarynkutojedno.Nasinktóra ma swoich miłośników. teresuje również tworzenie nowych Śledzenie bieżących trenkierunków rozwoju tegoNas sektora dów na rynku to jedno. rynku.Przytymnieustanniedążymy interesuje również tworzenie nowych kierunków rozwoju dotego,byjakośćnaszychproduktego sektora rynku. Przy tym tówbyłajaknajwyższa.Zpewnością nieustannie dążymy do tego, mogąsięPaństwospodziewaćnieby jakość naszych produktów jednejjeszczeniespodzianki:-) była jak najwyższa. Z pewnością mogą się Państwo spodziewać niejednej jeszcze niespodzianki :-) O ile miód z herbatą to dość znany duet, to z pewnością nie można powiedzieć tego samego o herbacie z … winem. A to właśnie druga z nowości LOYD’a O ILE MIÓD Z HERBATĄ TO DOŚĆ ZNANY DUET, TO Z PEWNOŚCIĄ NIE MOŻNA i najbardziej chybaPOWIEDZIEĆ zaskakująca. TEGO SAMEGO O HERBACIE Z … WINEM. A TO WŁAŚNIE DRUGA Z NOWOŚCI LOYD’A Zarówno wino, jak i herbata dająca się z herbaty, suszu owoco- winopodbijasmakpotraw.Coważne, I NAJBARDZIEJ CHYBA ZASKAKUJĄCA. herbatkismakująwyborniezarównona mająrzeszemiłośnikównacałymświe- wo-ziołowego, suszonych winogron z dodatkiem białego, różowego lub gorąco,jakischłodzone. cie. Połączenie ich jak w jeden napój, Zarówno wino, i herbata mająto pozycja składająca się z herbaty, su- ter, który podobnie jak wino podbiToniepierwszyraz,gdyLOYD czerwonego wina. Herbaty Tea&Wineja smak potraw. wynikpracyzarównosommelierów,jak Co ważne, herbatki rzesze miłośników na całym świe- szu owocowo-ziołowego, suszonych wyznaczatrendy,tworząckolejneinnoinspirowane są smakiem wina, jednak i cie.Połączenie doświadczonych kiperów herbaciaich w jeden napój, to winogron z dodatkiem białego, różo- smakują wybornie zarówno na gorąjak i schłodzone. wynik pracy zarównoopracowujących sommelierów, nie wego lub czerwonego Herbaty zawierają alkoholuwina. – dlatego możeco, wacjeiposzerzająckategorięherbat. nych i technologów To nie pierwszy raz, gdy LOYD jak i doświadczonych kiperów herTea&Wine inspirowane są smakiem mieszanki herbaciane. W efekcie po- je pić każdy. Napar zachowuje jednak bacianych i technologów opraco- wytrawnycharakter,którypodobniejak wina, jednak nie zawierają alkoholu wyznacza trendy, tworząc kolejne wstała niezrównana kompozycja skławujących mieszanki herbaciane. W efekcie powstała niezrównana kom- – dlatego może je pić każdy. Napar zachowuje jednak wytrawny charak- www.mokate.com.pl www.mokate.com.pl innowacje i poszerzając kategorię herbat. AgroRedakcja AgroZnaki Szanowni Czytelnicy P rzed Wami majowe wydanie AGRO, wyjątkowo bogato ilustrowane. A to za sprawą obszernej foto-relacji z wielce udanej AgroMajówki po Ziemi Lubuskiej i Wielkopolsce, zorganizowanej przez naszą redakcję. Państwa uwadze – jak zawsze – polecamy lekturę najciekawszych przedruków z wydawnictw periodycznych Ośrodków Doradztwa Rolniczego. Redakcja AGRO Agroprzedsiębiorca RP 2015 W niniejszym numerze przedstawiamy kolejnych nominatów w naszym redakcyjnym konkursie Agroprzedsiębiorca RP 2015: w kategorii Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2015 – Zbigniewa Ajchlera, prezesa Zarządu Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej Zdrowie w Izdebnie i Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Lubosinie (woj. wielkopolskie) w kategorii Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2015 – Bogdana Denarskiego, twórcy i właściciela Fabryki Maszyn Rolniczych AgroFactory w Lubieniu (woj. łódzkie). Przypominamy, że dotychczas zaprezentowaliśmy w kategorii Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2015 – Rajmunda Gąsiorka, twórcę i właściciela Gospodarstwa Rolno-Hodowlanego w Czerniejewie (AGRO 4) w kategorii Wzorowy Agroprzedsiębiorca RP 2015 – Tadeusza Ziółkowskiego i Jana Szkudlarczyka, prezesa i wiceprezesa Zarządu Ośrodka Hodowli Zarodowej „Garzyn” w Garzynie (AGRO 3) oraz Alicję i Krzysztofa Spychalskich, twórców i właścicieli Gospodarstwa Ogrodniczego w Pikutkowie (AGRO 4). Udane WorldFood Warsaw B lisko 200 wystawców z 28 krajów świata, okazałe ekspozycje i smaczne degustacje ok. 3300 zwiedzających z 47 państw, liczne zagraniczne delegacje, wiele interesujących debat i paneli dyskusyjnych. Tak by można w skrócie podsumować II edycję targów WorldFood Warsaw, które w dn. 14-16 kwietnia odbywały się w warszawskim Centrum EXPO XXI. – Magazyn Ludzi Przedsiębiorczych 00-930 Warszawa, ul. Wspólna 30, tel. 600 079 010 e-mail: [email protected], www.agroredakcja.pl Rada Programowa AGRO: prof. dr hab. Andrzej Kowalski (Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej) – przewodniczący oraz członkowie – Waldemar Broś (Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich), prof. dr hab. Włodzimierz Fiszer (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), Rajmund Paczkowski (Krajowa Rada Drobiarstwa Izba Gospodarcza), Andrzej Kuczyński (Federacja Gospodarki Żywnościowej), Andrzej Muszyński (Polski Związek Producentów Roślin Zbożowych), Maciej Paradowski (Stowarzyszenie AgroBiznesKlub) i Mieczysław Twaróg (Stowarzyszenie Eksporterów Polskich). Redaguje: Leon Wawreniuk – redaktor naczelny i Zespół Ceny ogłoszeń i reklam: 1 kolumna A-4 – 4800 zł, 1/2 kolumny – 2500 zł, 1/3 kolumny – 1700 zł, 1/4 kolumny – 1300 zł; plus 23% VAT. Możliwość negocjacji cen. W 2015 r. Polska ma szansę wyeksportować żywność za 23 mld euro, a nawet przekroczyć kwotę 25 mld euro – tak uważa minister rolnictwa i rozwoju wsi Marek Sawicki. W 2014 r. eksport produktów rolno-spożywczych wzrósł o 4,5 proc. w stosunku do roku poprzedniego i wyniósł 21,3 mld euro. Bank BGŻ BNP Paribas S.A., SGB-Bank S.A. i zrzeszone w nim banki spółdzielcze, Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. i zrzeszone w nim banki spółdzielcze, Bank Pekao S.A. oraz Krakowski Bank Spółdzielczy – to są banki, w których rolnicy mogą otrzymać preferencyjne kredyty z dopłatami ARiMR. Na takie wsparcie ARiMR zarezerwowała 17,43 mln zł, co oznacza, że współpracujące z nią banki mogą udzielić rolnikom w 2015 r. preferencyjnych kredytów inwestycyjnych na kwotę 1,47 mld zł. Banki, które podpisały z ARiMR umowy o współdziałaniu, mogą udzielać również tzw. kredytów klęskowych (inwestycyjnych i obrotowych), przeznaczonych na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych dotkniętych klęskami żywiołowymi. W okresie od 15 czerwca do 17 sierpnia 2015 r. można będzie składać w ARiMR wnioski o przyznanie specjalnego pomocy finansowej na zalesianie gruntów w ramach działania „Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów”. Wysokość wsparcia zależeć będzie od: powierzchni, na której posadzony las, rodzaju sadzonek oraz od tego, jak one będą chronione. Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita Wysokie Mazowieckie otrzymała Nagrodę Gospodarczą Prezydenta RP w kategorii „Trwały sukces”. SM Mlekovita, którą tworzy 14 zakładów produkcyjnych i 29 centrów dystrybucyjnych, współpracuje z ponad 20 tys. dostawców mleka, 140 firmami transportowymi i 150 dostawcami dodatków spożywczych, opakowań i materiałów pomocniczych. Jej średni roczny wzrost przychodów w ostatnich 20 latach wyniósł 10 proc. Maria Włodarczyk z gminy Dąbrowa Zielona (woj. śląskie) została wybrana Wójtem Roku 2014 w konkursie Redakcji Audycji Rolnych Pr. 1 TVP S.A. /1 Ubojnia Drobiu „Piórkowscy” w Woli Ubojnia Drobiu „Piórkowscy Cyrusowej k/Łodzi istnieje od 1996 Cyrusowej k/Łodzi istnieje roku. Właścicielami firmy są Teresa i roku. Właścicielami firmy są Jerzy Piórkowscy. Jerzy Piórkowscy. Przedmiotem działalności jest Przedmiotem działalnośc produkcja mięsa drobiowego. produkcja mięsa drobiowego. Ubojnia Drobiu „Piórkowscy” oferuje Ubojnia Drobiu „Piórkowscy swoim klientom bardzo szeroki asortyment produktów, powstałych w wyniku swoim klientom bardzo szeroki asortyment produktów, powstałych w produkcji opierającej się na selektywnym produkcji opierającej się na selektywnym doborze kurczaka żywego dostarczanego doborze kurczaka żywego dostarczanego od hodowców z terenu centralnej Polski. od hodowców z terenu centralnej Polski. Nad przebiegiem całego procesu produkcji Nad przebiegiem całego procesu produkcji czuwa zespół specjalistów, zapewniających czuwa zespół specjalistów, zapewniających wysokiej jakości produkt trafiający na stoły naszych domów. wysokiej jakości produkt trafiający na stoły naszych domów. Ubojnia Drobiu „Piórkowscy” jest także Ubojnia Drobiu „Piórkowscy” jest wyspecjalizowana w produkcji wędlin i garmażu wyspecjalizowana w produkcji wędlin i drobiowego . Wykorzystuje tylko najwyższej klasy mięso drobiowego . Wykorzystuje tylko najwyższej kla drobiowe, w procesie produkcji wprowadza nowoczesne drobiowe, w procesie produkcji wprowadza now rozwiązania. Stała modernizacja, innowacyjność i rozwiązania. Stała modernizacja, innowac inwestycje pozwala zapewnić najwyższą jakość i inwestycje pozwala zapewnić najwyższą j bezpieczeństwo żywieniowe. Ubojnia Drobiu bezpieczeństwo żywieniowe. Ubojnia "Piórkowscy" zapewnia Państwu tradycyjny smak "Piórkowscy" zapewnia Państwu tradycyjn połączony z kunsztem najlepszych wyrobów drobiowych. połączony z kunsztem najlepszych wyrobów dro AgroLaur Wolności RP Przetwórca 25-lecia www.piorkowscy.com.pl www.piorkowscy.com.pl AgroLaur Wolności RP Przetwórca 25-lecia Bargły, ul. Śląska 95, 42-262 Poczesna tel./fax 34 327 45 13, 34 327 65 65 e-mail:[email protected] www.zmkowalczyk.pl AgroKonkurs Człowiek czynu i z wizją Rozmowa ze Zbigniewem Ajchlerem, prezesem Zarządu dwóch rolniczych spółdzielni produkcyjnych – RSP Zdrowie w Izdebnie i RSP w Lubosinie, nominatem do tytułu Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2015 n Panie prezesie, mówią o Panu w Wielkopolsce: wybitny spółdzielczy praktyk i wizjoner, człowiek czynu i rzetelny partner w interesach, aktywny działacz społeczny i samorządowy, do tego zawsze spieszący z pomocą ludziom będącym w potrzebie.