Terapia pedagogiczna ()

TERPIA PEDAGOGICZNA
Zajęcia korekcyjno – kompensacyjne
Opracowała: Jolanta Kriger
Wstęp
W naszej szkole od wielu lat funkcjonuje gabinet terapii pedagogicznej.
Pracują w nim terapeuci , którzy prowadzą zajęcia terapii korekcyjnokompensacyjnej.
Istota terapii pedagogicznej polega na oddziaływaniu za pomocą środków
dydaktycznych, pedagogicznych i wychowawczych na przejawy i przyczyny
trudności dzieci w uczeniu się.
Podmiotem oddziaływań terapeutycznych jest dziecko, jego zaburzenia i
trudności szkolne.
Terapią korekcyjno – kompensacyjną objęte są dzieci na każdym etapie
edukacji szkolnej oraz z różnorodnym stopniem niepełnosprawności
intelektualnej.
Zajęcia odbywają się indywidualnie lub grupowo. Czas trwania zajęć to dwie
lub trzy godziny lekcyjne tygodniowo.
Kwalifikując uczniów na terapie biorę pod uwagę:
 Orzeczenie o niepełnosprawności i zalecenia Poradni PsychologicznoPedagogicznej
 Opinię i diagnozę lekarską
 Wywiad z wychowawcą i nauczycielami
 Wywiad z rodzicami lub opiekunami
 Po zebraniu powyższych informacji tworzę dla każdego dziecka
indywidualny program zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, do realizacji
w ciągu jednego roku szkolnego. Program ten jest modyfikowany w
zależności od potrzeb danego ucznia
Moja interwencja jako terapeuty, polega na realizowaniu kilku podstawowych
działań terapeutycznych , aby spowodować u dziecka pozytywne zmiany w
zakresie sfery poznawczej i emocjonalno-motywacyjnej. Są one jednocześnie
celami terapii :
 Oddziaływanie psychoterapeutyczne ogólnie uspokajające i aktywizujące
dziecko do nauki
 Usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjnych; analizatora
wzrokowego, analizatora słuchowego oraz analizatora ruchowego
 Ćwiczenia usprawniające sferę manipulacyjną , manualną oraz
grafomotoryczną
 Usprawnianie orientacji przestrzennej
 Usprawnianie orientacji w schemacie własnego ciała
 Wspomaganie technik szkolnych: pisania, czytania i liczenia
 Oddziaływanie na sferę emocjonalno - motywacyjną
W swojej pracy terapeuty stosuję także kilka podstawowych zasad:
 Możliwie pełna indywidualizacja pracy z każdym dzieckiem
 Dążenie do integracji ucznia z grupą i terapeutą
 Stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnienie mu
warunków do poprawnego wykonywania ćwiczeń
 Powolne, systematyczne przechodzenie od zadań łatwiejszych do
trudnych, od prostych do złożonych
 Dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do możliwości i wydolności
każdego dziecka
 Mobilizowanie i motywowanie dziecka do podejmowania aktywności
 Łączenie ćwiczeń funkcji nie zaburzonej z ćwiczeniem funkcji zaburzonej
 Organizowanie zajęć w taki sposób, aby dziecko wychodziło z poczuciem
osiągniętego sukcesu
Stosowane metody pracy na zajęciach terapeutycznych dostosowane są zawsze
do indywidualnych potrzeb i możliwości danego dziecka :










Metody usprawniająca procesy poznawcze
Metody usprawniające funkcje analizatora wzrokowego
Metody usprawniające funkcje analizatora słuchowego
Metody usprawniające funkcje analizatora ruchowego
Metody usprawniające koordynację wzrokowo – ruchową
Metody usprawniające koordynację wzrokowo – słuchową
Metody usprawniające technikę pisania i czytania
Metody kształtujące orientację przestrzenną i schemat ciała
Metody kształtujące sferę emocjonalną i motywacyjną
Metody relaksacyjne
Po wieloletnich obserwacjach dzieci uczestniczących w zajęciach
terapeutycznych stwierdziłam ,że dobrze dobrane metody pracy oraz stosowanie
odpowiednich technik pracy zawsze dostosowanych do indywidualnych potrzeb
dziecka , pozwala mu osiągnąć sukces.
