Modraszek nausitous
Transkrypt
Modraszek nausitous
Modraszek Nazwa zwierzaka nausitous Maculinea nausithous (Bergsträsser, 1779) Modraszek nausitous stawonogi, owady, motyle, modraszkowate Opis gatunku Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi gatunkami Samce mo˝na pomyliç z pokrewnymi gatunkami, modraszkiem telejusem – Maculinea teleius (Bgstr.) i modrasz- Cechy biologiczne Rozmna˝anie Gatunek posiada jedno pokolenie w ciàgu sezonu, Motyle pojawiajà si´ od po∏owy lipca do koƒca sierpnia. Gàsienice ˝yjà poczàtkowo w g∏ówkach kwiatowych krwiÊciàga lekarskiego (Sanguisorba officinalis L.), potem schodzà na ziemi´, gdzie sà znajdowane i adoptowane przez mrówki z gatunku Myrmica rubra L., które przenoszà je do swoich mrowisk, gdzie gàsienice odbywajà swój dalszy rozwój, ˝ywiàc si´ larwami mrówek. Przepoczwarczenie odbywa si´ w mrowisku. Motyl natychmiast po wyjÊciu poczwarki opuszcza mrowisko (Figurny & Tomaszewicz, 1997; Stankiewicz & Sielezniew, 2002). AktywnoÊç Motyl prowadzi dzienny tryb ˝ycia. Odwiedza bardzo niewiele gatunków kwiatów. Najcz´Êciej siada na kwiatach roÊliny pokarmowej swoich gàsienic – krwiÊciàgu lekarskim (Sanguisorba officinalis L.), rzadko na sierpiku barwierskim (Serratula tinctoria L.) i wyce ptasiej (Vicia cracca L.). Cechy ekologiczne Samiec 1061 Gatunek zwiàzany jest, podobnie jak modraszek telejus, z wilgotnymi ∏àkami, torfowiskami niskimi oraz torfowiskami w´glanowymi [1410, 1510]. Jednak˝e preferuje tereny bardziej zakrzaczone i unika miejsc ca∏kowicie otwartych. Ârodowiska te najcz´Êciej znajdujà si´ na obrze˝ach ekstensywnie u˝ytkowanych ∏àk i trzcinowisk. Na pogórzu gatunek ten niekiedy wyst´puje na zakrzaczonych stokach, gdzie tworzà si´ lokalne wysi´ki wody. We wszystkich przypadkach wyst´powanie gatunku jest uzale˝nione od obecnoÊci roÊliny pokarmowej i odpowiedniego gatunku mrówki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Rozpi´toÊç skrzyde∏ 35–37 mm. Widoczny jest wyraêny dymorfizm p∏ciowy. Wierzch skrzyde∏ samca ciemnogranatowy ,,z szerokà czarnà obwódkà. Na skrzyd∏ach znajduje si´ rzàd czarnych kropek oraz pojedyncza czarna kropka w po∏owie d∏ugoÊci przedniego skrzyd∏a. Skrzyd∏a samicy jednolicie ciemnobrunatne, bez rysunku. Spód skrzyde∏ u obu p∏ci brunatny, znajduje si´ na nim pojedynczy rzàd czarnych kropek w jasnych obwódkach (Buszko & Mas∏owski, 1993). kiem arionem – Maculinea arion (L.). U obu gatunków b∏´kitne t∏o jest jaÊniejsze, a na spodzie skrzyde∏ wyst´pujà dwa rz´dy czarnych kropek w jasnych obwódkach. W przypadku samic mo˝liwe jest pomylenie z modraszkiem alkonem – Maculinea alcon (Den. & Schiff.), który jednak na spodzie skrzyde∏ ma dwa rz´dy czarnych kropek. Rozmieszczenie geograficzne Samica Gatunek o zasi´gu obejmujàcym obszary umiarkowane Europy od Hiszpanii po górskie pasma Uralu i Kaukazu. W Polsce wyst´puje na wielu stanowiskach (w 160 kwadratach siatki UTM o boku 10 km), g∏ównie w po∏udniowej cz´Êci kraju (Buszko, 1997). Zasi´g jego w naszym kraju jest podobny, jak modraszka telejusa. Najdalej na pó∏noc notowany w okolicach Siemiatycz i Che∏mna. Przez Polsk´ przebiega pó∏nocna granica zasi´gu gatunku. 