Podsumowanie - Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych

W dniu 18 maja 2011 roku w Sali NewConnect w siedzibie Giełdy Papierów
Wartościowych w Warszawie odbyło się seminarium „Transakcje w grupach
kapitałowych – szanse i ryzyka podatkowe”. Spotkanie to zorganizowane zostało przez
Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych (SEG) oraz PKF Consult. Uczestnikami
seminarium byli członkowie SEG.
Wydarzenie otworzył Mirosław Kachniewski Prezes Zarządu SEG, który wprowadził
uczestników w problematykę transakcji występujących pomiędzy podmiotami powiązanymi
w grupach kapitałowych.
W pierwszej części spotkania Agnieszka Chamera przedstawiła politykę funkcjonowania
oraz podstawowe założenia koncepcji tworzenia grup kapitałowych. Wskazała najważniejsze
korzyści związane z tworzeniem grup kapitałowych, tj. pozyskania nowych rynków zbytu,
technologii, specjalizację i koncentrację działalności, dywersyfikację ryzyka biznesowego,
optymalizację wyników finansowych oraz rozdzielanie funkcji zarządzania w organizacji
na poszczególne jednostki wchodzące w skład grupy. Głównym punktem tej części
wystąpienia było zaprezentowanie najważniejszych koncepcji tworzenia grup i związanymi
z tego obciążeniami podatkowymi. Do nich zaliczyła objęcie lub zakup udziałów/akcji
przez spółkę nadrzędną, podział spółki w trybie art. 528 ksh, tworzenie spółek zależnych
przez spółkę nadrzędną oraz zamianę udziałów/akcji. Na koniec tej części wystąpienia
Pani Agnieszka Chamera podkreśliła, że polityka transakcji wewnątrz grup kapitałowych
powinna być prowadzona przez zarządzających w sposób świadomy zarówno pod względem
ekonomicznym, jak i podatkowym. Planowanie i budowanie polityki transakcji realizowanych
w ramach grupy powinny mieć za cel ograniczenie ryzyka podatkowego przy jednoczesnym
założeniu realizacji oczekiwanych celów biznesowych. Umiejętne i zgodne z prawem
planowanie transakcji transferu kapitału, aktywów, w tym wartości niematerialnych
i prawnych, transferu usług z jednej strony powinno osiągnąć efekt synergii, zapewniając
realizacje wszystkich oczekiwanych zadań w grupie przy jednoczesnej minimalizacji
kosztów, w tym podatkowych.
Druga cześć seminarium poświęcona została obowiązkom i ryzykom związanym
z polityką funkcjonowania grup kapitałowych. Pierwszą jej część przeprowadzoną przez
Michała Piotrowskiego poświęcona została dokumentacji cen transferowych występujących
pomiędzy jednostkami wchodzącymi w skład grupy kapitałowej, druga tzw. niedostatecznej
kapitalizacji (cienka kapitalizacja). Pan Michał Piotrowski wskazał, że występowanie
pomiędzy podmiotami wchodzącymi w skład grupy powiązań wpływa na wysokość
zobowiązań podatkowych w podatku dochodowym, poprzez stosowanie wobec siebie cen
transferowych innych niż rynkowe. Ustawodawca aby zabezpieczyć się przed takimi
praktykami nałożył na takie jednostki obowiązki dokumentacyjne. Doradca podatkowy firmy
PKF Consult w przypadku dokumentacji cen transferowych zwrócił uwagę na implementacje
wytycznych przepisów OECD oraz regulacji krajowych w tym zakresie. Zwrócił przede
wszystkim uwagę na treść przepisu artykułu 9a ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych. Zgodnie z tym artykułem, nałożony jest obowiązek sporządzenia dokumentacji
podatkowej (dokumentacji cen transferowych) na podatników dokonujących transakcji
z podmiotami powiązanymi lub transakcji, w związku którymi zapłata należności
dokonywana jest na rzecz podmiotu mającego siedzibę lub zarząd w kraju stosującym
szkodliwą konkurencję podatkową. Ważnym punktem tej części wystąpienia było
zaprezentowanie w sposób teoretyczny i praktyczny metod kalkulacji cen transferowych, tj.
metody porównywanej ceny niekontrolowanej (PCN), metody rozsądnej marży („koszt plus”)
oraz metody ceny odsprzedaży.