… – Miło mi to słyszeć. Nie wiem, czy zasłużyłem aż na takie splendory… W każdym razie – ja wszystkim wyzwaniom, za które się biorę, staram się sprostać. Pytają mnie nieraz: jak można jednocześnie być dobrym prezesem na raz dwóch spółdzielczych firm rolniczych z tej samej branży, prowadzić niezależnie od tych dwóch spółdzielni – wykupione przed dwoma laty z zasobów ANR – gospodarstwo rolne o pow. 200 ha z i do tego od 6 kadencji jako radny Sejmiku Woj. Wielkopolskiego udzielać się społecznie? Mój przykład dowodzi, że jeśli się chce, to jest to możliwe. Przyznaję, że na co dzień nie jest łatwo, bo doba ma tylko 24 godziny, ale zdobycze techniki w postaci telefonów komórkowych czy laptopów pozwalają na zarządzanie interesami nie tylko z biura, ale i z domu, i z samochodu. No i najważniejsze – moi bezpośredni współpracownicy Roman Ziółek, Stanisław Wylegała, synowie Piotrek i Przemek, czyli tzw. kadra inżynieryjno-techniczna, to ludzie o najwyższych kwalifikacjach fachowych. n Jak to się stało, ze został Pan prezesem naraz dwóch niezależnych od siebie rolniczych spółdzielni produkcyjnych? – Jak dziś pamiętam tę chwilę. Jest rok 1995 r., od 13 lat prezesuję RSP Zdrowie w Izdebnie, i raptem w moim gabinecie pojawia się delegacja spółdzielców z RSP w Lubosinie z prośbą, żebym również był ich prezesem. Z początku propozycja ta mnie dosłownie zamurowała. Jednak, kiedy okazało się, że chodzi o rodzinną wieś mojego teścia, zacząłem się nad tym głęboko zastanawiać. Usłyszałem bowiem, że z upadającego rolniczego kombinatu spółdzielczego wydzielono 10 małych spółdzielni, obciążono wszystkie proporcjonalnie długami i powiedziano: radźcie sobie sami. Właśnie ta w Lubosinie była jedną z tej feralnej dzie- Zbigniew Ajchler, absolwent Wydziału Mechanizacji Rolnictwa AR w Poznaniu, prezes Zarządu dwóch niezależnych i oddalonych od siebie o 30 km Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, specjalizujących się w produkcji trzody chlewnej (prosiąt) – RSP Zdrowie w Izdebnie (szefuje tutaj od 33 lat) i RSP w Lubosinie (jest prezesem od 20 lat), a także właściciel 200-hektarowego gospodarstwa rolnego przejętego z zasobów ANR, specjalizującego się w produkcji roślinnej. Obie kierowane przezeń spółdzielnie, zatrudniające po ok. 20 osób, dobrze sobie radzą gospodarczo i uchodzą za największych w kraju producentów prosiąt o światowych parametrach genetycznych (duński Danbred) i wysokim stopniu zdrowotności. Stado podstawowe loch w RSP w Lubosinie wynosi 800 szt., zaś w RSP Izdebno – 500 szt. Wyniki produkcyjne stada to ponad 34 sztuk urodzonych od jednej lochy w roku oraz blisko 30 sztuk sprzedanych. Prosięta z obu spółdzielni są wysoko cenione przez najlepszych hodowców trzody, zarówno z uwagi na osiągane wysokie przyrosty – średnio ponad 1 kg na dzień (wyniki najwyższe w Europie), jak i odnotowane niskie upadki do końca tuczu na poziomie 1%. Zbigniew Ajchler jest radnym Sejmiku Województwa Wielkopolskiego nieprzerwanie od ponad 20 lat (6 kadencja) i Prezydentem Loży Laureatów Nagrody Gospodarczej Województwa Wielkopolskiego. 4/ siątki… Po rodzinnej naradzie, postanowiłem podjąć się wyzwania i tak oto zostałem podwójnym prezesem. Początki w Lubosinie były niezwykle trudne. Pusta kasa, budynki w katastrofalnym stanie, maszyny i urządzenia to strach mówić! Do tego ziemia zdegradowana, zakwaszona, uboga w niemal wszystkie składniki mineralne. Żeby zdobyć pieniądze na start, postanowiliśmy z żoną wykupić od RSP w Lubosinie ponad 100 ha ziemi, a później przekazać je we władanie spółdzielni. Tym sposobem znalazły się pierwsze finanse na rozruch spółdzielni. Od tego czasu minęło zaledwie 20 lat, a RSP w Lubosinie przeistoczyła się w swoistą spółdzielczą perełkę, doskonale radzącą sobie w realiach wolnego rynku. To stąd do uznanych hodowców trzody chlewnej w Polsce trafiają znakomitej jakości prosięta. RSP w Lubosinie. Spółdzielnia ta jest dziś zadbana pod każdym względem i ludzie chętnie w niej pracują. Oczywiście, żeby dojść do tak wysokich standardów, musie- liśmy wspólnie w Lubosinie, i ja jako prezes, i cała załoga, wykonać wielką i mądrą robotę. Nie bez powodu mówię tyle o Lubosinie, bo wiem, ile to nas wszystkich kosztowało. n A jak się sprawy mają z RSP Zdrowie w Izdebnie, którą Pan dowodzi już 33 lata? – Ta spółdzielnia zajmuje się właściwie tym samym, co jej młodsza „siostra” w Lubosinie, czyli produkcją na dużą skalę niezwykle wartościowych genetycznie prosiąt. Po nasze prosięta ustawiają się kolejki. Przy ich sprzedaży nie tylko mówimy nabywcom o ich stanie zdrowia, ale też wręczamy konkretne świadectwa lekarskie oraz zalecenia technologiczne produkcji z recepturami pasz na dzielone okresy tuczu włącznie. Na życzenia klienta dostarczamy prosięta własnym transportem. Miarą naszego sukcesu jest to, że aż 95 proc. sprzedawanych przez nas prosiąt trafia do powtarzalnych klientów, tzn. takich, którzy ufają nam od lat. Takich partnerów nigdy nie zostawiamy samym sobie. Proponujemy im m.in. najnowsze rozwiązania technologiczne na podstawie naszych długoletnich doświadczeń na AgroKonkurs wszystkich etapach produkcji. Słowem, staramy się, aby nabywcy naszych prosiąt byli z nich zadowoleni i osiągali wysokie zyski. n Skoncentrował się Pan na hodowli, ale również mocną stroną obu kierowanych przez Pana spółdzielni jest produkcja roślinna. – Zgadza się. Specjalizujemy się w uprawach: rzepaku, kukurydzy paszowej, pszenicy, pszenżyta i jęczmienia, osiągając plony na poziomie europejskim – rzepaku średnio ok. 5 ton z hektara, zbóż średnio 8,6 ton z hektara, przy bardzo dobrej ich jakości. Tak wysokie rezultaty są możliwe, dzięki zastosowaniu najnowszych technologii uprawy i nawożenia oraz nowoczesnego sprzętu rolniczego. n Panie prezesie, dlaczego akurat Wam tak wszystko się udaje? – Aby dojść do tak znaczących sukcesów, zarówno na polu, jak i w chlewni, najważniejszy był, jest i będzie zawsze, tzw. czynnik ludzki. Bez załóg z prawdziwego zdarzenia, które na przestrzeni lat udało nam się skompletować w obu spółdzielniach, bez sprawdzonej kadry zarządzającej, część której, podobnie jak ja, pracuje w obu spółdzielniach, bez znaczącego wsparcia rodziny – na pewno tego wszystkiego w takim czasie nie dałoby się dokonać. Potrzebne było przy tym wypracowanie własnych mechanizmów zarządzania i kontroli, wszczepienia w ludziach poczucia współodpowiedzialności, nauczenia ładu i porządku oraz odpowiedniego wynagradzania za pracę. Mam ogromną satysfakcję, że w tym wspólnym spółdzielczym dziele biorą aktywny udział moi najbliżsi. Żona Maria, która jest formalnie księgową w RSP Izdebno, wspomagała mnie na różnych etapach podejmowania ważnych i trafnych decyzji. Syn Piotr, absolwent Wydziału Ogólnorolnego na AR Poznań i Wydziału Żywienia na UW-M w Olsztynie, jest dziś wiceprezesem zarządu RSP w Lubosinie oraz szefem produkcji zwierzęcej, i daje sobie dobrze radę. Syn Przemek, po Wydziale Zarządzania Małymi i Średnimi Przedsiębiorstwami Uniwersy- tetu Szczecińskiego, jest zatrudniony w obu naszych spółdzielniach na stanowisku specjalisty innowatora i mojego doradcy. Jego zadaniem jest m.in. projektowanie działów innowacyjnych, które mogłyby wprowadzić inną działalność niż na polu czy w chlewni, np. produkcję energii odnawialnej. Dzięki jego staraniom, i przy moim wsparciu, została powołana do życia spółka Zielone Słońce, która zrealizowała największą w Wielkopolsce, a drugą co do wielkości w kraju na dzień oddania do użytku 15 stycznia 2015 r., farmę fotowoltaicznej o mocy 0,9 MW na terenie gminy Kwilcz. Zostało też wykonanych w RSP Lubosina 8 instalacji wiatrowych o mocy 50 kW oraz farma fotowoltaiczna mocy 40 kW. Zakupiliśmy też w pełni automatyczny agregat prądotwórczy 200 kW. Jesteśmy zatem samowystarczalni pod własne potrzeby w energię elektryczną. n Jakie są Pańskie marzenia jako spółdzielcy? – Moim największym marzeniem jest móc cieszyć się z rozwoju oraz sukcesów synów Piotra i Przemka, a tym samym, aby obie kierowane przeze mnie spółdzielnie stopniowo się przeobrażały przy ich udziale i miały charakter rodzinnych gospodarstw wielkotowarowych o różnorodnych nowoczesnychinnowacyjnych kierunkach produkcji. Taki model spółdzielni jest w stanie sprostać rosnącej konkurencji i spowoduje unowocześnienie spółdzielczego rolnictwa na jeszcze wyższym poziomie niż obecnie, a wieś polska przez to osiągnie zupełnie inny wymiar i potencjał. Rozmawiał: Leon Wawreniuk RSP Zdrowie w Izdebnie 64-410 Sieraków Wlkp. tel./fax: 61 295 13 97, 61 295 28 32 e-mail: [email protected] www.rspizdebno.pl RSP w Lubosinie 62-045 Pniewy tel./fax 061 291-97-48 e-mail: [email protected] www.rsplubosina.pl Fot. Maciej Fiszer /5 AgroKonkurs Prekursor stąpający twardo po ziemi Bogdan Denarski WZOROWY AGROPRZEDSIĘBIORCA RP 2015 Bogdan Denarski, z wykształcenia technik mechanik, z powołania – agroprzedsiębiorca. Twórca i właściciel – założonej „od podstaw” – Fabryki Maszyn Rolniczych „Agro-Factory” w Lubieniu k. Łęczycy, zajmującej się w produkcją maszyn i urządzeń rolniczych i zatrudniającej ok. 80 pracowników. Zanim w 1995 r. zdecydował się na powołanie do życia tego własnego biznesu, miał bogatą przeszłość pracowniczą w ruchu kółkowym – od kółka rolniczego poczynając, poprzez MBM i na SKR-ach kończąc (był prezesem kolejno SKR: Ostrowy, Krzyżanów i Witonia). Był też inicjatorem, współzałożycielem i prezesem spółki EXPOM Krośniewice, powstałej na bazie b. POM Kutno. Prowadzona przezeń FMR „Agro-Factory” specjalizuje się w produkcji agregatów: uprawowych, uprawowo-siewnych, talerzowych i podorywkowych, ponadto – wałów uprawowych, bron talerzowych, głęboszy, maszyn do pielęgnacji upraw polowych, łąk i pastwisk, myjek do warzyw, rozwijarek do bel słomy, skrzyń ładunkowych i betoniarek ciągnikowych. Maszyny i urządzenia rolnicze rodem z Lubienia odznaczają się wysoką jakością i są dostosowane do standardów obowiązujących w UE. Z powodzeniem są one sprzedawane – poprzez dobrze zorganizowaną sieć ok. 70 stałych dealerów – na terenie Polski oraz eksportowane m.in. na rynki: Niemiec, Francji, Czech, Serbii – i od niedawna – Algierii. FMR „Agro-Factory” posiada znak jakości ISO 9001:2000 i jest członkiem Polskiej Izby Gospodarczej Maszyn i Urządzeń Rolniczych zs. w Poznaniu REKOMENDUJE dr Tadeusz Pawłowski Dyrektor Naczelny Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych w Poznaniu Zasłużony Promotor Agrobiznesu RP 2008: – Kierowany przeze mnie PIMR w Poznaniu od wielu lat współpracuje z FMR „Agro-Factory” we wprowadzaniu wszelkich innowacji w obszarze sprzętu rolniczego wytwarzanego w Lubieniu. Cenimy sobie otwarte i rzetelne podejście właściciela tej fabryki do zapewnienia odbiorcom wysokiej jakości i bezpieczeństwa pracy produkowanych w „Agro-Factory” maszyn i urządzeń rolniczych. Bogdan Denarski z uwagi na swe znaczące osiągnięcia w zakresie techniki rolniczej w pełni zasługuje na zaszczytny tytuł Wzorowego Agroprzedsiębiorcy RP 2015. 