Bal Duszka - scenariusz

SCENARIUSZ ZAJĘĆ INTEGRUJĄCYCH DLA UCZNIÓW KLAS I-III
Data:
29.11.br.
Nauczyciel prowadzący:
Małgorzata Kowalewska
Temat:
Andrzejki – Bal Duszka.
Cele:
Uczeń zna:
• niektóre tradycje ludowe związane z Andrzejkami.
Uczeń potrafi:
• przygotować plakaty zdobiące salę,
• przygotować stroje odpowiednie do nastroju zabawy,
• zgodnie uczestniczyć we wspólnej zabawie.
Uczeń rozumie:
• rolę tradycji w przekazywaniu wartości,
• potrzebę aktywnego włączania się w życie grupy wiekowej i szkoły.
Metody:
opowiadanie, gry i zabawy.
Środki dydaktyczne:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Literatura:
•
•
•
plakaty wprowadzające nastrój tajemniczości (czarownice , diabły , różne
stwory);
sztuczne, przytłumione światło;
świece ustawione na parapetach;
3 wazony z wodą (do gałązek);
ilustracje znaków zodiaku;
miska z wodą;
karteczki z wróżbami „cyfrowymi”;
horoskopy dla każdego znaku zodiaku;
karteczki z nazwami zawodów;
5 talerzyków, obrączka, różaniec, drabinka z zapałek, liść laurowy, pieniążek;
4 arkusze papieru z narysowanymi okręgami o średnicy około 30 cm, 12
kostek do gry, objaśnienia wróżb dla każdej grupy;
4 butelki;
miska z wodą, klucz z dużym uchem, lampa z ostrym światłem;
losy (imię ewentualnego męża lub żony, cechy wybranego lub wybranej) w
koszykach.
Kamocki J. (1986). Od Andrzejek do Dożynek. Warszawa, MAW
Śliwerski W. (1996). Andrzejki. Kraków, Wydawnictwo „Impuls”
czasopisma młodzieżowe i dla dzieci
Tok zajęć:
1. Wprowadzenie uczniów do sali:
•
•
przy wejściu stoją wazony, do których uczniowie wstawiają gałązki z życzeniami;
uczniowie siadają w kręgu.
2. Wejście Wróżki:
•
•
szepcząc zaklęcia, zapala 13 świec;
gawęda Wróżki na temat ludowej tradycji dotyczącej Andrzejek.
Gawęda Wróżki:
Dawno temu, kiedy prace polowe zostały zakończone, a jesienna szaruga zatrzymywała ludzi przy ciepłym
piecu, gdy dni były coraz krótsze, a wieczory dłuższe, rozpoczynała się na wsi pora kojarzenia małżeństw.
Następował wtedy okres wróżb i zalotów, ale dniem szczególnym był 29 listopada – wigilia świętego Andrzeja. Wieczór ten poświęcały panny na wróżby dotyczące zamążpójścia i przyszłego życia. Wierzono, że
na przełomie jesieni i zimy duchy obecne wśród żywych mogły odsłaniać tajemnice przyszłości. Do wróżenia wykorzystywano m.in. wosk, wodę, igły, świece.
Wróżby te pochodzą prawdopodobnie sprzed tysięcy lat, ze starożytnej Grecji. Grecka nazwa męża czy
mężczyzny, która brzmi „aner” (w drugim przypadku „andres”) sprawiła być może, że zaczęto uznawać
Andrzeja za rozdawcę mężów, a dzień jego pamięci poświęcono dziewczęcym wróżbom.
Znaczenie świętego Andrzeja jako patrona dziewcząt podkreślane było w dawnej Polsce przysłowiami:
• „Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja”
• „Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego”
Istniał też kiedyś wieczór wróżb dla chłopców – był to 24 listopada, wigilia świętej Katarzyny. Wróżby w
tym dniu były odmianą wróżb dziewczęcych. Jednak zwyczaj Katarzynek w zasadzie nie dotrwał do dziś i
już mało kto o nim wie. Za to wróżby dokonywane w wieczór wigilijny świętego Andrzeja, zwany w Polsce
Jędrzejkami lub Andrzejkami, były i nadal są niezwykle różnorodne i bogate.
3. Przeprowadzenie wróżb.
•
Wróżba z gałązki – Wróżka wyjaśnia znaczenie gałązek przyniesionych przez uczniów – postoją w
wodzie aż do Bożego Narodzenia; dołączone życzenie spełni się, jeśli do tego czasu gałązka zakwitnie.
