Niniejszym, na podstawie „nihil obstat” z dnia 10 stycznia 2014 roku

Niniejszym, na podstawie „nihil obstat” z dnia 10
stycznia 2014 roku, udzielonego przez ks. dr. hab. Marka
Kluza, delegata Biskupa Diecezjalnego do oceny ksiąg treści religijnej - zezwalam na wydanie publikacji pt. „Projekt
Jonasz” i „Projekt Judyta” oraz produkcji nagrań (płyta
CD) z konferencjami autorstwa o. Adama Szustaka OP.
Z pasterskim błogosławieństwem
Wstęp
Prawdopodobnie – choć nikt tak naprawdę nie wie
tego na pewno – Bóg planował nas przez tysiące lat.
A pisząc tysiące lat mam na myśli nieskończoną liczbę
lat, bo On czasu nie zna. Od wieków, jeśli można tak
o Nim napisać, zachodził w głowę jak mamy wyglądać,
kim mamy być, jak nas ulepić, żeby objawiło się w nas
Jego nieskończone piękno. Przez Jego niepojęte myśli
musiały przelatywać setki i tysiące pomysłów, idei, obrazów, pragnień – w końcu Jego wyobraźnia jest nieskończenie twórcza. Każda myśl musiała budzić Jego
entuzjazm i jednocześnie poczucie, że można jeszcze
doskonalej, jeszcze niezwyklej, jeszcze lepiej – w końcu
On ma w sobie nieskończone pokłady geniuszu. Kiedy
miał już wrażenie, że jakiś pomysł to wreszcie to, o co
Mu chodziło, musiała zaraz pojawiać się myśl, że to za
mało, że mógłby nam dać coś jeszcze więcej – w końcu
jest On nieskończenie hojny.
Niesamowity musiał być ten moment, kiedy po tym
nieskończonym czasie wyczekiwania i planowania
wreszcie usiadł przed kreślarskim stołem i narysował
4
pierwszą kreskę – kiedy tylko pojawiła się przed Nim już
wiedział, że to będzie właśnie to. Od pierwszej kreski
już widział finalny kształt i każdy szczegół. Co to musiał
być za wybuch twórczości i nieokiełznanej niczym poza
miłością pasji! Szczerze mówiąc mam nadzieję, że kiedyś będzie nam dane – jak już u Niego wszyscy będziemy – zobaczyć film nagrany w tamtej chwili. Na pewno
aniołowie mają go gdzieś na składzie. Będzie trochę
tak jak u babci, kiedy wyciąga się stare zdjęcia i ogląda
początki życia, początki miłości rodziców, pierwsze kroki i inne, ważne momenty. Zresztą nie tylko będziemy
oglądać jakiś przekaz z przeszłości, ale prawdopodobnie doświadczymy tego na żywo i na nowo, bo w końcu
trzeba będzie nas na nowo ukształtować po tej ziemskiej tułaczce.
W którymś momencie tego twórczego szału ogarnęło
Go przemożne przekonanie, że nie zamknie wszystkich
tych pomysłów w jednym projekcie, że nie wystarczy
człowieka, żeby wypełnić w nim wszystko, co zaplanował i przygotował. Że skoro ma mu przekazać całe swoje piękno i dobro, skoro ma sprawić, że będziemy do
Niego podobni, że to, co ma On, będziemy mieć też my,
5
to za mało pojemny jest człowiek, żeby mógł w sobie to
czyznę i kobietę nigdy nie będzie takie samo w każdej
wszystko zmieścić. Właśnie wtedy pojawiła się pewnie
realizacji. Stworzyciel projektu, jako miłośnik wolności,
myśl: muszę zrobić to na dwa sposoby! Potrzebne mi
stworzył bowiem nienaruszalny schemat, gwarantują-
są dwa projekty! Ten moment Biblia komentuje krótko,
cy osiągnięcie szczęścia i pełni, ale nie zamknął drogi
ale bez żadnych wątpliwości: „Stworzył więc Bóg czło-
do twórczego rozwinięcia tego projektu. Zaprosił nas,
wieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stwo-
żebyśmy go przyjęli, oparli się na nim i rozwinęli go w
rzył mężczyznę i niewiastę“. Z jednego pierwotnego
jedyny i niepowtarzalny dla każdego z nas efekt finalny.
zamysłu rozrysował więc dwa projekty, niby podobne,
bo z tego samego źródła i pierwotnego zamysłu, ale
Kresek, którymi w Biblii został wypełniony projekt męż-
zupełnie inne, bo w swojej nieskończonej fantazji On
czyzny jest oczywiście bardzo wiele, prawie w każdej
nigdy się nie powtarza, nigdy nie kopiuje tego, co za-
księdze można znaleźć jakiś bardzo wyraźny albo le-
mierzył i stworzył.
dwie majaczący, ukryty ślad tego Bożego zamysłu.
Dlaczego więc Księga Jonasza, która wydaje się wręcz
To nagranie, które trzymasz w rękach urodziło się z wy-
antytezą męskiego ideału – jak w uciekinierze, scho-
nikającego z tej historii przekonania, że jest przez Boga
wanym pod pokładem można znaleźć wzór do naśla-
rozrysowany pierwotny projekt mężczyny i kobiety.
dowania? Intuicja, że w tej dziwnej księdze jest ukryte
Projekt, który można odkryć, odczytać i w sobie zreali-
coś niewidoczne w pierwszym spojrzeniu pojawiła się
zować. Został zapisany w Biblii, czyli w intrukcji obsługi
we mnie po przeczytaniu fundamentalnej dla poszu-
między innymi tej rzeczywistości, którą nazywamy czło-
kiwania sensu męskości w Biblii historii Kaina i Abla. Ci
wiekiem. Geniusz tego Bożego projektu polega na tym,
dwaj bracia opisani w czwartym rozdziale Genesis, są
że jest On jasny, kompletny i gotowy do realizacji, a
w końcu protoplastami każdego mężczyzny, który po-
jednocześnie jest tylko projektem, czyli jego konkretne,
jawił się potem w historii świata. Tak, jak historia Ada-
indywidualne przekształcenie w rzeczywistego męż-
ma i Ewy opowiada o stworzeniu człowieka i pierwszej
6
7
relacji damsko-męskiej, tak dwaj synowie pierwszej
mają do kruchości, słabości i przegranej życiowej Abla.
pary rodziców są archetypami męskich wzorców. Co
A przecież Bóg spojrzał na niego, a nie na Kaina – tak,
przedziwne, to właśnie słaby, niekochany dostatecz-
jakby chciał powiedzieć: „To jest mój projekt! To jest
nie przez matkę, nie osiągający sukcesów zawodowych
mój zamysł!“.
chłopak o beznadziejnym imieniu znalazł upodobanie
u Boga, a nie silny, pełen sukcesów i zwycięstw, dobrze
Jeśli więc skoncentrujemy się na mężczyźnie wojowni-
rokujący na przyszłość, męski do bólu Kain.
ku, gwałtowniku, zmagającym się ze światem i z sobą,
to choć oczywiście opowiemy w pewien sposób o mę-
Pomyślałem więc, że może ciągle źle szukamy, patrzy-
skości, pominiemy coś niesłychanie ważnego, funda-
my nie tam gdzie potrzeba. Wszystkie ruchy czy inicja-
mentalnego, bez czego cała reszta jest tylko sztafażem
tywy dla mężczyzn, te kościelne i te z wiarą zupełnie
i konstrukcją opartą na nijakich podstawach. Zbudu-
nie związane, budowane są w przeważającej większo-
jemy atrapę, która nie będzie miała szans ostać się na
ści na poszukiwaniu męskiej siły, męskiej umiejętno-
wieczność. Możliwe, że będzie znaczyła coś w tym świe-
ści wyznaczania celów i ich realizowania, zdolności do
cie, wzbudzi nawet podziw i pełną zdziwienia zazdrość,
przezwyciężania siebie, pokonywania własnych słabo-
ale u kresu okaże się wydmuszką, która nie może zna-
ści i stwarzania bezpiecznego świata dla kobiet i dzieci.
