Rozwój mowy - Przedszkole Niezapominajka w Gliwicach

Rozwój mowy
Rozwój mowy uwarunkowany jest genetycznie, zależy od wrodzonych
właściwości organizmu człowieka. Rozwój komunikacji mowy zależny jest
również od kontaktu z środowiskiem społecznym, z innymi ludźmi. Jest to kilka
procesów, które są ściśle ze sobą powiązane, współgrają tu ze sobą czynniki
biologiczne i społeczne. Dlatego pamiętać należy,że opanowanie wymowy może
u każdego dziecka przebiegać inaczej. Pewne głoski „uznawane” za trudniejsze
pojawiają się u nich wcześniej a pewne, łatwiejsze, dużo później.
Według Leona Kaczmarka w rozwoju mowy wyodrębnia się cztery okresy :
- okres melodii (0—1 roku życia)
- okres wyrazu (1roku życia —2 roku życia)
- okres zdania (2 roku życia —3 roku życia)
- okres swoistej mowy dziecięcej (3 roku życia —7 roku życia)
Krótka charakterystyka okresów rozwoju mowy :
Okres melodii. Jest to faza przygotowawcza w rozwoju mowy. Początkowo
dziecko komunikuje się z dorosłymi krzykiem lub płaczem. Po krzyku matka
poznaje, że dziecko jest głodne czy jest mu zimno. Jest to pierwsze
porozumienie się dziecka z najbliższym otoczeniem. Krzyk jest też ćwiczeniem
narządu oddechowego: wdech - krótki, wydech - długi, powolny.
W 2-3 miesiącu życia, niemowlę zaczyna wydawać różne dźwięki nazywane głużeniem albo gruchaniem, towarzyszą temu żywe ruchy kończyn i całego
ciała. Głużenie to jeszcze nie mowa, ale nieświadome ćwiczenie narządów
artykulacyjnych.
Już w okresie gruchania niemowlę zaczyna przygotowywać się do wydawania
podstawowych dźwięków mowy.
W drugiej połowie pierwszego roku życia pojawia się gaworzenie w czasie
którego dziecko powtarza dźwięki. Dzięki nabywaniu takich cech, jak
spostrzegawczość, skupienie uwagi, dziecko naśladuje dźwięki, które wydało
przypadkowo (powtarza je) oraz dźwięki, które zasłyszało w otoczeniu.
Z końcem pierwszego roku życia dziecko dużo już rozumie, spełnia też proste
polecenia. Pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba.
Okres wyrazu. Dziecko używa już w zasadzie wszystkich samogłosek. Ze
spółgłosek może wymawiać : p, b, m, t, d, n, ń, k oraz j . Pozostałe spółgłoski
zastępuje innymi, rozumie już wiele słów, wyrażeń i zdań.
Okres zdania. W tym okresie mowa ulega dalszemu doskonaleniu i
zauważalny jest znaczny postęp. Dziecko powinno już wypowiadać głoski: p, b,
m, l,w, f, ś, ć, ź, dź, ń, k, g, ch, t, d,n.
Pod koniec tego okresu mogą się już pojawiać głoski s, z, c, a czasem nawet
sz, ż, cz, dż. Wymienione głoski nie zawsze są poprawne, a czasem szczególnie w trudniejszych zestawieniach - bywają zastępowane innymi,
łatwiejszymi, wskutek braku wprawy narządów artykulacyjnych. W tej fazie
rozwoju dziecko zaczyna się posługiwać najpierw 2-3 wyrazowymi, później 4-5wyrazowymi zdaniami.
Okres swoistej mowy dziecięcej.
Wymowę dziecka w tym okresie charakteryzuje już duża umiejętność
porozumiewania się z otoczeniem.
Dziecko zaczyna odróżniać dźwięki s, z, c, dz od ich miękkich odpowiedników.
Pod koniec czwartego roku życia pojawić się może głoska r. Około 4-5 roku
życia pojawiają się głoski sz, ż, cz, dż, lecz pamiętać należy, że mowa w tym
okresie daleka jest jeszcze od doskonałości.
Dziecko powinno już wymawiać wszystkie samogłoski, jak również spółgłoski
m, b, p, f, , w, ś, ć, ź, dź, ń, k, g, ch, t, d, n, l, j, ł, czasem spółgłoski sz, ż, cz,
dż, mowa dziecka 5-letniego jest już w zasadzie zrozumiała. Rozwój mowy
powinien zakończyć się ok.6 roku życia choć w wielu przypadkach okres ten
może być nieco dłuższy.
Pamiętajmy - dzieci mówią tak, jak rodzice, dziadkowie,opiekunowie,
wychowawcy - Wasza mowa jest dla dzieci wzorem do którego w swej praktyce
językowej się przybliżają.
Na podstawie :
L. Kaczmarek „Nasze dziecko uczy się mowy”
G. Demel „Minimum logopedyczne...”
Opracowała Ewa Puchlerska