6/ Mogę o sobie powiedzieć, że byłem swoistym pionierem w kraju w zakładaniu Spółdzielni Kółek Rolniczych. Jako pierwszy też zrozumiałem, że SKR-y, aby utrzymać się finansowo, obok świadczenia usług mechanicznych rolnikom, powinny robić coś więcej, na przykład pokusić się o wytwarzanie prostszych maszyn rolniczych, a nawet je eksportować… Od czasu do czasu miałem okazję bywać na Zachodzie i podglądać, jak oni to robią. To m.in. pod wpływem tych wyjazdów – w latach 70-tych w SKR Ostrowy, któremu prezesowałem, zaczęliśmy – jako pierwszy producent w Polsce – wytwarzać włóki łąkowe w postawionych w tym celu halach produkcyjnych i wysyłać je masowo do Holandii. W SKR Krzyżanów utworzyłem brygadę budowlano-remontową i kierowałem nasze ciągniki do ośnieżania lotniska w Warszawie. W SKR Witonia z kolei wprowadziłem duży – i co ważne – intratny eksport cebuli i innych warzyw oraz ziemniaków do ówczesnego ZSRR. Jak widać – zawsze byłem z przodu, przynajmniej kilka kroków przed innymi… K iedy więc nastała w Polsce demokracja, jako niespokojny duch, dostałem propozycję objęcia funkcji dyrektora w – będącym w trudnej sytuacji – POM Kutno. Po przeanalizowaniu wszystkiego, co tam zastałem, uznałem, że jedynym rozsądnym wyjściem będzie utworzenie na bazie POM spółki pracowniczej. I tak oto zostałem prezesem i jednym z kilkudziesięciu udziałowców EXPOM Krośniewice. W ciągu pół roku udało mi się „rozbujać” eksport, ale – jak pokazała wkrótce przyszłość – ciężko jest efektywnie zarządzać firmą, która ma aż tylu współwłaścicieli. Zdecydowałem więc pójść „na swoje”. I tym sposobem w 1995 r. znalazłem się w podłęczyckim Lubieniu, gdzie odkupiłem od byłej kopalni rudy żelaza kawałek gruntu i niszczejące od kilku lat żelbetonowe budynki i założyłem pierwszą w życiu własną firmę. Pierwsza hala produkcyjna, stawiana na raty, pozwoliła na uruchomienie stosunkowo prostej produkcji agregatów uprawowych. Szły, jak przysłowiowe bułeczki. Każdą ilość można było sprzedać. Na początek miałem do pomocy 3 pracowników, dzisiaj na produkcji jest ich zatrudnionych blisko 80. I dodatkowo ok. 40 pracuje w „Agro-Factory II” w Kutnie, w siostrzanej firmie kierowanej przez mojego syna Roberta, w której także produkuje się maszyny rolnicze. Z czasem w ofercie produkcyjnej naszej fabryki w Lubieniu pojawiło się dziesiątki innych maszyn i urządzeń rolniczych, chętnie nabywanych, zarówno przez polskich rolników, jak farmerów zachodnich. Nasze stoisko firmowe na najbardziej znaczących targach rolniczych i wystawach – krajowych i zagranicznych – cieszy się niezmiennie dużym zainteresowa- niem u zwiedzających. Część z nich, po zapoznaniu się z prezentowanymi przez „Agro-Factory”, maszynami i urządzeniami rolniczymi, decyduje się na miejscu na ich kupno do swoich gospodarstw rolnych. Po 20 latach działalności naszej firmy rodzinnej możemy się pochwalić tym, że ponad połowa naszej produkcji wędruje na eksport, i to na wymagające rynki zachodnioeuropejskie. Francuzi na przykład chętnie kupują nasze włóki, chwastowniki ekologiczne, agregaty podorywkowe i betoniarki ciągnikowe. Podobnie Niemcy. Duże nadzieje pokładamy też w Algierii, na rynek której przygotowywane są m.in. nasze: talerzówki, przyczepki 1-osiowe, małe pługi i myjki do warzyw. Handel zagraniczny to domena mojej córki Moniki, która dobrze włada językami obcymi i ma doświadczenie w pracy w resorcie finansów. Za duży sukces poczytuję sobie to, że udało się w naszej firmie rodzinnej skompletować oddaną i wysoko wykwalifikowaną załogę, którą – obok doświadczonych pracowników, takich jak: ślusarze, tokarze czy frezerzy – tworzą młodzi ludzie. Warte podkreślenia jest również to, że zatrudnienie u nas znajdują głównie okoliczni mieszkańcy oraz z nieodległego Kutna, którym za dobrą pracę dobrze płacimy. Rzecz jasna, staramy się naszą fabrykę systematycznie rozwijać i modernizować. Również dzięki możliwości korzystania z pomocy unijnej. Udało nam się z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013 – Działanie: „Rozwój mikro i małych przedsiębiorstw” otrzymać dofinansowanie na projekt „Inwestycja w środki trwałe – szansą na wzrost konkurencyjności firmy”. FABRYKA MASZYN ROLNICZYCH ZAJMUJEMY SIĘ PRODUKCJĄ I SPRZEDAŻĄ MASZYN I URZĄDZEŃ ROLNICZYCH Oferujemy: n agregaty uprawowe n agregaty uprawowo-siewne n agregaty talerzowe n agregaty podorywkowe n wały uprawowe x brony talerzowe n głębosze n betoniarki ciągnikowe n myjki do warzyw n skrzynie ładunkowe n rozwijarki do bel słomy n maszyn do pielęgnacji n osprzęt do ładowaczy czołowych n pługi do śniegu Wykonujemy również inne konstrukcje stalowe według dokumentacji własnej lub klienta. Wyprodukowane przez nas maszyny i urządzenia rolnicze cechuje wysoka jakość i dostosowanie do wymogów unijnych. Ich sprzedaż odbywa się, zarówno w kraju – poprzez sieć stałych dealerów, jak i zagranicą. Zapewniamy własny transport, serwis gwarancyjny oraz pełen asortyment części zamiennych. Zapraszamy do współpracy! AGRO-FACTORY, Lubień 35c, 99-100 Łęczyca tel./fax 24 721 75 71, 24 721 26 95 e-mail: [email protected] www.agro-factory.pl Spółdzielnia Produkcji Rolnej AGROFIRMA Jesteśmy spółdzielnią rolniczą działającą od 1951 r. na terenie Wielkopolski Specjalizujemy się w towarowej produkcji roślinnej – zboża (pszenica, pszenżyto, żyto, jęczmień jary i owies), rzepak, buraki cukrowe. Prowadzimy tucz trzody chlewnej w cyklu zamkniętym. Świadczymy usługi agrotechniczne dla okolicznych rolników. Oferujemy do sprzedaży zboża i trzodę chlewną. Zapraszamy do współpracy! szer Fot. Maciej Fi Spółdzielnia Produkcji Rolnej AGROFIRMA Skórzewo, ul. Poznańska 10, 60-185 Poznań tel. /fax 61 814 37 15, e-mail:agrofi[email protected] www.spragrofirma.pl AgroLaur Wolności RP AgroPartner 25-lecia PREZYDENT RP Z WIZYTĄ U AGROLAUREATÓW W ŚSM „Jana” w Środzie Wielkopolskiej 10 marca br. Prezydent RP Bronisław Komorowski odwiedził Średzką Spółdzielnię Mleczarską „Jana” w Środzie Wlkp., której wyroby galanteryjne – jak wyznał – wielokrotnie próbował na Dożynkach Prezydenckich w Spale. Tym razem, zwiedzając hale produkcyjne w towarzystwie prezes ŚSM „Jana” Marii Czwojdrak, miał okazję zobaczyć, jak te smaczne wiktuały mleczne powstają, a potem skosztować wyśmienitego sernika zrobionego z sera ze średzkiej spółdzielni. Tuż przed wizytą w średzkiej mleczarni Prezydent Komorowski gościł u jednego z producentów i dostawców mleka do ŚSM „Jana” Sławomira Adamczyka i jego ojca Henryka w Szlachcinie, gdzie mógł z bliska przyjrzeć się hodowli bydła mlecznego w nowoczesnych oborach. Jak napisała „Gazeta Średzka” była to pierwsza w historii miasta wizyta urzędującego Prezydenta RP w Środzie Wlkp. U Bankiewiczów w Komorowie 24 kwietnia br. Prezydent RP Bronisław Komorowski wizytował w Komorowie gospodarstwo sadownicze Moniki i Tomasza Bankiewiczów (Mistrzowie Krajowi AgroLigi 2013). Jego szczególne zainteresowanie wzbudziła jedyna w Polsce maszyna, służąca do ubijania i wiązania gałęzi ściętych podczas pielęgnacji sadów. W spotkaniu z Prezydentem uczestniczyli zaprzyjaźnieni z rodziną Bankiewiczów okoliczni rolnicy i sadownicy. 10 / AgroMajówka 2015 Na farmach rodziny Szymkowiak Z organizowaną w dn. 1-4 maja przez redakcję AGRO autokarową AgroMajówkę 2015, której uczestnikami byli uznani i nobilitowani polscy rolnicy oraz agroprzedsiębiorcy, a także przedstawiciele oświaty, prawnicy i dziennikarze, rozpoczęliśmy od odwiedzin potężnej fermy brojlerów Szymkowiak w Wilczynie (woj. wielkopolskie). Po rozległych kurnikach pełnych kurczaków oprowadzali nas twórca imperium drobiarskiego - Józef Szymkowiak (Wybitny Agroprzedsiębiorca RP 2013) wraz z członkami swojej rodziny. W kilka dni później zawitaliśmy raz jeszcze na rodzinną fermę drobiarską Szymkowiak – tym razem pod lasem w Czarnej Wsi. Tutaj mogliśmy obejrzeć, jak wygląda nowoczesna produkcja jajek na dużą skalę, jak je się zbiera, sortuje oraz przygotowuje do ekspedycji. W obu przypadkach gospodarze chętnie dzielili się swą bogatą wiedzą na temat prowadzonej działalności gospodarczej i okazali nam przybyszom nadzwyczajną gościnność. W królestwie tulipana Fot. Jan Gałuszka, Wojciech Petera, Elżbieta Wawreniuk K olejnym punktem programu AgroMajówki w Wielkopolsce stało się Gospodarstwo Ogrodnicze Bogdan Królik w Chrzypsku Wielkim, w którym odbywały się tradycyjne Międzynarodowe Targi Tulipanów. Przywitało nas morze wielobarwnych tulipanów i cudowne wiązanki kwiatowe, które były owocem specjalnego konkursu florystycznego. Mogliśmy też m.in. skosztować okolicznościowego tortu z wizerunkiem b. premiera Jerzego Buzka, przyrządzonego na jego cześć z okazji nadaniu jednemu z tulipanów imienia: Jerzy Buzek. I, oczywiście, ruszyliśmy ławą na pola tulipanowe, by nasycić swój wzrok ich niepowtarzalnym pięknem. / 11 AgroMajówka 2015 W RSP Izdebno Byliśmy pod wrażeniem tego, co zobaczyliśmy na miejscu i usłyszeliśmy z ust prezesa RSP Izdebno Zbigniewa Ajchlera, wybitnego praktyka spółdzielczego i wizjonera. Czapki z głów! W Szkółce „Ogrodowe In Kilkugodzinny pobyt w pokazowej Szkółce Roślin Ozdobnych w St Krystyny Jednorowicz, jej męża Józefa i ich całej rodziny uzmy no być estetyczne otoczenie przyrodnicze. Tyle piękna i artyzmu, k wielu z nas zainspiruje do naśladownictwa, a na pewno na długo z do tego cudownego miejsca zbiegł się z coroczną majówką, urząd Było zatem coś – dla ducha, żołądka i ucha. W Os Sie U Pietrasików Jak wiadomo – Osowa Sień, obchodząca w tym go stoi. W roli swoistego pilota po rozległych wło wał się sam prezes Czesław Kryszkiewicz. Ob łącznie z najnowszymi oborami (będą uroczyście śmy się przed jedynym w Polsce pomnikiem buh uraczyli nas królewskim obiadem. 