leźć żadnego oparcia i sensu, który przetrwałby próbę
Ideał mężczyzny opisany choćby w „Dzikim sercu“, któ-
czasu.
re podbiło z siłą huraganu współczesny męski świat, to
obraz dzikiego, nieokiełznanego, twórczego, pełnego
Jak łatwo się domyślić, tą jedyną wartą uwagi, a przynaj-
pasji i siły człowieka zdobywającego świat. I choć oczy-
mniej wymagającą postawienia na pierwszym miejscu
wiście wszystkie te cechy mogą być w mężczyźnie bar-
kategorią, przez którą trzeba patrzeć na męskość i pro-
dzo owocne, choć jak mniemam rzeczywiście opisują
jekt jaki z nią związał Pan Bóg jest serce albo mówiąc
pewien wycinek męskiej konstrukcji, to jednak nijak się
dokładniej – jego szerokość. Przecież napisany przez
8
9
św. Pawła Hymn o miłości z 1 Listu do Koryntian jasno
H I S T O R I A
mówi, że jedyne co przetrwa wszystko, jedyne co ostanie
J O N A S Z A
się w ogniu przejścia przez śmierć, to miłość. Nawet
wiara i nadzieja się skończą, zostanie tylko ta jedna,
Fragment Pisma Świętego wg Biblii Tysiąclecia,
wyd. Pallotinum, Poznań 2003
jedyna – miłość. Miłość mierzona nie romantyzmem,
erotyką czy emocjami, nie intensywnością doznań,
Księga jonasza 1,1 - 4,11
szaleństwem zakochania czy niepojętą bliskością,
Posłannictwo, bunt i kara
ale miłość mierzona szerokością, pojemnością serca,
mierzona zdolnością do przyjęcia tych, których przyjąć
najtrudniej. Takie serce, tak radykalnie szerokie miał
właśnie Abel i to wzbudziło zachwyt i upodobanie Boga.
Takie serce zdolne do radykalnego przyjęcia absolutnie
wszystkich miał oczywiście najdoskonalszy mężczyzna
świata – Jezus. Taką historią o poszerzaniu serca, o
dramatycznej Bożej próbie nauczenia mężczyzny
miłości, o ciągłym zmaganiu o jego pojemność, jest
Księga Jonasza. Właśnie dlatego o niej jest ta opowieść.
Adam Szustak OP
1
1
Pan skierował do Jonasza, syna Amittaja, te słowa: 2
«Wstań, idź do Niniwy - wielkiego miasta - i upomnij
ją, albowiem nieprawość jej dotarła przed moje oblicze». 3 A Jonasz wstał, aby uciec do Tarszisz przed Panem. Zszedł do Jafy, znalazł okręt płynący do Tarszisz,
uiścił należną opłatę i wsiadł na niego, by udać się nim
do Tarszisz, daleko od Pana.
4
Ale Pan zesłał na morze gwałtowny wiatr, i powstała
wielka burza na morzu, tak że okrętowi groziło rozbicie.
5
Przerazili się więc żeglarze i każdy wołał do swego bó-
stwa; rzucili w morze ładunek, który był na okręcie, by
uczynić go lżejszym. Jonasz zaś zszedł w głąb wnętrza
okrętu, położył się i twardo zasnął. 6 Przystąpił więc do
10
11
niego dowódca żeglarzy i rzekł mu: «Dlaczego ty śpisz?
