Rozwój mowy dziecka

Rozwój mowy dziecka
Etapy
rozwoju
mowy
Wiek
dziecka
Okres
melodii
0-1rok
W tym okresie pojawiają się: krzyk, głużenie, gaworzenie i echolalia oraz
towarzyszące im formy awokalne (mimika, pantomimika), za pomocą których
dziecko sygnalizuje swoje niezaspokojone potrzeby biologiczne. W tym okresie
można wyróżnić następujące fazy:
• Wokalizacja odruchowa (0-6 tygodnia) – komunikacja z matką przez krzyk
• Głużenie/ gruchanie (2-6 miesiąc)-wydobywanie dźwięków- samogłosek,
spółgłosek, grup samogłoskowych i spółgłoskowych (np. gli, tli, kii, gla, bli, itp.)
• Gaworzenie (6-9 miesiąc)-dziecko powtarza dźwięki zasłyszane z otoczenia.
Na początku tego okresu pojawiają się pierwsze sylaby (ma, ta, ba, później
ma-ma, ta-ta, ba-ba)
• Echolalia fizjologiczna (9-11)-Echolalia polega na powtarzaniu
własnych i zasłyszanych słów
• Rozumienie mowy (10-12 miesiąc)–Rozumienie pierwszych słów( mama,
baba, tata).
Okres
wyrazu
1-2 rok
Dziecko w tym okresie rozumie już dużo wyrażeń, słów i zdań chociaż nie jest ich
w stanie wypowiedzieć.
Potrafi wyartykułować wszystkie samogłoski: a, o, u, e, y, i, oprócz samogłosek
nosowych :ą, ę. W okresie wyrazu utrwala spółgłoski: m, p, b, m, t, d, n, k, ś, ć,
czasami także ź i dź, zaś pozostałe
spółgłoski są zwykle zastępowane łatwiejszymi. Bardzo często dziecko upraszcza
grupy spółgłoskowe (np. ciocia-tota),
W mowie dziecka pojawiają się liczne onomatopeje (wyrażenia
dźwiękonaśladowcze np. krowa-muuu; baran-beee; koza-meee;
pies - hau-hau; kot-miau. Dziecko w tym okresie potrafi wypowiedzieć około 300
słów.
Okres zdania 2-3 rok
Mowa dziecka wciąż doskonali się pod względem artykulacyjnym
i jest coraz bardziej zrozumiała dla otoczenia. Zasób słownictwa poszerza się.
Dziecko w tym okresie opanowuje ok.1000 słów.
W tej fazie zaczyna posługiwać się prostymi zdaniami, które na początku składają
się z 2-3 wyrazów i stopniowo stają się coraz bardziej rozbudowane,4-5wyrazowe.
Dziecko wypowiada samogłoski nosowe: ą, ę, których wcześniej nie realizowało,
oraz spółgłoski: w, wi, f, fi, ś, ź, ć, dź, ń, k, ki, g, gi, ch, chi, j, ł, czasami pojawiają
się głoski: s, z, c, dz. W tym okresie w mowie dziecięcej powstaje dużo neologizmów
(to nowe wyrazy, wyrażenia, formy gramatyczne, znaczenia i nowo powstałe
konstrukcje składniowe).
Zdarza się, że dziecko mówi hiperpoprawnie (przesadna poprawność).
Dziecko zadaje bardzo dużo pytań. Czasami w mowie może wystąpić niepłynność
mówienia (którą charakteryzuje: powtarzanie sylab i wyrazów, przeciąganie
głosek, pauzy, powtórki, wtrącenia)
Pojawienie się głosek: sz, ż, cz, dż. oraz głoski r. Mowa nie jest jeszcze
doskonała, występują przestawienia dźwięków (metatezy), uproszczenia grup
spółgłoskowych, wypadanie dźwięków (elizje).
Zasób słownictwa wciąż się poszerza. Dziecko posługuje się zdaniami złożonymi.
Okres
swoistej
mowy
dziecięcej
3-5 rok
Ogólna charakterystyka okresu
Dojrzałość
szkolna
6 rok
Dziecko mówi poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym
i fleksyjnym. Zachowuje właściwy akcent, rytm
i melodię. O rozwoju mowy dziecka 6-letniego świadczy poza tym jego słownik,
i to zarówno zasób wyrazów, jakimi posługuje się ze zrozumieniem (słownik
czynny), jak i wyrazów rozumianych, których jeszcze nie używa (słownik bierny).
Dziecko umie porównywać (odnajdywać różnice i podobieństwa) oraz
klasyfikować przedmioty pod względem wielkości, kształtu, koloru, ciężaru, funkcji
użytkowej.
Dokonuje analizy i syntezy słuchowej wyrazów o prostej budowie fonetycznej
(tzw. głoskowania).
Wyodrębnia głoski na początku, na końcu i w środku wyrazu.
Samodzielnie wymyśla wyrazy rozpoczynające się na daną głoskę. Wyklaskuje
ilość sylab w wyrazie.
Określa położenie przedmiotu względem otoczenia (nad, pod, obok, między,
wewnątrz itp.)
Określa kierunek (do tyłu, na wprost, w bok itp.)
Dla prawidłowego kształtowania i rozwoju mowy konieczne jest prawidłowe funkcjonowanie:
- aparatu artykulacyjnego (wargi, język, podniebienie, policzki, uzębienie)
- aparatu fonacyjnego (krtań, gardło, jama nosowa)
- oddechowego (płuca, oskrzela, tchawica)
- ośrodkowego układu nerwowego,
- narządu słuchu.
Istotny jest także poziom rozwoju umysłowego i emocjonalnego oraz odpowiednie warunki środowiskowe i
społeczne. Nieobojętny jest także stan zdrowia górnych dróg oddechowych oraz obciążenia dziedziczne.
Wadliwe funkcjonowanie któregokolwiek
z tych elementów komplikuje prawidłowe kształtowanie i rozwój mowy.
W grupie przyczyn zewnętrznych znajdują się ponadto czynniki pochodzenia środowiskowego oraz brak
zainteresowania rozwojem mowy ze strony opiekunów.
Istniejące wady wymowy mogą utrudniać naukę czytania i pisania, dlatego konieczna jest ciągła i
wnikliwa obserwacja rozwoju mowy dziecka, a w razie potrzeby konsultacja logopedyczna.
Opracowała:
mgr Edyta Mizgała - neurologopeda