W gabinecie terapii pedagogicznej
Gabinet terapeutyczny w naszej szkole to specjalnie wyodrębnione
pomieszczenie , w którym odbywają się zajęcia korekcyjno- kompensacyjne,
grupowe lub indywidualne. Stworzyliśmy przyjazny dla dziecka, kolorowy
pokój w którym każdy uczeń ma możliwość podejmowania różnych aktywności,
w zależności od potrzeb.
Miejsce do zajęć dydaktycznych:
 Szafy, regały, półki, segregatory itp.
 Stolik i krzesełka (stanowiska dla 2 do 4 uczniów)
 Stolik i krzesełko do pracy indywidualnej
 Parawan
 Komputer + programy dydaktyczne
 Drukarka i kserokopiarka
 Radio i odtwarzacz CD + płyty z różnorodnymi nagraniami
 Tablice korkowe i plansze do przypinania prac
 Tablice magnetyczne
 Tablice do pisania flamastrem
 Artykuły piśmiennicze: farby , kredki, ołówki, długopisy, bloki
rysunkowe, papiery kolorowe, kartony , wycinanki, papiery z liniaturą, z
kratkami, kleje, nożyczki, rzepy,
 Artykuły do ćwiczeń manualnych: modelina, plastelina, masa solna, masy
plastyczne, pojemniki z kaszą, piaskiem , ryżem itp.
 Puzzle i układanki
 Gry edukacyjne
 Rozsypanki literowe, sylabowe, wyrazowe
 Rozsypanki cyfrowe
 Szablony liter , cyfr, figur geometrycznych
 Zestawy liter alfabetu i znaków interpunkcyjnych
 Zestawy cyfr i znaków matematycznych
 Zestawy do dobierania, uzupełniania luk
 Kolorowanki , malowanki
 Książki
 Plansze z ilustracjami o różnorodnej tematyce
 Plansze z zagadkami obrazkowymi
 Plansze z krzyżówkami tematycznymi
 Różne instrumenty muzyczne
Miejsce do ćwiczeń manipulacyjnych, konstrukcyjnych i relaksacyjnych:
 Materace, siedziska , koce
 Domek manipulacyjny
 Basen z piłeczkami
 Basenik z wodą
 Tace do ćwiczeń na materiałach sypkich
 Piłki, tunele, bloki
 Maskotki, zabawki
 Zabawki do zabaw tematycznych
 Klocki i elementy do ćwiczeń konstrukcyjnych
 Zestawy do ćwiczeń manipulacyjnych
 Gry planszowe
 lustra
Wykorzystanie symboli AAC w gabinecie terapii pedagogicznej
Gabinet terapii pedagogicznej oznaczony jest symbolem PCS:
Taki sam symbol znajduje się w sali lekcyjnej ucznia. Przed wyjściem na
zajęcia uczeń zabiera z sobą symbol i umieszcza go przed wejściem do
gabinetu.
Na zajęciach terapii pedagogicznej korzysta się z kilku podstawowych
piktogramów:
Inne symbole stosowane są w zależności od potrzeb oraz tematyki zajęć.
Przykładowe ćwiczenia:
Usprawnianie analizatora wzrokowego:
CEL ĆWICZEŃ
Ćwiczenie całościowego i
szybkiego rozpoznawania
obrazów wzrokowych.
