Kancelarie powinny zatrudniać profesorów

Kancelarie powinny zatrudniać profesorów
Rzeczywistość pokazuje, Ŝe dwa światy - nauki i praktyki prawa - zaczynają się nawzajem przenikać.
Obsługa prawna przedsiębiorcy wymaga często sporządzenia ekspertyzy. Nie powinno więc dziwić,
Ŝe w sztabach większych kancelarii prawniczych znajdują zajęcie naukowcy, a młodzi radcy prawni i
adwokaci coraz częściej robią doktoraty.
Ius est ars boni et aequi - Prawo jest sztuką dobra i równości. W naszym kręgu kultury romańskiej prawo opiera się
na nauce. Wszak powstawało ono nie w sądach, tylko na uniwersytetach. Stosowanie prawa - jak uprawianie
kaŜdej sztuki - wymaga zatem wiedzy złoŜonej ze znajomości dorobku nauk prawnych, przepisów, orzecznictwa i
z doświadczenia praktycznego oraz perfekcyjnego opanowania rzemiosła - warsztatu prawnika. Nauką prawa
zajmują się juryści. Wielu z nich potrafi takŜe orzekać. Do wyjątków naleŜą natomiast ci spośród jurystów, którzy
są biegli w prawniczym rzemiośle.
KaŜdy jurysta od prawa gospodarczego przyzna, Ŝe niełatwo tu o osiągnięcia bez badań klinicznych, tj. bez
konfrontacji teoretycznych tez z potrzebami praktyki gospodarowania. Dotyczy to zapewne takŜe innych dziedzin
prawa. W II Rzeczypospolitej wielu wybitnych przedstawicieli nauki prawa osiągnęło sukces zawodowy dzięki
łączeniu pracy badawczej z praktyką prawniczą. Nasilanie się tego zjawiska obserwujemy na powrót w naszym
kraju od chwili, gdy ustąpiły rozmaite bariery, separujące sztucznie naukę od praktyki prawa. Dziś obszar tzw.
prawa sądowego uległ znacznemu rozszerzeniu, a wykorzystywanie praktyki prawniczej przez jurystów stało się
niemal powszechne, podobnie jak ma to miejsce od dawna na zachodzie Europy. Nie bez znaczenia dla
upowszechnienia się tego procesu są takŜe czynniki ekonomiczne. Prowadzenie praktyki prawniczej pozwala
jurystom rozwijać badania i godniej Ŝyć. Profesorowie potrzebują zatem kancelarii.
Kancelarii nie potrzebują jednak tylko profesorowie, ale działa to równieŜ w odwrotnym kierunku - kancelarie
potrzebują profesorów. Bez uwzględnienia wyników sędziowskiej wykładni trudno sobie wyobrazić profesjonalną
obsługę prawną, w tym obsługę przedsiębiorców. Orzecznictwo sądowe, w tym sądów arbitraŜowych, w obszarze
prawa gospodarczego odgrywa pierwszoplanową rolę. Choć orzeczenia sądowe nie są w Polsce uwaŜane za
źródło prawa, trudno wyobrazić sobie rzetelną opinię prawną, której teza nie byłaby konfrontowana ze
stanowiskiem orzecznictwa. Im większy udział doktryny w sądowej wykładni prawa, tym pośrednio większe
znaczenie nauki prawa w jego stosowaniu przez praktykę prawniczą. Praktyka ta odwołuje się do dorobku nauki
prawa takŜe wprost, poprzez krytyczną analizę stanowiska doktryny w rozmaitych sprawach. Niektóre opinie
prawne urastają dzięki temu do rangi opracowań naukowych. Nierzadko obsługa prawna przedsiębiorcy wymaga
sporządzenia ekspertyzy, ta zaś bez wykorzystania metod badawczych nauk prawnych nie moŜe powstać. Nie
powinno więc dziwić, Ŝe w sztabach większych kancelarii prawniczych znajdują zajęcie naukowcy, Ŝe młodzi
radcy prawni i adwokaci coraz częściej robią doktoraty. Prace badawcze, choć zorientowane utylitarnie, są w
kancelariach stale prowadzone. Rośnie przy tym zaplecze warsztatowe w postaci bibliotek oraz elektronicznych
zbiorów własnych prac, tzw. knowledge management. Warto przypomnieć, Ŝe dorobek nauk prawnych, a więc
wiedza gromadzona i rozwijana przez pokolenia, zawarty jest m.in. w komentarzach do ustaw, bez których Ŝaden
prawnik nie moŜe praktykować.
Rzeczywistość pokazuje, Ŝe dwa światy - nauki i praktyki prawa - zaczynają się nawzajem przenikać. Prawnicze
instytucje akademickie tracą wyłączność na uprawianie nauki, współcześnie bowiem nauka prawa jest stale
obecna przy jego stosowaniu. Tymczasem naukowe zaplecze kancelarii pomaga utrzymać właściwą proporcję
między wiedzą a rzemiosłem i dzięki temu zapobiega niebezpieczeństwu zsuwania się na pozycję sprawnego
dostawcy nietrafnych rozwiązań. Nie kaŜdy bowiem rzemieślnik zostaje artystą i mistrzem w sztuce stosowania
prawa. Nie kaŜdy mistrz jest z kolei rain makerem, zapewniającym kancelarii finansowe sukcesy. Jednak bez
własnych jurystów coraz trudniej byłoby kancelariom sprostać konkurencji. KaŜdy moŜe mieć komputer, nie
kaŜdego stać na Ŝywego profesora.
GRZEGORZ DOMAŃSKI
profesor, radca prawny, partner w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka