Zasady edycji tekstu

ZASADY EDYCJI TEKSTU
ZASTOSOWANIE CZCIONEK
 Czcionki bezszeryfowe (groteski) są czcionkami nagłówkowymi.
 Czcionkami tekstowymi są czcionki szeryfowe proste (antykwa,
ang. Roman).
 Pisanki, ksenotypy, pisma gotyckie nie nadają się do tekstów
naukowych (na szyldy, akcydensy itp.).
 Kursywa (ang. Italic) i pismo pochyłe (ang. Oblique) oraz czcionki
wytłuszczone: półgruba (ang. Bold) i gruba (ang. Bolder) służą
do wyróżnień śródtekstowych.
 Podkreślenie (ang. Underline) na ogół nie służy do niczego
w druku, to proteza.
WYRÓŻNIENIA
 Nie stosujemy dwóch typów wyróżnień jednocześnie
(np. pogrubiona kursywa).
 Nie używamy podkreślenia jako wyróżnienia.
 Wyróżnienia od najsubtelniejszego do najbardziej
nachalnego:
 r o z s t r z e l e n i e,
 kursywa (pismo pochyłe),
 wytłuszczenie (pogrubienie),
 WERSALIKI i KAPITALIKI.
WYRÓŻNIENIA
 Zwiększenie rozmiaru czcionki też jest wyróżnieniem
(nagłówki, śródtytuły: najlepiej o ok. +20%).
13 p. => 15,5 p.
 Zmniejszamy rozmiar czcionki dla elementów
niestanowiących integralnej części tekstu (np.
przypisy, spis załączników, najlepiej o ok. -20%).
13 p. => 10,5 p.
ZASADY INTERPUNKCJI
 Między końcowe litery słowa a następujące po nich
znaki przestankowe: . ; , ! ? … : , nie wstawiamy
spacji.
 Po znakach przestankowych stawiamy spację
(uwaga na zbieg dwóch znaków!).
 Między wyrażenie a otaczające je nawiasy: (....),
[....], {...}, <...>, lub cudzysłowy: „....”, »....«, «....», ‛....’ –
nie wstawiamy spacji.
 Myślnik wymaga spacji z obu stron, ukośnik – z żadnej
(chyba że rozdziela wyrażenia wielowyrazowe).
ZASADY INTERPUNKCJI
– Apostrof (’) i łącznik (-) nie są znakami interpunkcji,
tylko ortografii.
– Nie wstawiamy kropki przed: ..., ?, !, ani po nich.
Także po kropce oznaczającej skrót nie dostawiamy
drugiej.
– Uwaga na znaki „parzyste” – jakim znakiem
wprowadzamy element wtrącony, takim go
zamykamy.
FORMATOWANIE ZNAKÓW
INTERPUNKCYJNYCH
(1995)
Ten sam!
ustawa z 1996 r., rozporządzenie z 1998 r.
Pojechał, a potem nie.
kujawsko-pomorski
„Pogorzelec”
BŁĘDNE ZNAKI INTERPUNKCYJNE
/1995/
kujawsko – pomorski,
kujawsko–pomorski
1995 - 2000, 1995-2000
cywilno-prawny
w Megabank’u,
Anatol’a James’a El-Hakim’a
"Pogorzelec", “Pogorzelec”,
‘Pogorzelec’
,,Pogorzelec" ,,Pogorzelec’’,
'Pogorzelec‘
<<Pogorzelec>>
Petent – jak sam zeznał, pojechał
(1995)
kujawsko-pomorski
1995–2000
cywilnoprawny
w Megabanku
Anatola Jamesa El-Hakima
Sartre’a
„Pogorzelec”
«Pogorzelec»
Petent – jak sam zeznał – pojechał…
lub:
Petent, jak sam zeznał, pojechał…
lub:
Petent (jak sam zeznał) pojechał…
MYŚLNIK, MINUS, PAUZA,
ŁĄCZNIK
łącznik (dywiz, tiret):
Bendkowska-Firlej,
Ruda-Huta
polsko-francuski
francusko-polski
myślnik:
Petent – jak sam zeznał –
pojechał tam rowerem.