Wołali więc do Pana i mówili: «O Panie, prosimy, nie do-
Wstań, wołaj do Boga twego, może wspomni Bóg na
zwól nam zginąć ze względu na życie tego człowieka i
nas i nie zginiemy».
nie obciążaj nas odpowiedzialnością za krew niewinną,
albowiem Ty jesteś Pan, jak Ci się podoba, tak czynisz».
7
Mówili też [żeglarze] jeden do drugiego: «Chodźcie,
15
I wzięli Jonasza, i wrzucili go w morze, a ono przestało
rzućmy losy, a dowiemy się, z powodu kogo to właśnie
się srożyć.
nieszczęście [spadło] na nas». I rzucili losy, a los padł
Panem. Złożyli Panu ofiarę i uczynili śluby.
na Jonasza.
8
16
Ogarnęła wtedy tych ludzi bojaźń przed
Rzekli więc do niego: «Powiedzże nam,
<z jakiego powodu ta klęska przyszła na nas?> Jaki jest
Ocalenie Jonasza
twój zawód? Skąd pochodzisz? Jaki jest twój kraj? Z którego jesteś narodu?» 9 A on im odpowiedział: «Jestem
Hebrajczykiem i czczę Pana, Boga nieba, który stworzył
morze i ląd».
10
Wtedy wielki strach zdjął mężów i rzekli
do niego: «Dlaczego to uczyniłeś?» - albowiem wiedzieli
mężowie, że on ucieka przed Panem, bo im to powiedział.
11
I zapytali go: «Co powinniśmy ci uczynić, aby
morze przestało się burzyć dokoła nas?» Fale bowiem
w dalszym ciągu się podnosiły.
12
Odpowiedział im:
«Weźcie mnie i rzućcie w morze, a przestaną się burzyć
wody przeciw wam, ponieważ wiem, że z mojego powodu tak wielka burza powstała przeciw wam».
13
Lu-
dzie ci starali się, wiosłując, zawrócić ku lądowi, ale nie
mogli, bo morze coraz silniej burzyło się przeciw nim. 14
12
2
2
1
Pan zesłał wielką rybę, aby połknęła Jonasza. I był
Jonasz we wnętrznościach ryby trzy dni i trzy noce.
Z wnętrzności ryby modlił się Jonasz do swego Pana
Boga. 3 I mówił:
«W utrapieniu moim wołałem do Pana,
a On mi odpowiedział.
Z głębokości Szeolu wzywałem pomocy,
a Ty usłyszałeś mój głos.
4
Rzuciłeś mnie na głębię, we wnętrze morza,
i nurt mnie ogarnął.
Wszystkie Twe morskie bałwany i fale Twoje
13
Powtórna misja i nawrócenie
Niniwy
przeszły nade mną.
5
Rzekłem do Ciebie: Wygnany daleko od oczu Twoich,
<jakże choć tyle osiągnę, by móc> wejrzeć na Twój
święty przybytek?
6
Wody objęły mnie zewsząd, aż po gardło,
ocean mnie otoczył,
Pan przemówił do Jonasza po raz drugi tymi sło-
wami:
2
«Wstań, idź do Niniwy, wielkiego miasta, i
głoś jej upomnienie, które Ja ci zlecam». 3 Jonasz wstał
sitowie okoliło mi głowę.
7
3
1
i poszedł do Niniwy, jak powiedział Pan. Niniwa była
Do posad gór zstąpiłem,
zawory ziemi zostały poza mną na zawsze.
miastem bardzo rozległym - na trzy dni drogi. 4 Począł
Ale Ty wyprowadziłeś życie moje z przepaści,
więc Jonasz iść przez miasto jeden dzień drogi i wołał, i
Panie, mój Boże!
głosił: «Jeszcze czterdzieści dni, a Niniwa zostanie zbu-
8
rzona».