Ćwiczenie
spostrzegawczości
Ćwiczenie koncentracji
uwagi
Ćwiczenie orientacji
przestrzennej
Ćwiczenie pamięci
wzrokowej i koordynacji
wzrokowo-ruchowej oraz
orientacji w kierunkach
Ćwiczenie pamięci
wzrokowej
Ćwiczenia analizy i
RODZAJE STOSOWANYCH ĆWICZEŃ
1.rozpoznawanie treści obrazków :
-w czasie dowolnym
-w krótkich ekspozycjach
2.dobieranie jednakowych obrazków:
-wg. różnych kryteriów
-segregowanie na podstawie ich właściwości
-dobieranie obrazków w określonym czasie
3.segregowanie obrazków według tematu:
-wyszukiwanie różnic
-wyszukiwanie podobieństw
-wyszukiwanie szczegółów
4. układanie obrazków po lewej i prawej stronie:
- rozpoznawanie zmian w położeniu
- określanie zmian
5.dobieranie części do całości
-układanie obrazków z części:
a) według wzoru
b) w oparciu o zapamiętany wzór
c) bez wzoru
6. odtwarzanie z pamięci:
- obserwowanie przedmiotów i wskazywanie zmian w
położeniu
- eksponowanie prostych układów przestrzennych:
wskazywanie podobieństw i różnic w układach
7. rozpoznawanie podstawowych figur
geometrycznych: koło, trójkąt, prostokąt, kwadrat
8. dobieranie figur w pary według różnych kryteriów
9. układanie figur z części
10.wypelnianie konturów, dorysowywanie części
figur niepełnych
11. różnicowanie kształtów litero i cyfropodobnych
syntezy wzrokowej i
koordynacji wzrokoworuchowej
12.odtwarzanie graficzne eksponowanej figury, litery,
cyfry
13. odtwarzanie prostych sekwencji obrazkowych
14.zapamiętywanie eksponowanych sekwencji
Ćwiczenia usprawniające
koordynację wzrokowosłuchową i ruchową na
materiale literowym
15. segregowanie liter, różnicowanie liter graficznie
podobnych, rozpoznawanie ich i nazywanie
Ćwiczenie pamięci
wzrokowej na materiale
literowym
16. segregowanie, dobieranie, różnicowanie liter
wielkich, małych, pisanych i drukowanych
17.dobieranki literowo-obrazkowe
18. utrwalanie liter graficznie podobnych
Ćwiczenia analizy i
syntezy wzrokowej
19. wyodrębnianie liter z wyrazów
20. różnicowanie liter najczęściej mylonych
21.wyodrębnianie liter na początku w środku i na
końcu wyrazu
22.wyszukiwanie wyrazów z rozsypanek
uzupełnianie wyrazów brakującymi literami
23.dobieranie podpisów do obrazków
Usprawnianie analizatora słuchowego
CEL ĆWICZEŃ
RODZAJE STOSOWANYCH ĆWICZEŃ
1.odtwarzanie struktur dźwiękowych (instrumenty
muzyczne oraz inne urządzenia dźwiękowe)
2.odgadywanie usłyszanych struktur i odtwarzanie
ich
3.wystukiwanie rytmu
4.różnicowanie dźwięków mowy i innych,
pochodzących ze środowiska zewnętrznego,
naśladowanie, przyporządkowanie dźwięku do
ilustracji
Analiza i synteza głoskowa 5. wyodrębnianie głosek w nagłosie wyrazów:
wyrazów: kojarzenie głoski -wskazywanie przedmiotów których nazwy
ze znakiem graficznym –
zaczynają się daną głoską
literą.