57 Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce Propozycje dzia∏aƒ ochronnych 1061 Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku Nale˝y zadbaç o utrzymanie Êrodowisk na odpowiednim etapie sukcesji umo˝liwiajàcym rozwój roÊliny pokarmowej gàsienic oraz obecnoÊç mrówki Myrmica rubra L. W tym celu trzeba ograniczyç koszenie ∏àk do jednego razu w roku, i to pod koniec lipca oraz wycinaç nadmiernie rozrastajàce si´ krzewy. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Propozycje wzgl´dem gatunku Sytuacja gatunku nie wymaga na obecnym etapie zastosowania specjalnych dzia∏aƒ ochronnych. Status gatunku Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej Wyst´powanie gatunku na obszarach chronionych Niektóre populacje gatunku znajdujà si´ na terenie parków narodowych (Poleski Park Narodowy, Kampinoski Park Narodowy) oraz szeregu parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody. Rozwój i stan populacji, potencjalne zagro˝enia Rozwój i stan populacji Sytuacja populacji tego gatunku, podobnie jak modraszka telejusa, jest w Polsce na razie dosyç stabilna i wyraênie lepsza ni˝ w wielu krajach zachodniej Europy. Wynika to z ekstensywnego u˝ytkowania podmok∏ych ∏àk i lepszego zachowania Êrodowisk. Nale˝y jednak liczyç si´ z tym, ˝e zwi´kszenie intensyfikacji u˝ytkowania ∏àk w Polsce po wejÊciu do Unii Europejskiej spowoduje szybkà degradacj´ Êrodowisk wyst´powania gatunku i jego wymieranie. Potencjalne zagro˝enia Zagro˝eniem dla gatunku jest intensywne zagospodarowanie wilgotnych ∏àk poprzez ich wczeÊniejsze i cz´stsze koszenie oraz, w mniejszym stopniu, naturalna sukcesja roÊlinna, która prowadzi do zarastania ∏àk krzewami wierzby, wyeliminowania roÊliny pokarmowej, mrówek i samego motyla (Dàbrowski & Krzywicki, 1982). Propozycje wzgl´dem populacji Poza prowadzeniem badaƒ wymienionych w akapicie poni˝ej nie sà obecnie potrzebne dzia∏ania ochronne na rzecz pojedynczych populacji gatunku. DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ Wskazane sà szczegó∏owe badania nad ekologià, biologià i genetykà modraszka telejusa, zw∏aszcza pod kàtem mechanizmów dyspersji, wyboru Êrodowiska i relacji z mrówkami. Wyniki mogà byç wykorzystane przy planowaniu introdukcji gatunku w przysz∏oÊci (Klasa & Woyciechowski, 1991; Wynhoff, 1998). Bibliografia BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s. BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle dzienne (Rhopalocera). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s. DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M. 1982. Ginàce i zagro˝one gatunki motyli (Lepidoptera) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodziny Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea. Studia Naturae, Seria B, Nr 31: 1–171. FIGURNY E., TOMASZEWICZ S. 1997 Parasitism of Maculinea teleius and M. nausithous (Lepidoptera: Lycaenidae) in Myrmica scabrinodis and M. rubra nests. Wspó∏czesne kierunki w ekologii – ekologia behawioralna [T. I L. Puszkar red.], Wyd. UMCS, Lublin, str. 179–184. KLASA A., WOYCIECHOWSKI M., 1991, Introdukcja ginàcych motyli z rodzaju Maculinea (Lepidoptera, Lycaenidae) w Ojcowskim Parku Narodowym. Chroƒmy Przyr, Ojcz., 3: 31–37. STANKIEWICZ A., SIELEZNIEW M. 2002. Host specifity of Maculinea teleius Bgstr. and M. nausithous Bgstr. (Lepidoptera: Lycaenidae). The new insight, Ann Zool., 53: 403–409. WYNHOFF I. 1998. Lessons from the reintroduction of Maculinea teleius and M. nausithous in The Netherlands. Journal of Insect Conservation, 2: 47–57. Jaros∏aw Buszko 58