Należy złożyć oryginały – lub
potwierdzone kopie.
minus:
–225,8 lub -225,8
pauza:
— Kiedy do niego pójdziemy?
— Jutro.
półpauza:
w latach 1998–2005
(pełny zakres)
zajmuje to 2 – 3 godzin
(przybliżony wymiar)
Pakt Ribbentrop –
Mołotow (między
dwiema osobami)
półpauza:
Wyliczenie:
– punkt pierwszy,
– punkt drugi i ostatni.
ŁĄCZNIK (-)
• Mieści się w prawej górnej części klawiatury między
zerem a znakiem równości
• Przykładowe zapisy
•
•
•
•
•
Klient-serwer, czarno-biały, wejście-wyjście
Trzecio-, drugo-, pierwszorzędowe cechy
Kod pocztowy 27-400
50-letni
10-dniowy
PÓŁPAUZA (–)
• CTRL+klawisz minusa na klawiaturze
alfanumerycznej
• Służy do oznaczania podziału, czasu, liczb itp.
• Przykładowe zapisy
• Listopad – grudzień
• W wieku 4 – 6 lat
MYŚLNIK (—)
• CTRL+Alt+klawisz minus na klawiaturze
alfanumerycznej
• Inaczej pauza, jest dwukrotnie dłuższy od półpauzy
• Stosowany w zdaniach zamiast dwukropka lub
nawiasów
• Przykłady:
• Word — edytor tekstu, który…
• Serwer — główny komputer w naszej sieci — właśnie się
popsuł.
• Pojęcia: dobra — zła sieć są względne.
UKOŚNIK
 Ukośnik nie zastępuje nawiasu.
 Ukośnika nie używa się w skrótach.
 Ukośnik rozdziela równorzędne wyrażenia:
 np.: Liczba załączonych oryginałów/kopii:
 Ukośnik oddziela alternatywne końcówki rodzajowe
(ale nie końcówki dodawane):
 np.: Wnioskodawca/-czyni zobowiązany/-na jest
uzupełnić…
 ale: Proszę, by aplikant(ka) dołączył(a) swój życiorys.
UKOŚNIK
 Ukośnik występuje:
 w adresach internetowych, oddzielając domenę,
poddomenę, witrynę, podwitrynę od stron;
 przy podawaniu znaku pisma zgodnie z hasłownikiem;
 w formularzach urzędowych, zwł. przeznaczonych
do elektronicznego przetwarzania danych;
 w wyrażeniach jednostek miar: „na” (km/h).
 Normalnie nie powinien występować w datach.
UKOŚNIK
Prawidłowe:
ww. nw. ds. nt. wg z s. jw. a.a.
o. Bydgoszcz
n. Notecią, k. Włodawy,
p. Płońskiem
Ankara (Turcja); Ankara – Turcja
pismo nr 256/07/08
dokumenty / kopie potwierdzone urzędowo =
dokumenty i/lub kopie potwierdzone urzędowo
http://uw.lublin.pl/bip/delegatury.html
ZNAKI MAŁO UŻYWANE
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
nawiasy sześciokątne {....}
nawiasy ostre <....>
separator |
przeciwukośnik: \
podkreślenie _
tylda ~
cyrkumfleks ^
ampersand (etka) &
„małpa” (adka) @
dolar $ i in. symbole walut
cudzysłowy definicyjne ‛...’