-grupowanie wyrazów
6. wyodrębnianie głosek w wygłosie wyrazów:
Ćwiczenia usprawniające
-wybieranie przedmiotów, których nazwy kończą
czytanie
się daną głoską
-grupowanie wyrazów
7.wyodrębnianie głosek w śródgłosie wyrazów
8.dokonywanie analizy i syntezy głoskowej
wyrazów
9.dokonywanie analizy i syntezy wyrazowej zdań
10. ćwiczenia w czytaniu:
-głoskowym
-sylabowym
-wyrazowym
-całościowym
Rozwijanie percepcji
słuchowej
Ćwiczenie koordynacji
słuchowo-ruchowej i
słuchowo-wzrokowej
Usprawnianie sfery manualnej i grafomotorycznej
Doskonalenie sprawności manualnej
1. poprawianie konturów :grubym
mazakiem, ołówkiem,
pędzelkiem, wyklejanie
plasteliną
2. zamalowywanie powierzchni
ograniczonych dużych i małych
(całymi dłońmi, palcami,
pędzelkiem)
3. rysowanie, malowanie
4. wydzieranie, wycinanie
5. wycinanie po linii
6. klejenie , wyklejanie
7. lepienie z różnych tworzyw:
plasteliny, modeliny, masy
solnej, mas plastycznych
8. nawlekanie koralików lub innych
elementów
9. zapinanie guzików, zamków,
rzepów
10.układanie puzzli, części
pociętego obrazka, uzupełnianie
luk w ilustracji
11.ćwiczenia konstrukcyjne:
budowanie z klocków i innych
elementów konstrukcyjnych
12.ćwiczenia manipulacyjne na
materiałach sypkich: piasek,
kasza, makaron, groch, ryż
13.Przyklejanie , przypinanie
elementów na tablicach i
planszach
14.Zabawy w „domku
manipulacyjnym”
15.masaże dłoni różnymi fakturami
Doskonalenie sprawności
grafomotorycznej
1. pisanie po śladzie
2. Poprawianie pisakiem
szlaczków, wzorów
literopodobnych, wzorów
cyfropodobnych
3. dokańczanie szlaczków według
wzoru
4. pisanie w dużej liniaturze : po
śladzie, według wzoru , z
pamięci
5. pisanie w liniaturze zeszytu
6. obrysowywanie konturów,
szablonów
7. wypełnianie szablonów według
wzoru
8. kalkowanie, kopiowanie itp
Usprawnianie technik szkolnych
Czytanie
Pisanie
Liczenie
Mówienie i słuchanie
1. ćwiczenia w czytaniu sylabowym i
wyrazowym
2. poprawienie płynności i tempa
czytania
3. wdrażanie do czytania całościowego
4. ćwiczenia doskonalące poprawność
czytania
5. ćwiczenie słuchu fonematycznego;
wyodrębnianie głosek w nagłosie,
śródgłosie i wygłosie wyrazu
6. kształcenie umiejętności rozumienia i
możliwości opowiadania przeczytanej
treści
1.ćwiczenia w pisaniu:
-z pamięci liter, sylab i wyrazów
-ze słuchu liter, sylab i wyrazów
2.ćwiczenia w poprawnym przepisywaniu
wyrazów i tekstów
3.podniesienie poziomu graficznego pisma
4.przyspieszenie tempa przepisywania i
pisania
5. podniesienie poprawności graficznej pisma
1.utrwalanie znajomości cyfr i znaków
matematycznych
2. kształcenie umiejętności łączenia obrazu
graficznego cyfry z liczbą
3.ćwiczenia w zakresie podstawowych
działań matematycznych: dodawanie i
odejmowanie na konkretach w coraz
szerszym zakresie
4. ćwiczenie dodawania i odejmowania w
pamięci
5. utrwalanie znajomości podstawowych figur
geometrycznych
6.ćwiczenia w porównywaniu liczebności
zbiorów
7. próby zrozumienia i rozwiązania prostych
zadań z treścią
1. poszerzanie zasobu słownictwa
2. ćwiczenia mowy biernej i czynnej
3. kształcenie poprawności wypowiedzi
4. ćwiczenia prowokujące wypowiedzi
samorzutne
5. kształcenie umiejętności poprawnego
formułowania pytań i odpowiedzi