Następnie głos zabrała Agnieszka Chamera, która przedstawiła problematykę
niedostatecznej kapitalizacji. Transakcja transferu kapitałów dokonywana poprzez udzielanie
pożyczek dokonywanych w ramach grupy kapitałowej jest rozwiązaniem, które z jednej
strony może być jedyną drogą uzyskania finansowania zewnętrznego, w sytuacji, w której dany
podmiot ze względu na sytuację finansową nie ma szans na uzyskanie finansowania w postaci
kredytu bankowego, z drugiej jednak strony jest również metodą na zwrot z kapitału dla
spółki dominującej, w sytuacji, gdy spółka zależna jest spółką produkcyjną generującą
dochody, które z racji występowania kosztu podatkowego w postaci zapłaconych odsetek
zmniejszają podstawę opodatkowania. Dodatkowa korzyść podatkowa wynika z faktu braku
podatku od czynności cywilnoprawnych dla transakcji pożyczek udzielanych przez wspólnika
spółce kapitałowej,
Prelegentka omawiając tę problematykę zwróciła jednak uwagę ograniczenie wynikające
z regulacji przepisów art. 16 ust. 1 pkt. 60 i 61 ustawy o CIT. Wspomniane przepisy
ograniczają bowiem możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od
pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez pewna grupę pożyczkodawców w przypadku,
gdy wartość zadłużenia tej spółki wobec grupy tzw. znaczących udziałowców, na dzień
zapłaty odsetek, przekroczy trzykrotność kapitału zakładowego. Zawarte w tych przepisach
regulacje są źródłem wielu problemów interpretacyjnych, w szczególności wykładni w
zakresie pojęcia „wartości zadłużenia” oraz samego sposobu liczenia kwoty odsetek, którą
należy wyłączyć z kosztów podatkowych.
W trzeciej części seminarium Michał Piotrowski przedstawił problematykę optymalizacji
podatkowej w grupie kapitałowej w aspekcie międzynarodowym przy wykorzystaniu spółek
offshore’owych. Spółki offshore’owe są zakładane w krajach o łagodniejszych jurysdykcjach
podatkowych, z lokalizowane np. na Cyprze, Luksemburgu, Malcie, w Zjednoczonych
Emiratach Arabskich i innych miejscach na świecie. Do celów założenia tego typu spółek
zaliczono m.in. optymalizację zobowiązań podatkowych, obniżenie kosztów
formalno-prawnych przy założeniu takiego typu podmiotu, łagodniejsze ograniczenia
dewizowe, utajnienie informacji o właścicielach/inwestorach oraz korzystniejsze
rozporządzanie majątkiem np. w kontekście darowizn czy dziedziczenia. Prelegent
w tej części wystąpienia zwrócił także uwagę na problematykę związaną z wykorzystaniem
umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (treaty shopping), strategię debt push-down
zmierzającą do efektywnego podatkowo rozliczenia kosztów akwizycyjnych
oraz optymalizację transferów wewnątrz podmiotów wchodzących w skład grupy
kapitałowej. Na zakończenie trzeciej części spotkania głos zabrała Agnieszka Chamera,
która poruszyła tematykę związaną z istnieniem w polskim prawodawstwie klauzuli obejścia
prawa podatkowego. O ile w okresie od 01.01.2003 do 31.08.2005 roku przepis zawierający
taką klauzulę funkcjonował, to obecnie tj. od 01.09.2005 r. istniejący art. 199a ordynacji
podatkowej nie może być uznany za klarowną i spójną klauzulę obejścia prawa, zawiera on
normę proceduralną, która umożliwia organowi podatkowemu wystąpienie do sądu w sytuacji
wystąpienia wątpliwości co do istnienia dokonanej przez podatników czynności prawnej.
Majowe seminarium zorganizowane przez SEG i PKF poświęcone transakcjom
w grupach kapitałowych zakończone zostało dyskusją, która przeniosła się na uczestników
podczas lunchu.
dr Artur Wyszyński
Katedra Finansów i Bankowości
Wydział Nauk Ekonomicznych UWM w Olsztynie