•
Horoskop – wstają kolejno uczniowie spod wywołanych znaków zodiaku ; każda grupa podchodzi do
miski z wodą (2 m), wysłuchuje wróżby, następnie „okupuje” przepowiednię okrzykiem: „Hokus – pokus , czary – mary, aby wróżba się spełniła – złóżmy dary!”; darem jest grosik rzucony do miski z wodą; jeśli wpadnie do wody – wróżba spełni się.
•
Wróżba „cyfrowa” – każdy uczeń podaje liczbę powstałą z sumowania cyfr tworzących datę urodzenia,
następnie otrzymuje kartkę z wróżbą dotyczącą jego osoby.
•
Wróżba „Kim będę?” – uczniowie losują kolejno karteczki z wypisanymi zawodami; następnie chętni
próbują gestami pokazać, jaki zawód jest im przeznaczony, a reszta uczniów odgaduje nazwę zawodu.
•
Wróżenie za pomocą butów – uczniowie dzielą się na grupki (osobno dziewczynki i chłopcy z każdej
klasy), układają buty od okna w stronę drzwi; osoba, której but „dojdzie” do progu, pierwsza zawrze
związek małżeński.
•
Wróżba „Talerzyki” – na środku sali znajduje się stolik, na którym leży 5 odwróconych do góry dnem
talerzyków; najpierw wszystkie dziewczynki, a następnie wszyscy chłopcy ustawiają się przy talerzyku,
który wybiorą; nauczyciel odczytuje wróżbę, odsłaniając zawartość talerzyka; pomiędzy wróżbami
dziewczynek i chłopców należy przestawić talerzyki;
- obrączka – szybie zawarcie małżeństwa;
- różaniec – staropanieństwo (starokawalerstwo);
- drabinka – kariera zawodowa;
- liść laurowy – zyskanie sławy;
- pieniążek – bogactwo.
Rzucanie kości – uczniowie każdej klasy siadają w kręgu; pośrodku kręgu kładą arkusz papieru z narysowanym okręgiem; każde dziecko rzuca trzema kostkami do gry; kostki wrzucone do środka okręgu
mogą mieć sumę od 3 do 18; wyznaczona osoba odczytuje wróżbę;
- 3 – szczęście, 4 – przykrość, 5 spełnienie życzeń, 6 – coś zgubisz, 7 – kłopoty w szkole, 8 – coś „wisi w powietrzu”, 9 – poznasz nowego przyjaciela, 10 – będziesz mieć rodzeństwo, 11 – złapiesz katar, 12 – dobre wieści, 13 – smutek, 14 – możesz liczyć na pomoc, 15 – potrzebujesz opieki, 16 –
podróż, 17 – zmiana planów, 18 – wielki sukces;
- może zdarzyć się, że nie wszystkie kostki trafią do środka okręgu; jedna kostka poza okręgiem –
spełnią się twoje zamiary; dwie kostki poza okręgiem – unikaj kłótni.
•
•
Wirująca butelka – uczniowie nadal siedzą w kręgach klasowych; każda grupa otrzymuje butelkę; każde
dziecko wymyśla swoje marzenie; wyznaczona osoba puszcza w ruch butelkę, na kogo wskaże szyjka
butelki – temu pierwszemu spełni się jego marzenie.
•
Lanie wosku – wyznaczony przez klasę uczeń podchodzi do miski z wodą i bierze do ręki klucz; wosk
przez ucho klucza leje nauczyciel; wszyscy uczniowie próbują odczytać znaczenie woskowego kształtu
z cienia rzuconego na ścianę (jest to wróżba dla całej klasy).
4. Dyskoteka.
Po wróżbach uczniowie przechodzą do innej sali na dyskotekę. Przy wejściu Wróżka robi im tajemny znak
na czole (kropka sadzą), aby dobrze się bawili.
Po zakończeniu dyskoteki uczniowie przed wyjściem do domu otrzymują od Wróżki dobrą radę:
W drodze do domu podsłuchajcie czyjąś rozmowę. Jeśli w tej rozmowie pierwsze padnie słowo „tak” oznacza to, że osoba, którą darzysz uczuciem, również Cię lubi. Jeśli pierwszym usłyszanym słowem jest „nie”,
to osoba ta nie odwzajemnia Twych uczuć.
Przy wyjściu losują z koszyków po 2 losy (imię i cechę wybranego), które powinni umieścić na noc pod
poduszką (lub nie!).