3 maja Elżbieta i Leszek Pietrasik, w towarzystwie córek, powitali nas w… winnicy, swoistej witryny ich blisko 3500-hektarowego gospodarstwa rolnego. A potem była degustacja aromatycznych wyrobów winiarskich w gustownie urządzonej winiarni, a także wspólne śpiewanie z gospodynią (co za głos!) patriotycznych, i nie tylko, pieśni. Tak nas podejmowano i g o s z c z o n o 12 / Ta k n a s p o d e j m o w nspiracje” AgroMajówka 2015 U Sondejów Aniela i Henryk Sondej wraz z pozostałymi członkami rodziny byli nadzwyczaj gościnni. Oprowadzili nas po swoim gospodarstwie ogrodniczym w Lipkach Wielkich i przetwórni warzywnej, wyczerpująco odpowiadali na najbardziej dociekliwe pytania, no i ochoczo częstowali nas swoimi wybornymi wiktuałami warzywnymi (i nie tylko). tarym Dworze, autorskiego dzieła ysłowił, jak ważne w codziennym życiu powinktóre w „Ogrodowy Inspiracjach” odkryliśmy, zapisze się w naszej pamięci. Nasz przyjazd dzaną przez przemiłych gospodarzy. m roku swoje 70-lecie, hodowlą bydła mleczneościach HZZ Osowa Sień udanie zaprezentobjechaliśmy z nim wszystkie obiekty hodowlane, ie otwarte w czerwcu), a także sfotografowalihaja o imieniu Ilion. A na koniec gospodarze wa n o i goszczono U Glezera Wielogodzinne obcowanie z jeleniami szlachetnymi w, w największej w Europie ekologicznej zarodowej hodowli tych zwierząt, prowadzonej przez Leszka Glezera, a następnie okazałe przyjęcie w miejscowej remizie strażackiej, okraszone potrawami z dziczyzny i nalewkami – zwieńczyło mocnym akordem naszą wielce udaną wędrówkę po północnej części Ziemi Lubuskiej. Fot. Elżbieta Wawreniuk, Krystyna Jednorowicz, Jan Gałuszka, Wojciech Petera sowej eni Tak n a s p o d e j m o w a n o i g o s z c z o n o / 13 AgroMajówka 2015 Atrakcje turystyczne na naszej trasie Przygotowujące się do przyjęcia turystów piękne Gospodarstwo Agroturystyczne (z tańczącym żurawiem!) przy fermie indyków Elżbiety Wiatrowskiej-Glura i jej męża w Jordanowie. Olandia – to XVIIIwieczny zrewitalizowany folwark w Prusimiu nad jeziorem Kuchennym. Oryginalny wystrój i urocze pokoje. (www.olandia.pl) Gościniec na Półwyspie w Wysokiej malowniczo położony nad jeziorem Paklicko Małe – to wysoki standard i wyśmienita kuchnia. (www.gosciniecwysoka.pl) Odkryj Stary Młyn w Leniwce i rozsmakuj się tym, co naturalne – tak zachęcają do przybycia do tego urokliwego miejsca gospodarze. Przekonaliśmy się, że tak jest. (www.leniwka.pl) Figura Chrystusa Króla Wszechświata, górującego nad Świebodzinem jest obiektem licznych pielgrzymek. (www.figurachrystusakrola.pl) DZIĘKUJEMY!!! W Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej mieści się największa w Polsce kolekcja portretów trumiennych z XVII i XVIII w.). W sąsiedztwie – ruiny Zamku Królewskiego z czasów Kazimierza Wielkiego w Międzyrzeczu. (www.muzeum-miedzyrzecz.pl) Uczestnicy AgroMajówki 2015 serdecznie dziękują wszystkim, którzy pomogli w jej organizacji na Ziemi Lubuskiej i w Wielkopolsce, a zwłaszcza tym w, którzy nas podejmowali w swoich gościnnych progach. Szczególne podziękowania za okazaną pomoc należą się: Krystynie Jednorowicz – współorganizatorce naszego pobytu w Lubuskiem, wicewojewodzie lubuskiemu Janowi Świrepo, który towarzyszył nam w kilku punktach programu, staroście międzyrzeckiemu Grzegorzowi Gabryelskiemu – Honorowemu Patronowi AgroMajówki 2015 i burmistrzowi miasta i gminy Trzciel Jarosławowi Kaczmarkowi (na zdjęciu obok), który spędził z nami wiele miłych chwil i któremu zawdzięczamy uroczy występ Zespołu Pieśni Obrzanie. Wyjątkowe podziękowanie kierujemy do Barbary Jamiołkowskiej, która z akordeonem i śpiewem umila nam 4-dniową wędrówkę. Dziękujemy także Hotelowi „Victoria” w Brójcach, który stanowił naszą bazę noclegową i należycie zadbał o wieczory integracyjne (www.victoriahotel.pl). 14 / Fot. Elżbieta Wawreniuk, Jan Gałuszka, Wojciech Petera Międzyrzecki Rejon Umocniony (bunkry) to jeden z najciekawszych obiektów architektury militarnej XX w. w Europie. (www.bunkry.pl) Srebrne gody W trakcie uroczystości pod adresem firmy BIN posypały się liczne gratulacje i życzenia. Przekazali je m.in.: pos. Jan Krzysztof Ardanowski – wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Janusz Gołos w imieniu zastępcy szefa Kancelarii Prezydenta RP min. Dariusza Młotkiewicza, dyr. Bartosz Szymański w imieniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi Marka Sawickiego, prezes ARiMR Andrzej Gross oraz wojewoda kujawsko-pomorski Ewa Mes. W trakcie uroczystości wręczono także medale Stanisława Kaszubskiego za zasługi dla gospodarki zbożowej oraz srebrne modele silosów. Dziś niemal w każdej polskiej wsi, w której mieszkają rolnicy specjalizujący się w produkcji zbóż, widzi się strzeliste silosy BIN. Ich wszechstronne zalety docenił nawet… Playboy, organizując kilka lat temu specjalną sesje zdjęciową z atrakcyjnymi modelkami na tle silosów BIN. Andrzej Muszyński, szef marketingu BIN, prezentujący dokonania aleksandrowskiej fabryki silosów, podsumował je następująco: – Przez 25 lat działalności w naszej firmie zużyto 154 tys. ton blachy, która posłużyła do wy- Fot. Wojciech Petera BIN z Aleksandrowa Kujawskiego, którego silosy zrewolucjonizowały przechowalnictwo zbóż, 17 kwietnia 2015 r. świętował w Ciechocinku swój jubileusz 25-lecia. Uroczystość, nad którą Honorowy Patronat objął wicepremier, minister gospodarki Janusz Piechociński, a której gospodarzem był prezes spółki BIN Jan Krzemiński, zgromadziła kilkaset osób, w tym: rolników – użytkowników silosów BIN, polityków, samorządowców, dziennikarzy oraz przedstawicieli załogi. produkowania 55 tys. silosów, zmontowanych na 220 mln sztuk śrub. Do ustawienia silosów użyto 99 tys. ton bloczków betonowych. Gdyby rozwinąć wykorzystaną blachę, to długość standardowej taśmy technologicznej wynosiłaby 6,5 tys. km, co odpowiada drodze z Ciechocinka do Pekinu. 255 tys. ton zużytych łącznie materiałów – to 55 paryskich wież Eiffla, a kubatura silosów – to 9 Pałaców Kultury i Nauki w Warszawie. / 15 AgroPlatforma ODR Ciekawą ofertą dla turystów są warsztaty rzemiosła wiejskiego Jak można zarobić, korzystając z potencjału obszarów wiejskich? Aby otworzyć z sukcesem biznes na wsi, należy przede wszystkim umiejętnie wykorzystywać przewagę obszarów wiejskich nad miastem, czyli oprzeć się na przyrodzie, specyfice wiejskiego życia, tradycji i folklorze lub lokalnych produktach, w tym żywności. D uże szanse powodzenia mają zatem wiejskie firmy handlowe zajmujące się sprzedażą: n lokalnych produktów rolno-spożywczych, np.: upraw rolnych, miodu, jaj, mięsa, serów, w oparciu o sprzedaż bezpośrednią (SP) lub działalność marginalną, lokalną i ograniczoną (MLO) n ziół leczniczych – dla firm zielarskich i farmaceutycznych n wyrobów garncarskich, czyli tradycyjnej ceramiki charakteryzującej się regionalnym wzornictwem, np. kaszubskim lub kociewskim (naczynia ozdobne, filiżanki, kubki, talerze) n wyrobów z wikliny według wzorów ludowych – użytkowych koszy, koszyczków, kwietników, wiklinowych mebli itp. Chcąc osiągnąć sukces w biznesie, przedsiębiorca musi inwestować nie tylko w firmę, ale także w siebie. Dzisiaj konieczne jest ustawiczne kształcenie i doskonalenie kwalifikacji oraz 16 / jednoczesne zdobywanie powszechnego zaufania do siebie i prowadzonej firmy w oparciu o skuteczną promocję. Pamiętajmy, zdobyć zaufanie społeczne jest bardzo trudno, stracić go – bardzo łatwo. Sektory pozarolnicze, które mają największe możliwości rozwoju na wsi w woj. pomorskim, to: turystyka, energetyka, przetwórstwo rolno-spożywcze, transport oraz usługi dla osób starszych. Na obszarach wiejskich rozwijać się będzie głównie turystyka rekreacyjna (m.in. konna, rowerowa, wodna), która funkcjonować może praktycznie cały rok (zimą np. kuligi, biegi narciarskie), a więc nie tylko podczas wiosennego lub letniego sezonu. W ramach turystyki wiejskiej - duże szanse na sukces mają także całoroczne usługi edukacyjne (np. tzw. zagrody edukacyjne) oraz lecznicze, bazujące na specyfikach roślinnych i zwierzęcych (apiterapia – produkty pszczele, Łaźnia wiejska typu „ruska bania” może być całoroczną atrakcją turystyczną aromatoterapia – leczenie zapachami) lub minisanatoria (spa, masaże, diety odchudzające, oczyszczające i wzmacniające). Istotną rolę mogą odgrywać na wsi konie, które z powodzeniem pomagają w rehabilitacji osób osłabionych i znerwicowanych (hipoterapia). Aby przedsiębiorstwo było wciąż atrakcyjne dla klientów, niezbędne jest systematyczne wprowadzanie nowych pomysłów i pozytywnych zmian w jego funkcjonowaniu. Przykładowe innowacje w turystyce wiejskiej to: n powrót „ginących zawodów”, czyli warsztaty lub pokazy dla turystów: tkactwa, garncarstwa, kowalstwa, wikliniarstwa, haftu itp. n umiejętne prezentowanie tradycji i folkloru w ofercie turystycznej np. pieca chlebowego, wiejskiej łaźni, strojów ludowych, legend n wykorzystanie koni gospodarskich do całorocznej rekreacji Turystyka wiejska wspaniale wpisuje się w tzw. ekoturystykę, czyli najpręż- AgroPlatforma ODR niej rozwijającą się obecnie w Europie i na świecie gałąź przemysłu turystycznego. Ekoturystyka to poszukiwany rodzaj turystyki aktywnej, przyjaznej środowisku, uprawianej w bezpośrednim kontakcie z przyrodą (wędrówki piesze, rajdy rowerowe, kajakarstwo, wędkarstwo, grzybobranie itp.) i połączonej z poznawaniem regionalnego dziedzictwa historyczno-kulturowego. Przemysł turystyczny na pomorskiej wsi może wspaniale rozwijać się w oparciu o niewykorzystane jeszcze w pełni bogactwo przyrodniczo-krajobrazowe, ale w taki sposób, aby nie dopuścić do zniszczenia środowiska, bo to bardzo dobry produkt turystyczny, o który należy bezwzględnie dbać. Uzupełnieniem turystyki będą w najbliższej przyszłości powstające na Pomorzu karczmy wiejskie i tawerny bazujące na lokalnej żywności. Ważne jest, aby były one tworzone w wiejskim stylu, a najlepiej w wyniku adaptacji istniejących obiektów gospodarczych np.: starego spichrza, stodoły, obory czy nieczynnej gorzelni. Obiekty te, po odpowiednim przystosowaniu, mogą również służyć do tworzenia bazy noclegowej lub obsługi turystycznej. Błędem jest budowa na wsi nowoczesnych obiektów przypominających miejskie restauracje, pensjonaty lub hotele. Większe pieniądze na wsi zarobić