WIELKIE LITERY
• Tekst napisany wersalikami jest znacznie trudniejszy
do odczytania
• Złym zwyczajem jest składanie tekstu wersalikami
kursywy, fontu kaligraficznego
TABULATORY
• Co pół cala lub 1,25 cm rozmieszczone są domyślne
tabulatory (małe kreseczki pod linijka)
• W chwili wstawienia tabulatora w dowolnym
miejscu linijki wszystkie domyślne tabulatory po jego
stronie lewej znikają, po prawej pozostają
• Rodzaje tabulatorów:
• Tabulator lewy
• Tabulator prawy
• Tabulator środkowy (wyrównuje się po obu stronach
tabulatora)
• Tabulator dziesiętny (tekst wyrównany jest do kropki lub
przecinaka dziesiętnego)
DZIELENIE SŁÓW I ŁAMANIE WIERSZY
• Nie dzielimy słów, gdy jest dosyć miejsca
• Unikamy więcej niż dwóch podziałów pod rząd,
dobrą zasadą jest unikanie w miarę możliwości
podziału więcej niż jednego słowa na akapit
• Nie dzielimy słów w tytule, najlepiej dzielić tytułu
i nagłówki na wiersze zgodnie z podziałem
gramatycznym
ODSTĘPY
• Odstępy między wierszami w akapicie powinny być
stałe
• Standardowa wielkość interlinii między wierszami
wynosi zwykle 20%
• Odstępy między akapitami ustalamy korzystając
z funkcji narzędzia Akapit
WCIĘCIA
• nie używamy spacji, tworząc wcięcie na początku
akapitu
• w tradycyjnych standardach składu wcięcie
akapitu powinno mieć głębokość jednego em
(jednostka równa wielkości używanej czcionki
w punktach, w 12-punktowej czcionce głębokość
wynosi 12 punktów, wizualnie szerokość dwóch
spacji)
• pierwszy akapit w tekście nie ma wcięcia
SYMBOLE I IN. ZNAKI
–% i ‰ – stawiamy bezpośrednio po cyfrze:
25%
–symbole walut – po liczbie i spacji
• $ = USD = dolar:
• € = EUR = euro:
• zł = PLN = złoty:
29 $
13 EUR
75 zł
–§ – stawiamy przed numerem z odstępem:
§ 45
PISOWNIA DAT
Nieprawidłowa
02 maja 2008
2 maj 2008r.
2 maja 2008r.
Prawidłowa
2 maja 2008
dn. 2 maja 2008 r.
2.V.2008
02 V 2008
02.V.2008.
2 V 2008
dn. 2 V 2008 r.
02-05-2008
02/05/2008
2008-05-02
2008/05/02
2.5.2008
02.05.2008
w formularzach urzędowych
też:
2008.05.02 itp.
LISTY PUNKTOWANE
Źle
Składniki sukcesu:
Autonomia
Budżet
Czyn
Dobrobyt:
 Przychody
 Rozchody
 Bilans:
 Aktywa
 Pasywa
Dobrze
Składniki sukcesu:
– autonomia;
– budżet;
– czyn;
– dobrobyt:
• przychody,
• rozchody,
• bilans:
– aktywa,
– pasywa.
SIEROTY, WDOWY, SZEWCE,
BĘKARTY
– Sierota – jedno - lub dwuliterowy przyimek lub
spójnik (lub symbol) na końcu wiersza, albo
skrót (symbol) jednostki miary po liczbach –
na początku wiersza.
– Szewc – pierwszy wiersz akapitu pozostający
u dołu poprzedniej strony.
– Bękart – ostatni wiersz akapitu przechodzący
na górę następnej strony.
– Wdowa – ostatni wiersz akapitu składający
się
z jednego krótkiego słowa, zwł. krótszego od
wcięcia pierwszego wiersza nast. akapitu.
UŻYTECZNE SKRÓTY KLAWIATUROWE
ctrl-A – zaznacz cały tekst
ctrl-H – znajdź i zamień
ctrl-shift-spacja – spacja nierozdzielająca
shift-enter – wymuszony koniec wiersza
ctrl-enter – wymuszony koniec strony
BIBLIOGRAFIA
• R. Williams, Jak składać tekst?, Gliwice 2003.