Typy zbiorowości społecznych

dr Alicja Raciniewska
Zakład Badao Kultury Materialnej i Wizualnej
Instytut Socjologii UAM, Poznao
[email protected]
CO SPRAWIA, ŻE JESTEŚMY RAZEM?
ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE
PODSTAWY SOCJOLOGII . WYKŁAD 13
Pytanie to można rozumied trojako:
1. Co nas wiąże ze sobą w zbiorowości
społeczne? Jaka jest natura „kleju”, który nas
w nie spaja?
2. Jakie cechy elementów (ludzkich i
pozaludzkich) składających się na zbiorowośd
sprawiają, iż jest ona całością?
3. Jakie cechy kontekstu sprzyjają byciu razem?
#1 co sprawia, że jesteśmy razem?
Trzy podstawowe rodzaje wiązao społecznych:
a. relacje, stosunki społeczne, wzajemne oddziaływania
b. własności elementów składających się na zbiorowości
c. kontekst, w obrębie którego funkcjonujemy.
 Dodatkowe uwagi:
1. Podwójna natura spoideł, wiązao społecznych:
- sprawiają one, że pewne całości społeczne istnieją
- sprawiają one, iż elementy ze sobą powiązane
nabywają nowe własności, ulegają przeobrażeniu
(grupa to coś więcej, niż proste spojenie ze sobą
jednostek)
2. Zbiorowości nie składają się tylko z ludzi.
#2 co nas ze sobą wiąże?
Typy relacji społecznych (ze względu na to, co jest ich
podstawą):
 Interakcje- a więc wzajemne oddziaływania o
charakterze komunikacyjnym
 Zależności
 Współdziałanie
 Komplementarnośd (M. Marody/ A. Giza-Poleszczuk)
 Przymus
 Czyste relacje (Giddens)
Typy relacji społecznych ze względu na ich specyfikę:
• jednostronne
• dwustronne /wielostronne
• tranzytywne
#2 co nas ze sobą wiąże? relacje.
Obiektywne cechy jednostek, które sprawiają, iż stają się one sobie wzajemnie
potrzebne/ pasują do siebie/ łączą się ze sobą:
a.
podobieostwo (homofilia)
b. komplementarnośd/ uzupełnianie się
c.
kompetencje
Subiektywno-emocjonalne cechy jednostek, które sprawiają, iż stają się one sobie
wzajemnie potrzebne / pasują do siebie/ łączą się ze sobą:
a. esprit de corps (skłonnośd zbiorowości do podtrzymywania wiary w instytucję,
wyznaczone cele lub siebie samych oraz innych ludzi; morale)
b. identyfikacja
c.
podobieostwo reakcji na pewne symbole, przedmioty, osoby
d. więź moralna (P.Sztompka): zaufanie, lojalnośd, solidarnośd  więź
behawioralna
Istotna uwaga : więź rozumiana jako subiektywno-emocjonalne cechy jednostek nie
musi mied charakteru uświadamianego- często ma ona charakter bezrefleksyjny,
rutynowy, nawykowy.
#2 co nas ze sobą wiąże? własności elementów
tworzących zbiorowości .
 Bliskośd przestrzenna i czasowa
 Granice
 Media komunikacyjne
 Struktura społeczna
 Kontekst kulturowy
 Instytucje społeczne
 Przyroda
 Itd.
Wniosek: społeczeostwo wytwarza podstawy i
narzędzia dla zaistnienia zbiorowości oraz ich
trwania w czasie.
#2 co nas ze sobą wiąże? kontekst.
Więź społeczna- dwoistośd rozumienia
na gruncie socjologii
Więzią społeczną socjologowie nazywają:
-wszystkie trzy wymienione tu elementy
(kontekst, relacje, cechy jednostek)- szerokie
rozumienie więzi społecznej (np. Szczepaoski,
Beck)
-albo sprowadzają ją wyłączenie do wymiaru
subiektywno-emocjonalnego- wąskie
rozumienie więzi
#3 więź społeczna.
 ZBIOROWOŚD: pewna liczba elementów (ludzi i
elementów
pozaludzkich), pomiędzy którymi istnieje więź społeczna.
 Zbiorowości to nie agregaty społeczne.
Typy zbiorowości społecznych:
 Pary (nie tylko liczebnośd, ale pewien specyficzny rodzaj więziSimmel)
 Grupy społeczne







Zbiorowości oparte na podobieostwie zachowao (tłum: fizyczny oraz
psychologiczny, zbiegowisko, publicznośd/ audytoria)
Kręgi społeczne ( zbiorowości osób dyskutujących)
Społeczności (miejskie, sąsiedzkie, lokalne)
Społeczeostwa (rozumienia: organizacyjne, polityczne, społeczne)
Narody
Peg Communities (Bauman)
Społeczności sieciowe
#4 zbiorowośd społeczna.
Sieciowa budowa rzeczywistości:
a. Decentralizacja
b. Ogromny stopieo niestabilności
• Siła słabych więzi (i słabośd silnych więzi)-.
M.Granovetter
• Wspólnoty na papierze i wspólnoty
wirtualne
• Istotnośd relacji paraspołecznych
#5 specyfika współczesnych powiązao.
Pytania do treści wykładu
1.
Wymieo i pokrótce scharakteryzuje trzy rodzaje możliwych wiązao/spoideł społecznych?
2.
Wymieo i pokrótce scharakteryzuj dwa wybrane rodzaje relacji społecznych wiążących nas
w zbiorowości?
3.
Jakie cechy kontekstu sprzyjają nawiązywaniu relacji społecznych?
4.
Jakie subiektywno-emocjonalne cechy jednostek mają charakter więziotwórczy?
5.
Wymienieo i pokrótce scharakteryzuj trzy ze znanych Ci form zbiorowości?
6.
Co to są zbiorowości fantomowe i peg communities?
7.
Jakie są społeczne konsekwencje usieciowienia rzeczywistości?
8.
Na czym polega siła słabych więzi?
Pytania do lektury obowiązkowej
Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych,
Warszawa, 2004, str. 99-113, 137-146.
1. Co to jest komplementarnośd?
2. Na czym polega różnica pomiędzy wolą naturalną a arbitralną?
sprawdź siebie