można wyłącznie w oparciu o to, co wyróżnia wieś od miasta. Przykładem atrakcyjnych wiejskich usług i produktów turystycznych jest zwiedzanie istniejących zabytków połączone z pokazem odtwarzającym życie w danej epoce, zainscenizowanym przez lokalnych wiejskich przewodników w stylowych strojach. Profesjonalna turystyka wiejska, to również umiejętność wykorzystania muzeów sztuki ludowej i rolnictwa, skansenów histo- rycznych lub tradycyjnych połowów rybackich. Jeżeli pobyt turystów miejskich na wsi będzie dodatkowo urozmaicony takimi atrakcjami, jak koncerty muzyki ludowej i jarmarki, taka oferta na pewno będzie cieszyła się dużym powodzeniem, co niewątpliwie wpłynie na dalszy rozwój i zróżnicowanie wiejskich przedsiębiorstw. Oczywiście, stworzenie kompleksowych, zintegrowanych produktów i usług turystycznych wymaga ścisłej współpracy przedsiębiorstw: od wypożyczalni sprzętu rekreacyjno-sportowego, poprzez karczmy, pensjonaty, zagrody edukacyjne, aż po lokalnych przewodników. Zatem przyszłość przedsiębiorczości wiejskiej, to powstawanie klastrów branżowych, wspieranych przez lokalne władze samorządowe. Ważnym sektorem przedsiębiorczości nierolniczej na obszarach wiejskich Pomorza od 2016 r. będzie branża energetyczna. Nowa ustawa o OZE daje szanse na rozwój licznych mikroelektrowni oraz firm produkujących instalacje do odnawialnych źródeł energii z materiałów krajowych i w oparciu np. o pomorską technologię. Zakłada się, że do 2018 r. w woj. pomorskim powstanie 1100 miejsc pracy dla instalatorów OZE, głównie ogniw fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych, mikrobiogazowni, pomp ciepła i małych elektrowni wiatrowych. Spory potencjał dla rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich ma tzw. branża srebrna, czyli usługi rekreacyjne i opiekuńcze dla seniorów. W przyszłości możliwe będzie powstawanie na Pomorzu gospodarstw opiekuńczych, które tworzone są już w Europie, zwłaszcza w Holandii. W gospodarstwach tych prowadzi się swoistą terapię osób starszych poprzez pracę w gospodarstwie wiej- skim. Pobyt seniorów w wielopokoleniowej rodzinie wiejskiej (zazwyczaj bez noclegów) poprawia zdecydowanie psychiczny i fizyczny stan zdrowia podopiecznych. Gospodarstwa te cieszą się coraz większym powodzeniem wśród mieszkańców aglomeracji miejskich w Europie. Pomorska wieś to miejsce, gdzie w najbliższych latach przewiduje się dynamiczny rozwój mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Nasuwa się jednak pytanie, czy te firmy będą zakładane przez obecnych mieszkańców obszarów wiejskich czy przez inwestorów zewnętrznych? Mam nadzieję, że będą to jednak tubylcy, którzy skorzystają ze wsparcia unijnego i merytorycznej pomocy specjalistów PODR w Gdańsku. Danuta Makowska „Pomorskie Wieści Rolnicze” PODR Gdańsk Przykładem atrakcyjnych wiejskich usług i produktów turystycznych jest zwiedzanie istniejących zabytków połączone z pokazem odtwarzającym życie w danej epoce, zainscenizowanym przez lokalnych wiejskich przewodników w stylowych strojach / 17 AgroPlatforma ODR AgroBiblioteczka ODR W tej rubryce promujemy najciekawsze wydawnictwa tematyczne, nadesłane przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego. „sprzedaż i przetwórstwo produktów rolnych na poziomie gospodarstwa – jak to robić zgodnie z prawem?”, opracowanie – Grażyna norbert, wydawca – DODR Wrocław C enna pozycja dla tych, którzy – w myśl nowego prawa – pragną zajmować się sprzedażą bezpośrednią produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, a także przetwórstwem i sprzedażą produktów przetworzonych. „czynniki stresogenne w chowie i hodowli trzody chlewnej”, autorka – ewa mikołajczyk, wydawca – zODR barzkowice Z jawisko stresu jest dla zwierząt formą obrony przed zagrożeniem lub przystosowania do zaistniałych warunków środowiskowych lub emocjonalnych. W publikacji szczegółowo opisane zostały wszystkie rodzaje stresów: okołoporodowy, transportowy, adaptacyjny, zbiorowego chowu, żywieniowy, klimatyczny oraz psychiczno-emocjonalny. „tradycyjne ogródki wiejskie w kulturze regionu”, autorka – Jadwiga liberskałuczak, wydawca – łODR bratoszewice Z ałożenie tradycyjnego ogrodu wiejskiego, przepełnionego swojskimi zapachami i kolorami, to – jak zauważa autorka – propozycja dla tych, których nie męczy praca fizyczna, nie przeszkadzają opadłe liście czy kret podkopujący rośliny. W broszurze znalazło się na ten temat wiele interesujących rad. Okładka miesiąca Z 18 / a najbardziej urokliwą stronę tytułową spośród czasopism ODR wydanych w kwietniu 2015 r. wybraliśmy okładkę miesięcznika „Aktualności Rolnicze” (wydawca – ŚODR Modliszewice). Simentale ze Słaboszowic Artur Lagierski jest młodym hodowcą bydła. Wraz z rodzicami i bratem prowadzi w Słaboszowicach 100-hektarowe rodzinne gospodarstwo z tradycjami. A rtur Lagierski od początku wiedział, że chce być rolnikiem. Dlatego też ukończył Akademię Rolniczą w Krakowie i jest absolwentem Wydziału Zootechniki. Fachowa wiedza w hodowli bydła mlecznego jest dziś niezbędna, zważywszy na to, że gospodarstwo jest pod oceną użytkowości mlecznej. Do 2005 r. utrzymywane były tutaj głównie HF-y. Potem Artur Lagierski zakupił w Bieszczadach pierwsze 20 sztuk simentali w typie mlecznym. Rozwojowe gospodarstwo potrzebowało nowej bazy paszowej. Korzystając z kredytów preferencyjnych oraz SPO 2004-2006, młody gospodarz nabył użytki rolne, a do tego jeszcze podstawowy sprzęt rolniczy. 100% cielnOści Hodowca uzyskuje u swoich krów 100% cielności, małe są też upadki cieląt – do 1%. Stosuje otwarty obrót stada i reprodukcję prostą. Okres międzywycieleniowy wynosi blisko rok, a wiek pierwszego krycia jałówek – około 1,5 roku. W tym gospodarstwie rozród opiera się na naturalnym cyklu płciowym krów. Dostosowana jest do niego organizacja wykrywania rui, inseminacja oraz krycie naturalne sztuk trudnych do zacielenia. Stosowane jest nasienie najlepszych z rankingu buhajów AgroPlatforma ODR MCHiRZ w Łowiczu O. Brzeście, które są dobierane pod kątem doskonalenia cech funkcjonalno-produkcyjnych (łatwość wycieleń, wydajność oraz dobre umięśnienie). Latem stosuje się krycie naturalne niezacielonych przez inseminację krów starszym buhajem. Jałówki kryte są naturalnie młodszym rozpłodnikiem (system haremowy, utrzymanie pastwiskowe). Program hodowlany rolnika – to utrzymanie stada w czystości i typie rasy dzięki stosowaniu selekcji samic i wykorzystywaniu do rozpłodu nasienia odpowiednich buhajów. Gospodarstwo prowadzi sprzedaż nadwyżek materiału hodowlanego, ok. 10 szt. jałowic zostaje do dalszej hodowli. Warunki bytowe Hodowca dostosował warunki bytowe do potrzeb behawioralnych tej rasy. Simentale – z racji swojego pochodzenia i mocnych, sprawnych nóg – potrzebują ruchu, najlepiej na trwałych użytkach zielonych. Artur Lagierski właśnie im takie warunki stworzył. Młodzież utrzymywana jest w systemie ściołowym w zaadaptowanej i zmodernizowanej do tego celu stodole. Budynek przystosowany jest do utrzymywania młodzieży z możliwością swobodnego przemieszczania się (system półotwarty). Dzięki temu zwierzęta mogą spełniać swoje potrzeby, a zarazem w pewnym stopniu minimalizuje się uciążliwość produkcji zwierzęcej na środowisko (odory i skażenie). Zorganizowane są wybiegi i okólniki dla młodzieży hodowlanej poza sezonem pastwiskowym. Okólniki zajmują duży, nieutwardzony i zazieleniony teren w celu minimalizowania szkodliwego oddziaływania odchodów na otoczenie i środowisko. Na okólnikach i pastwiskach zwierzęta mają stały dostęp do wody. W gospodarstwie stosuje się prawidłową pielęgnację i nawożenie pastwisk oraz podsiewanie mieszankami traw z motylkowymi i regularne koszenie niedojadów, aby zielonka miała odpowiedni skład botaniczny i wartość pokarmową. Jałówki podzielone są na odpowiednie grupy wiekowe i przebywają w oddzielnych boksach, z których mają nieograniczony dostęp do pastwiska latem, zaś do wybiegów zimą. Oprócz tego otrzymują siano, sianokiszonkę i słomę. Krowy utrzymywane są w oborze kalenicowej wolnostanowiskowej na głębokiej ściółce o wymiarach 36 x 18 m wyposażonej w naświetla kalenicowe, drabiny paszowe i poidła automatyczne. W oborze jest korytarz paszowy z łatwym dojazdem przy transporcie pasz. Długość ciągu paszowego została zaplanowana w odniesieniu do liczby utrzymywanych zwierząt i konieczności zapewnienia im dostępu do paszy. W oborze znajduje się kojec przeznaczony na izolatkę. AgroKlasa ODR 2015 W Obornik usuwany jest 2 razy w roku (kwiecień i listopad), tak aby na czas zimy zgromadziła się odpowiednia jego warstwa, co pozwala na utrzymanie optymalnej temperatury w budynku i mniejsze zużycie pasz. Korzyści z funduszy pomocowych Gospodarstwo wykorzystywało wszelkie dostępne fundusze pomocowe krajowe i unijne na modernizację i wymianę parku maszynowego (wóz paszowy o pojemności 12 m³, kosiarka rotacyjna czołowa i boczna, zgrabiarko-przetrząsarka, prasa rolująca wysokiego zgniotu, owijarka do balotów, laweta do transportu słomy, agregat uprawowo-przedsiewny, walce dogniatające o szerokości 4, 5 m i inne). Udział w wystawach Już od 9 lat hodowca bierze corocznie udział w Świętokrzyskiej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Modliszewicach, gdzie otrzymuje nagrody w postaci statuetek, czempionatów, pucharów i dyplomów. Prezentuje swoje sztuki również na Krajowej Wystawie Bydła Simentalskiego w Rudawce Rymanowskiej. Jest członkiem Polskiego Związku Hodowców Bydła Simentalskiego oraz Przedstawicielem Banku Spółdzielczego w Kielcach (oddział Jędrzejów). Plany Rolnik zamierza dalej modernizować i adaptować budynek gospodarczy, gdyż chce utworzyć jeszcze jedną grupę wiekową wśród jałowizny. Ponadto planuje wybudowanie dwóch przejazdowych silosów na kiszonkę dla obniżenia kosztów produkcji pasz objętościowych Rodzinny interes W gospodarstwie oprócz Artura Lagierskiego pracują jeszcze rodzice i brat, a przy zbiorach zbóż i kukurydzy z pomocą przychodzą ludzie oraz sprzęt z gospodarstwa wujka. W tej rodzinie wszyscy trzymają się razem, gdyż wiedzą, że już choćby przez wspólne użytkowanie maszyn mogą być zminimalizowane jednostkowe koszty produkcji. Magdalena Ejsmond-Mrówka Krystyna Wieczorkiewicz „Aktualności Rolnicze” ŚODR Modliszewice Fot. M. Ejsmond-Mrówka ramach AgroKlasy ODR przedstawiamy sukcesywnie – z myślą o ogólnopolskim odbiorcy – najciekawsze artykuły, które ukazują się na łamach wydawnictw periodycznych ODR. Zamieszczamy też ważne, niekiedy kontrowersyjne, wypowiedzi z tychże biuletynów w AgroSzachownicy ODR oraz prezentacje nadsyłanych do naszej redakcji wydawnictw tematycznych w AgroBiblioteczce ODR. Publikujemy też najciekawszą – naszym zdaniem – okładkę wydawnictwa periodycznego ODR. Jest to z jednej strony – swoista promocja działalności informacyjno-publicystycznej poszczególnych ODR na niwie krajowej, z drugiej zaś – wzbogacenie treści merytorycznych miesięcznika AGRO. Wzorem lat poprzednich – przez cały 2015 r. będzie zamieszczana i uaktualniana co miesiąc tabela AgroKlasy ODR. A oto zasady punktacji w rywalizacji AgroKlasa ODR 2015: 4 pkt. – przysługuje czasopismu ODR za przedrukowany artykuł 2 pkt. – otrzymuje czasopismo ODR za zamieszczenie w AGRO opracowania jego artykułu bądź znacznego fragmentu artykułu po 1 pkt. – przypada dla czasopisma ODR za przytoczoną wypowiedź z jego łamów w AgroSzachownicy ODR, za każde wydawnictwo tematyczne zaprezentowane w AgroBiblioteczce ODR oraz za okładkę miesiąca AgroKlasa ODR 2015 Tabela po III rundzie n „Pomorskie Wieści Rolnicze” PODR Gdańsk – 12 pkt. n „ Aktualności Rolnicze” ŚODR Modliszewice – 10 pkt. n „Wieś Mazowiecka” MODR Warszawa – 10 pkt. n „Lubelskie Aktualności Rolnicze” LODR Końskowola – 9 pkt. n „Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy” ZODR Barzkowice – 9 pkt. n „Wiadomości Rolnicze” PODR Szepietowo – 8 pkt. n „Podkarpackie Wiadomości Rolnicze” PODR Boguchwała – 7 pkt. n „Lubuskie Aktualności Rolnicze” LODR Kalsk – 6 pkt. n „Wieś Kujawsko-Pomorska” K-PODR Minikowo – 6 pkt. n „Rada” ŁODR Bratoszewice – 5 pkt. n „Twój Doradca – Rolniczy Rynek” DODR Wrocław – 4 pkt. n „Bieżące Informacje” W-MODR Olsztyn – 2 pkt. n „Śląskie Aktualności Rolnicze” ŚODR Częstochowa – 2 pkt. / 19 AgroPlatforma ODR Produkują ekologiczne sery Dorota i Jerzy Moniowie z Krupego (pow. Krasnystaw) prowadzą ekologiczną produkcję i sprzedaż bezpośrednią serów podpuszczkowych P aństwo Moniowie produkcją ekologiczną zajęli się w 2004 r. Po „przejściu na ekologię” poprawiła się sytuacja finansowa ich gospodarstwa, a przede wszystkim zdrowie gospodarzy, ich dzieci oraz zwierząt. Gospodarstwo jest znane poza granicami wsi i powiatu. Od 2004 r. jego powierzchnia wzrosła prawie dwukrotnie – z 6,54 do 12,21 ha. W 2004 r. rolnicy uprawiali: niewielkie ilości truskawek, motylkowe, zboża, ziemniaki, gorczycę i porzeczkę czarną. Utrzymywali także: krowę, 4 świnie i drób. Obecnie struktura upraw w ich gospodarstwie przedstawia się następująco: truskawki zajmują 1,3 ha, gryka 1 ha, koniczyna czerwona na paszę 3 ha, żyto ozime 1 ha, owies 3 ha, pszenica ozima 1,5 ha. Ze zwierząt są w nim 4 krowy polskie czerwone, jedna rasy simental i jedna rasy czarno-białej. Produkują, sprzedają i promują się Mleko od utrzymywanych w gospodarstwie krów rolnicy wykorzystują do produkcji ekologicznych serów. Wytwarzają sery podpuszczkowe z dodatkiem różnych ziół, a także chleb na tradycyjnym zakwasie. Swoje produkty sprzedają hurtowo i w ramach sprzedaży bezpośredniej. W 2013 r. Moniowie zaadoptowali pomieszczenie na przydomową serowarnię. Sprzedaż serów podpuszczkowych ziołowych w ramach MLO – działalności marginalnej, lokalnej, ograniczonej – zalegalizowali na początku 2014 r. Wtedy też ich sery podpuszczkowe ziołowe zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych. Dzięki sprzedaży bezpośredniej wzrosły dochody gospodarstwa (i nadal rosną). Gospodarze uczestniczą w szkoleniach ekologicznych. Dzięki temu roz- 20 / poczęli produkcję serów. Biorą udział w kiermaszach, festynach, promują się na stronie internetowej, dzięki czemu nabywcy zgłaszają się do ich domu po sery i chleb. Są nagradzani Gospodarstwo zdobyło wiele nagród i wyróżnień: w 2009 r. – wyróżnienie, a w 2010 r. – II miejsce w etapie wojewódzkim ogólnopolskiego konkursu w kategorii ekologia-środowisko, w 2011 r. – I miejsce w konkursie wojewódzkim za ser topiony z kminkiem, a w 2013 r. w kategorii nabiał – II miejsce w konkursie wojewódzkim za ser z czosnkiem niedźwiedzim podczas Ekofestynu na Placu Zamkowym w Lublinie (za ten sam produkt – wyróżnienie podczas festynu w Pawłowie). W 2014 r. gospodarstwo zostało zdobywcą II miejsca w konkursie wojewódzkim za ser z ziołami. Myślą o zagrodzie edukacyjnej Dorota i Jerzy Moniowie mają plany i marzenia co do dalszego rozwoju gospodarstwa. Chcieliby stworzyć u siebie zagrodę edukacyjną, aby przyjmować wycieczki. Niedawno otrzymali ciekawą ofertę na przyjęcie 40-osobowej grupy. Niestety, musieli odmówić, ponieważ nie mają pomieszczenia, w którym mogliby przyjąć tak liczną grupę. Takie sytuacje wymuszają więc rozwój gospodarstwa. Niedaleko jest słynna stajnia ,,Adrenalina”, a także urokliwe miejsce – ruiny zamku w Krupem; gospodarstwo ma więc ciekawe położenie, zachęcające do odwiedzenia i zakupu ekologicznych serów i innych produktów. Na ogrodzeniu widnieje napis „Sery – gospodarstwo ekologiczne Dorota i Jerzy Moniowie”, a na ich serach, jest logo gospodarstwa. Elżbieta Komorowska „Lubelskie Aktualności Rolnicze” LODR Końskowola AgroPlatforma ODR AgroSzachownica W tym kąciku publikujemy najbardziej interesujące informacje i opinie na aktualne tematy związane z polskim rolnictwem i agrobiznesem, zamieszczone w poszczególnych wydawnictwach periodycznych WODR. Rolniku, zarabiaj dzięki słońcu „W podpisanej przez Prezydenta ustawie o Odnawialnych Źródłach Energii (OZE) pojawiły się ważne zapisy dla gospodarstw domowych, w tym także gospodarstw rolnych – znalazł się oczekiwany tzw. zapis prosumencki. Nadwyżki wyprodukowanej, a niewykorzystanej na własne potrzeby zielonej energii będziemy mogli odsprzedać operatorowi energetycznemu. Dzięki gwarantowanej cenie zakupu nie tylko obniżymy rachunki za energię elektryczną, ale możemy na tym zarobić.” – Marian Marynowski, „Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy”, ZODR Barzkowice Warto uprawiać mieszanki motylkowo-trawiaste „Rośliny motylkowate drobnonasienne i trawy mają duże znaczenie w uprawie polowej, na łąkach i pastwiskach. W dobie poszukiwania tanich źródeł białka w żywieniu zwierząt, mieszanki motylkowe-trawiaste mogą stać się alternatywą dla drogich pasz. Podstawą ich dobrego plonowania jest jednak właściwy dobór gatunków, które muszą być przystosowane do klimatu, gleby i odpowiedniego okresu użytkowania. Łączny siew gatunków, których maksymalne plonowanie przypada w różnym okresie, pozwala na uzyskanie równomiernych plonów o dobrej jakości.” – Katarzyna Wyczółkowska, „Wieś Mazowiecka”, MODR Warszawa Poferment – nawóz z biogazowni „Opłacalność pofermentu wynika z jego składu chemicznego, który zależy od zastosowanych substratów w procesie fermentacji biogazowej oraz od wielu innych czynników. Takim znaczącym elementem wpływającym na zasadność jego stosowania jest odległość od biogazowni pól, na których będzie rozlewany. Przyjmuje się, że pola nie powinny znajdować się dalej niż 50 km od biogazowni. Wzrost tej odległości podraża koszty zastosowania pofermentu i wtedy przestaje on być konkurencyjny dla nawozów naturalnych bądź sztucznych. Poferment nie stanowi zagrożenia dla środowiska i okolicznych mieszkańców i ma mniejsze właściwości odporowe niż nawozy naturalne.” – dr Magdalena Szymańska z SGGW, „RADA”, ŁODR Bratoszewice O zmniejszeniu dopłat do materiału siewnego „Po wprowadzeniu dopłat przez ARR do kwalifikowanego materiału siewnego, korzystam z nich corocznie. Zmniejszenie stawek dopłat wpłynie niekorzystnie na ilości odnawianego materiału siewnego. Zmniejszenie o 20 zł/ha dopłaty, to tylko 20 proc. w stosunku do zbóż, jednak najważniejszy jest czynnik psychologiczny (mniejsza zachęta i motywacja) oraz czynnik ekonomiczny wpływający na koszty uprawy, a w konsekwencji kondycję finansową gospodarstwa.” – Jan Smakosz, rolnik z miejscowości Srebrna – w rozmowie z Tadeuszem Lipskim, „Wiadomości Rolnicze”, PODR Szepietowo kwotowania i sprzyjająca sytuacja na rynku pasz.” – Daniel Syciński, „Twój Doradca – Rolniczy Rynek”, DODR Wrocław Dylematy sadowników „Branża sadownicza jako jedna z gałęzi produkcji rolnej bardzo cierpi w wyniku embarga rosyjskiego. Dotacje w wysokości 800 zł do 1 ha i dopłaty do wycofania produkcji z rynku niewiele pomogły, gdyż pośrednicy, głównie sklepy wielkopowierzchniowe, korzystając z okazji, obniżyły znacznie ceny kupowanych jabłek. Obecnie sadownik często otrzymuje cenę nie pokrywającą koszty produkcji. Zbliża się nowy sezon, który wymaga przygotowania sadu do następnych zbiorów. Pojawia się pytanie, jak prawidłowo ochronić sad przy obniżonej możliwości finansowej gospodarstw.” – Jolanta Tyburska, „Wieś Kujawsko-Pomorska”, K-PODR Minikowo i K-PIR Przysiek Pamiętajmy o umowach dzierżawnych „Bardzo ważnym czynnikiem zwiększającym efektywność produkcji trzody chlewnej jest ciągłe podnoszenie wartości genetycznej utrzymywanych przez producentów zwierząt rozpłodowych. Wiąże się to z koniecznością sukcesywnej wymiany i uzupełniania stada podstawowego loch na nowy materiał pozyskiwany ze stad hodowlanych trzody chlewnej znajdujących się na Podkarpaciu. Lochy używa się do rozpłodu średnio przez okres 3-4 lat. Najwyższą plennością i płodnością odznaczają się one w 4-6 wyproszeniach. Wielkość remontu stada loch zależy od wielu czynników, tj.: skali produkcji, wieku loch, opłacalność produkcji, zaburzeń w rozrodzie i niedomaganiu układu ruchowego.” – Tomasz Salach, „Podkarpackie Wiadomości Rolnicze”, PODR Boguchwała „W ostatnim czasie dochodzi do nas coraz więcej informacji o wezwaniach ze strony Agencji Nieruchomości rolnych do zapłaty na bezumowne korzystanie z gruntów rolnych stanowiących własność ANR. Nie każdy rolnik zdaje sobie sprawę z faktu, iż obsiewa grunt, co do którego nie ma podpisanej umowy o dzierżawę. Na dodatek wnioskuje do ARiMR o dopłaty obszarowe z tego gruntu. W niejednym przypadku taka sytuacja trwa przez kilka lat, więc i suma zwrotu dopłat i zapłaty za bezumowne