6. kształcenie umiejętności słuchania i
rozumienia poleceń
Sfera emocjonalno-motywacyjna
1. umiejętność nawiązania pozytywnego kontaktu z terapeutą
2. poczucie akceptacji przez terapeutę i grupę zajęciową
3. nawiązanie współpracy z grupą zajęciową
4. akceptowanie nowego miejsca pracy i poczucie bezpieczeństwa
5. rozumienie i wykonywanie poleceń terapeuty
6. wyeliminowanie negatywnych emocji
7. zaktywizowanie do podjęcia samodzielnych działań i aktywności
8. wzmacnianie procesów motywacyjnych
9. wyeliminowanie zachowań niepożądanych , w tym agresji i autoagresji
10.wyeliminowanie stereotypii
Ćwiczenia na orientację przestrzenną i w schemacie ciała:
 utrwalanie świadomości własnego ciała : ćwiczenia przed lustrem,
obserwowanie i nazywanie części ciała, wskazywanie części ciała (na
sobie i innych dzieciach)
 praca z ilustracjami: dostrzeganie i nazywanie brakujących części ciała,
doklejanie, dorysowywanie, uzupełnianie elementami
 ćwiczenia ciała : ruchowe, rytmiczne, gimnastyczne, taniec
 ćwiczenia z piłkami, woreczkami, szarfami
 uświadamianie przestrzeni i działanie w niej: ćwiczenia z lustrem,
kocami, chustami itp.
 ćwiczenia konstrukcyjne: budowanie z klocków według schematu,
budowanie z różnych elementów konstrukcyjnych
 uzupełnianie luk według wzoru
 dobieranie obrazków według podobieństw, przeciwieństw, dobieranie par
 utrwalanie pojęć: prawy - lewy, duży - mały, na - w , nad – pod , z
przodu – z tyłu, u góry – na dole, obok , za – przed itp.
Terapeuta prowadzący zajęcia , indywidualnie dla każdego dziecka dobiera
zarówno treści, jak i rodzaje ćwiczeń oraz czas ich trwania. Uwzględnia wiek
dziecka i jego predyspozycje rozwojowe, rodzaj zaburzeń oraz występujące
trudności w uczeniu się. Zawsze biorę jest pod uwagę zaangażowanie uczniów
w proces poznawania, chwalę każde osiągnięcie, dodaję wiary w możliwości i
siły danego ucznia.
Prognoza: (pytania)
 Czy nastąpiła ogólna poprawa sytuacji dziecka w środowisku
szkolnym i poza szkolnym ?
 Czy u dziecka wzrósł poziom motywacji, aktywności , samodzielności
i zaangażowania w pracę ?
 Czy udało się usprawnić zaburzone analizatory i poprawić
funkcjonowanie dziecka w procesie edukacyjnym?
 Czy usprawnianie technik szkolnych istotnie wpłynęło na efekty pracy
dziecka w procesie edukacyjnym?
 Czy wzrosła sprawność manualna, manipulacyjna i grafomotoryczna
dziecka objętego terapią?
 Czy dziecko osiągnęło zadawalający poziom orientacji przestrzennej i
w schemacie ciała?
 Czy wyeliminowane zostały zachowania niepożądane i negatywne
emocje?
 Czy dziecko miało poczucie sprawczości i osiągnięci sukcesu?
W trakcie realizacji programu zajęć terapeutycznych obserwuję jego
przebieg, gromadzę wytwory pracy , prowadzę dokumentację przeprowadzam
rozmowy z nauczycielami , innymi terapeutami i rodzicami. Monitoruję postępy
dziecka na tle zespołu klasowego.
Odpowiedzi na powyższe pytania pozwolą stwierdzić w jakim stopniu
proponowany program spełnił oczekiwania. Czy zawarte w programie cele
zostały osiągnięte. Czy proponowane metody, formy pracy, ćwiczenia z
uczniem były skuteczne i przyniosły oczekiwane rezultaty. Odpowiedzi na
pytania będą też wskazówką przy planowaniu dalszej pracy z dzieckiem
mającym trudności w uczeniu się.