Gdy gasło we mnie życie,
5
I uwierzyli mieszkańcy Niniwy Bogu, ogłosili
wspomniałem na Pana,
post i oblekli się w wory od największego do najmniej-
a modlitwa moja dotarła do Ciebie,
szego. 6 Doszła ta sprawa do króla Niniwy. Wstał więc
do Twego świętego przybytku.
z tronu, zdjął z siebie płaszcz, oblókł się w wór i siadł
Czciciele próżnych marności
na popiele. 7 Z rozkazu króla i jego dostojników zarzą-
opuszczają Łaskawego dla nich.
dzono i ogłoszono w Niniwie co następuje: «Ludzie i
9
Ale ja złożę Tobie ofiarę,
zwierzęta, bydło i trzoda niech nic nie jedzą, niech się
z głośnym dziękczynieniem.
nie pasą i wody nie piją. 8 Niech obloką się w wory - <lu-
Spełnię to, co ślubowałem.
dzie i zwierzęta> - niech żarliwie wołają do Boga! Niech
Zbawienie jest u Pana».
każdy odwróci się od swojego złego postępowania i od
10
11
Pan nakazał rybie i wyrzuciła Jonasza na ląd.
nieprawości, którą [popełnia] swoimi rękami. 9 Kto wie,
może się odwróci i ulituje Bóg, odstąpi od zapalczywości swego gniewu, a nie zginiemy?»
14
15
10
Zobaczył Bóg
czyny ich, że odwrócili się od swojego złego postępo-
to, by cień był nad jego głową i żeby mu ująć jego go-
wania. I ulitował się Bóg nad niedolą, którą postanowił
ryczy. Jonasz bardzo się ucieszył [tym] krzewem.
na nich sprowadzić, i nie zesłał jej.
z nastaniem brzasku dnia następnego Bóg zesłał robaczka, aby uszkodził krzew, tak iż usechł.
8
7
Ale
A potem,
gdy wzeszło słońce, zesłał Bóg gorący, wschodni wiatr.
Egoizm Proroka a wspaniałomyślność Boga
4
Słońce prażyło Jonasza w głowę, tak że osłabł. Życzył
więc sobie śmierci i mówił: «Lepiej dla mnie umrzeć
aniżeli żyć». 9 Na to rzekł Bóg do Jonasza: «Czy słusznie
się oburzasz z powodu tego krzewu?» Odpowiedział:
1
Nie podobało się to Jonaszowi i oburzył się. Modlił
2
«Słusznie gniewam się śmiertelnie».
10
Rzekł Pan: «To-
się przeto do Pana i mówił: «Proszę, Panie, czy nie to
bie żal krzewu, którego nie uprawiałeś i nie wyhodowa-
właśnie miałem na myśli, będąc jeszcze w moim kra-
łeś, który w nocy wyrósł i w nocy zginął. 11 A czyż Ja nie
ju? Dlatego postanowiłem uciec do Tarszisz, bo wiem,
powinienem mieć litości nad Niniwą, wielkim miastem,
żeś Ty jest Bóg łagodny i miłosierny, cierpliwy i pełen
gdzie znajduje się więcej niż sto dwadzieścia tysięcy lu-
łaskawości, litujący się nad niedolą.
dzi, którzy nie odróżniają swej prawej ręki od lewej, a
3
Teraz Panie, za-
bierz, proszę, duszę moją ode mnie, albowiem lepsza
nadto mnóstwo zwierząt?»
dla mnie śmierć niż życie». Pan odrzekł: «Czy uważasz,
4
że słusznie jesteś oburzony?»
5
Jonasz wyszedł z miasta, zatrzymał się po jego stronie
wschodniej, tam uczynił sobie szałas i usiadł w cieniu,
aby widzieć, co się będzie działo w mieście. 6 A Pan Bóg
sprawił, że krzew rycynusowy wyrósł nad Jonaszem po
16
17
Posłuchaj nagrania o kobiecej sile
projekt:
JUDYTA