Nr wniosku: 157375, nr raportu: 7430. Kierownik (z rap.): dr Krystyna

Nr wniosku: 157375, nr raportu: 7430. Kierownik (z rap.): dr Krystyna Lucyna Wyka
W ramach Projektu zrealizowano dwa najważniejsze cele:
1. zaadaptowano i wdrożono metodę LIPS do oznaczania przeciwciał ZnT8, którą następnie ze względu na wysoki koszt
odczynników i czasochłonność zastąpiono ogólnie dostępną metodą ELISA. Metodę ELISA poddano weryfikacji poprzez
udział Pracowni Immunopatologii i Genetyki KPOHiD w międzynarodowym programie standaryzacji metod oznaczania
przeciwciał przeciwwyspowych IASP2012, IASP2013. Uzyskano Certyfikaty Jakości IASP2012 oraz IASP2013, z
wysokimi wartościami czułości (76%) i swoistości (97,8%) zastosowanej metody, co umożliwiło dostęp do tej
wiarygodnej metody szerokiemu gronu użytkowników.
2. przeprowadzono ocenę występowania markerów rekcji humoralnej (ICA, anty-GAD, anty-IA2, IA/IAA oraz ZnT8) w
grupie osób z mutacjami wywołujacymi cukrzycę monogenową, przeprowadzono typowanie alleli genów HLA-DRB1,
HLA-DQB1 oraz DQA1 w tej grupie a nastepnie dokonano oceny związku wyników powyższych badań z wybranymi
wybranymi parametrami przebiegu cukrzycy (wiek pacjenta, czas trwania choroby, peptyd C, dawka insuliny, HbA1c).
Mutację charakterystyczne dla cukrzyc monogenowych wykryto u 1403 osób, od których otrzymano 467 surowice.
Przynajmniej 1 rodzaj przeciwciał wykryto u 292osób (62,5%). Około 80% z nich to przeciwciała IA/IAA, które u
połowy badanych mogły być wynikiem immunizacji terapeutyczną insuliną a u pozostałych efektem autoimmunizacji. U
części nosicieli mutacji stwierdzono zróżnicowaną odpowiedź humoralną z 3, 4 a także wszystkimi 5 rodzajami
przeciwciał. W najliczniejszej 389 osobowej grupie nosicieli mutacji GCK przeprowadzano typowanie alleli HLA klasy II
z wykorzystaniem zestawów INNO-LIPA, Innogenetics, Belgia. Badania wykazały zwiększoną częstość HLA-DQw1,
DRB1? 03 i / lub 04 i DR2, a porównanie częstości występowania alleli HLA u osób z GCK-MODY z chorymi na
cukrzycę typu 1 wykazały zwiększoną częstość alleli DRB1*1501 (p=0,03; OR=13,28 (2.44-72.12)), DQB1*06 (p=0,016;
OR=10,15 (2.49-41.35) i DQA1*01 (p=0,027; OR=11,73 (3,51-45,22)).
Przeprowadzona analiza związku występowania markerów humoralnych z klinicznymi parametrami cukrzycy GCKMODY wykazała istotnie niższe stężenie peptydu C u osób z obecnymi przeciwciałami w stosunku osób bez przeciwciał
(Me=0,44 (IQR 0,24-0,68) vs 0,70 (0,44-0,93), p=0,0207) i efekt ten nasila się wraz z rosnącą liczbą rodzajów
przeciwciał (R=-0,24, p=0,0061).
Uzyskane wyniki badan genetycznych nie wyjaśniają obecności markerów autoimmunologicznej destrukcji cukrzycy u
osob z mutacjami wywołującymi cukrzycę monogenową. Jednakże obniżona wartość peptydu C u osób z
autoprzeciwciałami sugeruje obniżoną insulinosekrecję tak charakterystyczną dla cukrzycy typu 1. Geny ukladu HLA w
około 50% tłumaczą predyspozycję do rozwoju cukrzycy autoimmunologicznej. Być może kontynuowanie badań w
obrebie kolejnych genów: INS, CTLA4 itp. wniesie więcej informacji na ten temat.
Na dzień dzisiejszy wyniki uzyskane w Projekcie wnoszą istotną wiedzę dotyczącą kryterium klasyfikacji pacjentów do
badań genetycznych w kierunku cukrzyc monogenowych. Do tej pory jednym z kryteriów był brak obecności
autoprzeciwciał przeciwwyspowych. W świetle uzyskanych wyników wykrycie markerów humoralnych cukrzycy w
żaden sposób nie dyskwalifikuje pacjentów przed diagnozowaniem genetycznym i w dużej mierze należy posiłkowac się
wywiadem rodzinnym i dotychczasowym przebiegiem choroby.