korzystanie z gruntu przerasta możliwości finansowe niejednego zobowiązanego rolnika. Pamiętajmy więc, aby zawsze mieć tytuł prawny do gruntu, z którego korzystamy. Umowy dzierżawy najlepiej sporządzać na piśmie z tzw. datą pewną. (…) Umowa dzierżawy zawiera na piśmie z tzw. datą pewną jest jednym z wielu wymogów, aby skorzystać później z prawa pierwokupu dzierżawionej nieruchomości.” – Karolina Geilke. mediator sądowy, „Śląskie Aktualności Rolnicze”, ŚODR Częstochowa Mleczny skok dolnośląskiej krowy Przepis na nalewkę z borówki Remont stada „Na Dolnym Śląsku odnotowano największy skok mleczności krów. Według danych za 2014 r., wzrost mleczności w Polsce dotyczy wszystkich regionów, ale jest niewielki (1,89%). Średnia wydajność w kraju to 7582 kg. Z jednym wyjątkiem – wzrost mleczności na Dolnym Śląsku zdecydowanie odbiega od średniej krajowej i wynosi aż 3,82%. Wydajność dolnośląskiej krowy to 8562 kg, czyli o 13% więcej niż polska średnia. To zasługa zarządzających stadami w regionie, ich wiedzy i świadomości. Nie bez znaczenia jest także potrzeba dostosowania się do nowych warunków na rynku mleka po likwidacji systemu „Z borówki można robić bardzo smaczne dżemy i wychodzi z niej supernalewka. Ja zasypuję owoce borówki cukrem (na 1 kg borówki – ½ kg cukru). Musi to leżakować dość długo, ok. 2-3 miesiące Taki przefermentowany sok mieszam ze spirytusem (stosunek soku do spirytusu zależy od tego, jak mocna nalewkę chcemy uzyskać). Potem musi to jeszcze trochę postać i nalewka gotowa.” – Maria Mazur, współwłaścicielka gospodarstwa, specjalizującego się w uprawie borówki i wchodzącego w skład Borówkowej Grupy – w rozmowie z Elżbietą Bodnar, „Lubuskie Aktualności Rolnicze”, LODR Kalsk / 21 AgroPorady Domowe DOMOWE RECEPTY • wiklinowe i słomiane koszyki najlepiej wyczyścić za pomocą szczoteczki zanurzanej w osolonej wodzie • aby kalafior był naprawdę smaczny – przygotujcie zasmażkę, zastępując część tartej bułki parmezanem wymieszanym z odrobiną posiekanej, świeżej natki pietruszki • skorupki jajek zalejmy wodą na 24 godz. i potem podlewajmy nią kwiaty doniczkowe – to znakomity nawóz • dania z soczewicą będą miały wyjątkowy smak, jeśli dodamy do nich trochę suszonych śliwek KLIMATYZACJA Jak korzystać z klimatyzacji w samochodzie, by podróż była komfortowa i nie poskutkowała przeziębieniem. Oto garść naszych letnich porad. I SKRZYDŁOKWIAT ntensywnie zielone liście i subtelne białe kwiaty rośliny pochodzącej z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej ozdabiają parapety wielu polskich mieszkań. Zimą ich lokatorzy doceniają na pewno także inne walory skrzydłokwiatu, który jest świetnym nawilżaczem powietrza – w ciągu doby potrafi odparować blisko 2 litry wody! Roślina pomaga również w oczyszczaniu powietrza, ponieważ pochłania alkohol (składnik perfum czy płynów do płukania ust), aceton (zawarty w kosmetykach), benzen i formaldehyd. Według ekspertów skrzydłokwiat wprowadza także pozytywną energię. Jest jednak rośliną trującą, dlatego trzeba ją trzymać w miejscu niedostępnym dla dzieci i zwierząt domowych. • podczas długich podróży dbajmy o zachowanie optymalnej temperatury wewnątrz auta; decyduje to nie tylko o komforcie jazdy, ale i o bezpieczeństwie • temperatura ok. 35°C utrzymywana w aucie przez 1,5 godziny powoduje obniżenie koncentracji kierowcy aż o 65%; optymalną temperaturą powietrza wewnątrz auta latem jest temperatura między 22 a 25°C • najlepiej utrzymać temperaturę wewnątrz auta tylko trochę niższą niż na zewnątrz, im mniejsza bowiem różnica, tym mniejsze ryzyko przeziębienia • nagrzany w słońcu samochód warto jest przed jazdą przewietrzyć – wystarczy do tego zwykłe uchylenie szyb – jeśli jednak do przewietrzania używamy klimatyzacji należy pamiętać o tym, by strumienie zimnego powietrza nie trafiały bezpośrednio na ciało, a na ubranie (temperatura takiego powietrza ma ok. 15°C, co przy kontakcie z ciałem może wywołać przeziębienie) • pamiętajmy, że włączona klimatyzacja wpływa na zużycie paliwa; im mniejsze chłodzenie, tym mniejsze zużycie • zaleca się, by raz na rok przeprowadzić przegląd klimatyzacji – w ten sposób upewnimy się, że instalacja nie jest zagrzybiała; sprawdzony przy tym zostanie stan sprężarki, skuteczność chłodzenia układu oraz poziom czynnika chłodzącego • dla poprawnego działania klimatyzacji, warto włączać ją nie tylko latem – zaleca się, by była włączana przynajmniej przez kilka minut raz na dwa tygodnie • latem w czasie długich podróży pamiętać należy o wypijaniu chłodzących napojów PEŁNOZIARNISTE PRODUKTY P ełnoziarniste produkty (orzechy włoskie, czy czarne porzeczki) zawierają 25 % dziennego zapotrzebowania witaminy D. Jeśli pogoda nie rozpieszcza nas dużą ilością słońca lub nie mamy czasu na przyrządzenie łososia, to może być to smaczny i prosty sposób na zwiększenie dawki witaminy D. Inne korzyści? Badania pokazują, że spożywanie kilku garści orzechów w ciągu tygodnia (np. jako przekąski między posiłkami) może pomóc pozbyć się dodatkowych kilogramów i zapobiec chorobom serca. Orzechy są bogate w białko, błonnik i tłuszcze zdrowe dla serca. Również migdały zawierają duże ilości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych i błonnika. CO ZWIASTUJE ZMIANĘ POGODY N iski wschód lub zachód Słońca, za czysty widnokrąg lub poniżej ławicy chmur – wróży ładną pogodę, zaś wysoki wschód lub zachód Słońca, za ławicą chmur (nie za pojedynczą chmurę) – wróży deszcz. Im barwy nieba przy wschodzie i zachodzie są bledsze i delikatniejsze, tym pogoda powinna być ładniejsza. Barwy te wskazują na brak wilgoci w atmosferze. Purpurowo-czerwone wschody i zachody świadczą o dużej wilgotności powietrza i zwiastują zwiększenie zachmurzenia, deszcz oraz wiatry. Halo (świetlisty krąg spowodowany załamywaniem się promieni świetlnych na drobnych kryształkach lodu, które znajdują się w chmurach) wokół Słońca lub Księżyca, wywołany obecnością chmur cirrus i cirrostratus, zapowiada zbliżanie się frontu ciepłego i niżu – jest zatem zwiastunem złej pogody. Pełni Księżyca towarzyszy na ogół ładna pogoda, czerwony Księżyc przepowiada wiatr, a bladożółty wschód Księżyca oznacza deszcz. Oznaką pogarszania się pogody jest również to, jeśli maleje różnica między temperaturą dzienną i nocną oraz zwiększa się widzialność i słyszalność, a gwiazdy silnie „migocą” Pożyteczne dla krótkotrwałych prognoz może okazać się obserwowanie nieba. Jeżeli 22 / zachód Słońca jest w odcieniach czerwieni, to zapowiada to wiatr lub upały, zaś bladożółty oznacza deszcz. Jeśli jednak rankiem niebo jest czerwone na wschodzie, zwykle oznacza to chmury, deszcz albo burze. Kiedy gwiazdy są bardzo dobrze widoczne, jest to zwiastun ładnej pogody latem. Taki wygląd gwiazd świadczy o przejrzystej atmosferze i braku wiatru, któremu zwykle towarzyszy deszcz. Silne „migotanie” gwiazd wróży deszcz, zaś przelot komety – nadejście powodzi i huraganów. Istnieje też ciekawa, chociaż nie znajdująca naukowego potwierdzenia interpretacja wpływu faz Księżyca na stan pogody. Jak księżyc po nowiu ma „różki” do góry - będzie pogoda, a jak na dół – deszcz, oraz „gdy Księżyc w pełni stoi, deszcz padać się boi”. Kot stara się nam „powiedzieć” o zbliżającej złej pogodzie, drapiąc nerwowo meble, a liżąc bardzo dokładnie swoje futro - daje nam znać, żeby nie brać ze sobą parasolki. Poza tym kot postara się wrócić do domu przed deszczem, a na łowy wybierze się, gdy będzie miał pewność, że pogoda nie pokrzyżuje mu planów. Szyszki sosnowe otwierają się w suche dni, gdy natomiast ma przyjść deszcz – zamykają się. AgroPromocja Barometr bezpieczeństwa w rolnictwie 29 kwietnia br., podczas konferencji prasowej firma Bayer CropScience podsumowała rozpoczęte w 2011 r. – w ramach kampanii „Grunt to bezpieczeństwo” – działania edukacyjne mające na celu uświadamianie użytkownikom środków ochrony roślin konieczności bezpiecznego ich stosowania, a także dbania o środowisko naturalne i ochronę owadów pożytecznych oraz zapylających. W tym roku firmie Bayer w tej pożytecznej akcji partneruje KRUS. P od koniec 2014 r., Bayer CropScience i agencja badawcza Kleffmann & Partner przeprowadzili wśród rolników i sadowników „Sondaż bezpieczeństwa – środowisko, agrotechnika, ochrona roślin”, którym objęto 302 rolników profesjonalnie zajmujących się produkcją roślinną oraz 100 sadowników. Gospodarstwa respondentów miały zróżnicowane powierzchnie i lokalizacje na terenie Polski. Uczestnicy badania dzielili się swoim podejściem do bezpieczeństwa w 6 kluczowych tematach, takich jak: n zrównoważone rolnictwo i ochrona roślin w tym zmianowanie, bilans gleby i ewidencja zabiegów n świadomość oraz zarządzanie odpornością agrofagów na herbicydy, fungicydy i insektycydy n stosowanie środków ochrony osobistej n świadomość pozostałości po środkach ochrony w sadownictwie, kontrole oraz okres karencji n postępowanie z opryskiwaczami oraz zużytymi opakowaniami po środkach ochrony n problem ochrony pszczół oraz identyfikacja form kontaktu z pszczelarzami. 89 proc. ankietowanych rolników i sadowników zadeklarowało, że bada glebę (połowa rolników sama pobiera próby glebowe), zaś 70 proc. potwierdziło, że zostawia na polu do zagospodarowania resztki pożniwne. Prawie 90 proc. respondentów zna lub spotkało się z określeniem odporności agrofagów, ale znacznie mniejsza część jednak prawidłowo podaje kluczowe cechy zjawiska i zna najlepsze sposoby obrony przed odpornością. Ponadto – niespełna 25 proc. deklaruje używanie podczas przygotowywania cieczy roboczej i zabiegów przynajmniej jednego ze środków ochrony osobistej (kombinezon, obuwie gumowe, rękawice, maski, nakrycia głowy). Zatem wśród producentów rolnych występuje stosunkowo wysoka świadomość dobrych praktyk agrotechnicznych, głównie konieczności zmianowania, racjonalizacji nawożenia czy wykorzystania resztek pożniwnych. Odstępstwa od najlepszych praktyk uprawy wynikają najczęściej z czynników rynkowych, czyli np. uzależnianie zmianowania od koniunktury na płody rolne. Rolnicy i sadownicy są zwolennikami stosowania środków ochrony roślin, ale mają też świadomość trudności związanych z ich użyciem. Co istotne – rolnicy i sadownicy dużą uwagę przywiązują do właściwego stosowania produktów chemicznych – przestrzegania terminów zabiegów, okresów karencji i prewencji. Deklaratywnie ważnym tematem dla polskich rolników jest też ochrona pszczół i innych owadów zapylających, co potwierdza bliska współpraca z pszczelarzami: co drugi rolnik uprawiający Fot. Bayer CropScience rzepak i co drugi sadownik twierdzą, że kontaktuje się i współpracuje z pszczelarzami. Wyniki badania są niezwykle istotne dla Bayer CropScience w kontekście podejmowanych działań w kwestii tzw. product stewardship, czyli bezpieczeństwa stosowania produktu. Potwierdzają one też słuszność przewodniego tematu na rok 2015: „Bioróżnorodność: ochrona owadów pożytecznych, w tym zapylających”, w ramach którego firma wyposaża w domki dla owadów zapylających (do tej pory wydano ok. 8 tys. sztuk) oraz zestawy nasion z roślinami kwitnącymi, mającymi stać się naturalnym miejscem bytowania owadów. Bayer CropScience postrzega bioróżnorodność nie tylko od strony biologicznej, jako rozmaitość organizmów żywych na Ziemi. Bioróżnorodność w rozumieniu ekonomicznym – to również zasób niezbędny do produkcji żywności o wysokiej jakości i akceptowalnej cenie. Beneficjentem bioróżnorodności w takim ujęciu jest nie tylko konsument, ale także rolnik – producent żywności oraz przemysł nasienny i agrochemiczny. Wnioski z „Sondażu bezpieczeństwa – środowisko, agrotechnika, ochrona roślin” posłużą Bayer CropScience, jak zapewniano na konferencji, do opracowania strategii działań w ramach „Grunt to bezpieczeństwo”. Bayer ostrzega przed podróbkami O statnio na rynku można się spotkać z próbami sprzedaży preparatów rzekomo oryginalnych pochodzących z innych krajów europejskich. Produkty są oferowane w „atrakcyjnych” cenach. Firma Bayer prowadzi monitoring takich ofert. Żaden z pozyskanych w ramach tego monitoringu i przebadanych produktów nie pochodzi z firmy Bayer. Produkty zawierają w składzie różne substancje chemiczne, które nie są zgodne z deklarowanym na opakowaniu składem. Wśród nich szczególnie niebezpieczne jest rzekome Calypso z obcojęzyczną etykietą, które nie zawiera tiachloprydu, lecz inne substancje aktywne, w tym substancje niebezpieczne dla pszczół i owadów pożytecznych. W żadnym razie produktu Calypso z obcojęzyczną etykietą nie należy stosować, a zwłaszcza w okresie kwitnienia. Owoce potraktowane takim preparatem będą wykazywały pozostałości substancji innych niż dozwolone. Ponadto w trakcie analiz podejrzanych środków zidentyfikowano substancje szkodliwe i niedozwolone na terenie Unii Europejskiej. Produkty oryginalne można kupić w sklepach rolniczych; zawsze należy zachować dowód zakupu środka. / 23 AgroMagazyn Prezentujemy Kwatery na Medal 2015 Czas na agroturystykę W przededniu pierwszego, majowego weekendu minister rolnictwa i rozwoju wsi Marek Sawicki spotkał się z dziennikarzami w gospodarstwie agroturystycznym „Ziołowy Zakątek” na Podlasiu, by u progu sezonu urlopowego zachęcić – za pośrednictwem mediów – do skorzystania z bogatej oferty gospodarstw rolnych prowadzących działalność agroturystyczną. – Mamy w Polsce ponad 8 tys. takich gospodarstw, dysponujących łącznie 84,5 tysiącami miejsc noclegowych – poinformował minister Sawicki. I dodał: – Jeszcze zbyt mało wykorzystujemy te możliwości wypoczynku. O W zorem lat poprzednich trwa konkurs agroturystyczny „Kwatery na Medal 2015”, którego organizatorem – obok redakcji AGRO – jest Telewizja Interaktywna AgroNews. W ramach konkursu zaprezentujemy w kolejnych numerach AGRO – oraz na www.agronews. com.pl – wizytówki 16 gospodarstw agroturystycznych, dysponujących interesującymi ofertami miłego i czynnego spędzenia wypoczynku na łonie natury. Następnie – podobnie jak w latach ubiegłych – Czytelnicy AGRO i Internauci wybiorą w drodze plebiscytu Kwaterę na Medal 2015. W niniejszym AGRO (patrz okładka) przedstawiamy kolejne dwa gospodarstwa agroturystyczne zakwalifikowane do konkursu: Polana i Skarpa, Lipowiec, woj. lubelskie oraz Ułańska Zagroda, Załom, woj. zachodniopomorskie. Przypominamy, że w kwietniowym AGRO zaprezentowaliśmy już gospodarstwa: Agrohippika, Kondratów, woj. dolnośląskie oraz Nad Jeziorem Sopień, Mały Głęboczek, woj. kujawsko-pomorskie. becnie największą bazą agroturystyczną dysponują woj.: małopolskie, podkarpackie i warmińsko-mazurskie. Znajduje się w nich prawie 40 proc. ogółu gospodarstw agroturystycznych. Najmniej takich obiektów jest w woj.: łódzkim, opolskim i lubuskim. W 2014 r. z noclegów u rolników skorzystało ponad 612 tysięcy osób (głównie w okresie wakacyjnym), wśród których 7 proc. stanowili turyści zagraniczni, głównie z Niemiec i Wielkiej Brytanii. Zdaniem szefa resortu rolnictwa wiele gospodarstw agroturystycznych jest już przystosowana do całorocznych wizyt turystów. Na rozbudowę i rozwój bazy agroturystycznej w Polsce wydano bowiem z PROW 2007-2014 prawie 5 mld zł (zrealizowano 30 tys. projektów). Również w PROW na l. 2014-2020 istnieje możliwość otrzymania wsparcia finansowego na przedsięwzięcia powiązane bezpośrednio lub pośrednio z rozwojem turystyki wiejskiej. Będzie to możliwe w ramach priorytetu 6: „Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich”. Zaprojektowano m.in. 3 działania, które mogą służyć turystyce wiejskiej: premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej, podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich oraz Leader. Podczas konferencji min. Sawicki zapowiedział przeprowadzenie 2-miesięcznej kampanii promocyjnej pn. „Hity turystyki wiejskiej”, która będzie oparta na 5 tematycznych folderach: odpoczywaj na wsi aktywnie, edukacyjnie, kulinarnie, naturalnie i tradycyjnie. Kampanią tą zostanie objęte 33 wyróżniające się w kraju gospodarstwa agroturystyczne; jednym z nich będzie „Ziołowy Zakątek” w Korycinach. – Agroturystyka to także turystyka kulinarna – podkreślił szef MRiRW. – 1 stycznia 2016 roku wejdą w życie nowe regulacje prawne dotyczące sprzedaży bezpośredniej. Dzięki temu rolnicy będą mogli sprzedawać w swoich gospodarstwach przetworzone produkty, co powinno też wzbogacić ofertę agroturystyczną. Fot. – Biuro Prasowe MRiRW AgroZaproszenia n Komisje Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senatu i Sejmu – na konferencję „Możliwości finansowania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w ramach polityki spójności w l. 2014-2020” n Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi – na konferencję w Gospodarstwie Agroturystycznym „Ziołowy Zakątek” w Korycinach, poświęconą rozwojowi agroturystyki oraz nowym zasadom sprzedaży bezpośredniej n Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi – na Piknik „Poznaj Dobrą Żywność” na SGGW n Telewizja Polska SA Program 1 – na uroczyste rozstrzygnięcie ogólnopolskiego konkursu Wójt Roku 2014 n Bayer CropScience – na spotkanie prasowe poświęcone prezentacji badania „Barometr bezpieczeństwa w rolnictwie” 24 / n Fundacja na rzecz Rozwoju Rolnictwa (FDPA) – na konferencję „Biogazownia rolnicza – sprawa publiczna” n Krajowa Unia Producentów Soków – na konferencję „Soki i musy – witaminy w SMART formie” n Gospodarstwo Ogrodnicze Bogdan Królik – na Międzynarodowe Targi Tulipanów 2015 w Chrzypsku Wielkim n Syngenta Polska – na spotkania polowe „POLA KLASY S” n ŁODR Bratoszewice – na XXIII Targi Rolne AGROTECHNIKA w Bratoszewicach n Teresa i Jan Kubiak (Mistrzowie Krajowi AgroLigi 1999) wraz z Rodziną – na uroczyste otwarcie nowoczesnej obory w Sulmowie Dziękujemy a p r a k s i a n a l o p wego, w otulinie iego Parku Krajobrazo ąd rozpościera sk yń sz rze eb cz Sz ie wana jest na teren ięknym wzgórzu, sk asza kwatera zlokalizo Narodowego. Usytuowana jest na przep enu. Wypoczynek w Lipowcu to: ter rku nia Pa o sie y: boisko oliczne wznie Roztoczańskieg y Solskiej oraz na ok nie oraz różne formy wypoczynku. Oferujem ejażdżki cz sz Pu y las na ok ze prz , się wid jed isa we ten mo do ł do i, smaczne, ognisko, stó Zapewniamy, wysoki standard poko w dla dzieci, zadaszony grill, miejsce na Lipowca na Roztoczu. ba za do c y pla am i, sz wk pra tkó za iane przez nie do sia wn cz pe rde za i Se i. u lig en erów, a zimą ku różnorodność ter row a i, ię ko aln po cz us ży po za wy cis , , eknie quadem ca oczaruje, piękno urz że majestat tego miejs wszelkie emocje. nas atrakcje – wyzwolą N zpol, woj. lubelskie iec 185, 23-407 Teres ow Lip o, pk Po h ec jci , www.polana.info.pl Elżbieta i Wo [email protected] : ail e-m 0, 98 51 0 3 60 tel. 84 687 64 30, Kwatery na medal S ułańska zagroda erdecznie zaprasza my płynie nadzwyczaj wo do Ułańskiej Zagrody – miejsca pośw ięc kontaktu z naturą i śwlno. Jest to miejsce specjalnie przygotow onego tradycji i historii, w którym czas ane dla wszy ież ym po wietrzem oraz cenią znaleźć wszystko to, sobie spokój. W nasz stkich tych, którzy poszukują co po trz eb ej Ułańskiej ne jes t do triathlonu (pływanie, jazda na rowerze, biewypoczynku i aktywnego spędzania cz Zagrodzie można Gościom oferujemy asu, np. do treningu ga nie ). Oferta, którą stwor możliwość organizac zyliś z woźnicą. Gorąco zachęcamy do odwi ji ogniska, wypożyczenia na miejscu ka my, jest bogata i atrakcyjna. ed jak jeziora pełne ryb i panuje niczym niezmzenia Ułańskiej Zagrody. W okolicy zn ów, rowerów, łódki i bryczki ajd spakować walizkę, by już po chwili móc ącony spokój. Miła obsługa i komfor ują się lasy pełne grzybów, towe miejsca czekają rozkoszować się od lasów i jezior. poczynkiem na łonie natury, w otoczeniu . Warto pięknych Małgorzata i Jacek Bródka, Załom 15, 78 -630 Człopa, woj. za tel. 502 120 123, e-m chodniopomorskie ail: kontakt@ulanska zagroda.eu, www.ula nskazagroda.eu
Podobne dokumenty
Na Ucztę w Małopolsce zaprasza Eko-Garten
handlowy, członek Zarządu firmy Fosfan S.A. w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) oraz Ryszard Kruziński, współwłaściciel gospodarstwa rolnego w Okoninie, specjalizującego się w chowie trzody chle...
barwy jesieni w ogrodach hortulus
wój” kierowana jest do miwww.agroredakcja.pl oraz www.agrobiznesklub.com.pl
Noworoczna Gala Agrobiznesu
– Magazyn Ludzi Przedsiębiorczych
00-930 Warszawa, ul. Wspólna 30, tel. 600 079 010
e-mail: [email protected], www.agroredakcja.pl
