Badanie gleb na działkach wiosną

Badanie gleb na działkach wiosną
Okres wczesnej wiosny – tuż po rozmarznięciu gleby - przed przygotowaniem działki do wysiewu
lub wysadzenia roślin, jest bardzo dobrym terminem ustalenia zasobności gleby w fosfor, potas i
magnez oraz poznania ewentualnych potrzeb wapnowania. Jest to okres naturalnej zasobności gleby.
Ponadto zastosowanie nawozów i – przy bardzo kwaśnej glebie – niewielkich dawek wapna przed
wyrównaniem pozimowych grzbietów ostrych skib i następnie zruszeniem przed siewem lub
sadzeniem roślin na glebach lekkich lub przed przekopaniem na glebach ciężkich i zlewnych, pozwala
na umieszczenie ich na znacznej głębokości lub w całej warstwie ornej. Podobnie na trawnikach i
kwaterach sadowniczych i roślin ozdobnych, w tym zwłaszcza wieloletnich oraz iglaków, dobrze jest
poznać zasobność gleby w tym okresie by nie popełnić błędów w bardzo ważnym przed ruszeniem
wegetacji nawożeniu fosforem, potasem i ewentualnie magnezem, a przy badaniach ogrodniczych –
również azotem.
Pobierając próbkę gleby do badań laboratoryjnych należy zapewnić jej reprezentatywność w
stosunku do badanego terenu: oddzielnie dla warzywnika i oddzielnie dla trawnika z
nasadzeniami sadowniczymi. Dlatego należy z kilkunastu (15 -20) miejsc pobrać niewielkie
ilości gleby z całego przekroju gleby: 0- 20 cm. Najlepiej prace te wykonywać laską glebową,
którą można wypożyczyć w siedzibie Stacji lub u specjalistów terenowych.
Dokładną wiedzę o aktualnej zasobności gleby i być może o potrzebie uzupełnienia brakujących
składników pokarmowych oraz o stanie odczynu i potrzebie wapnowania można uzyskać wykonując
badanie reprezentatywnej próbki gleby w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Białymstoku.
Pozwala ono na dokładne określenie odczynu gleby i jej zasobności w składniki pokarmowe i na
odpowiedź na pytania: czy i ewentualnie ile nawozów fosforowych, potasowych oraz wapna i
magnezu należy zastosować, czy koniecznie należy zastosować inne nawozy, kompost lub – w
dalszym okresie gnojowice pokrzywowe czy obornikowe. Większość działkowców niestety bardzo
sporadycznie korzysta z usług laboratorium i to przeważnie wtedy, gdy rośliny są już chore, przestają
rosnąć i często wypadają z uprawy.
Wykonywane w ostatnich latach badania gleb z działek i ogródków przydomowych wskazują na
wiele nieprawidłowości w tym zakresie, mianowicie:
•
Odczyn gleb
Większość roślin wymaga odczynu od lekko kwaśnego do obojętnego o pH nieco ponad 6,0 do 7,2.
Jedynie gatunki kwasolubne, takie jak borówka amerykańska, wrzośce, wrzosy, rododendrony i azalie
oraz hortensja niebieska, wymagają gleb kwaśnych, o pH od poniżej 4,0 do maksymalnie nieco ponad
5,0. Tymczasem ponad 80% badanych gleb z działek jest przewapnowanych. Często ich pH dochodzi
do 8,0 i wyżej, a poziom wapnia przekracza 3000 mg Ca/litr gleby. Na takich stanowiskach niewiele
roślin ma szansę na normalny wzrost i wydanie jakiegokolwiek plonu i to bardzo miernej jakości, a
rośliny ozdobne (szczególnie iglaki), często chorują. Na glebach przewapnowanych rośliny słabo
pobierają fosfor i większość mikroelementów. Części nadziemnie roślin, zwłaszcza liście nabierają
chlorotycznych przebarwień, a na trawnikach (podobnie jak na glebach zbyt kwaśnych – co w
ogrodach
działkowych
jest
rzadkością)
w
murawie
występują
mchy.
Dlatego należy pamiętać, że wapnowanie gleby wykonuje się tylko wtedy, gdy jesteśmy pewni że
zabieg ten jest konieczny, a dawka i rodzaj wapna wynikać powinna z aktualnego pH i
zwięzłości gleby
•
Zasobność w składniki pokarmowe
Większość gleb (ponad 70 – 80 % zależnie od roku) zawiera bardzo duże ilości wapnia i magnezu jako skutek zbyt intensywnego i za częstego wapnowania, w tym najczęściej wapnem magnezowym .
Powoduje to zakłócenie i utrudnienie w pobieraniu przez korzenie roślin pozostałych składników
pokarmowych.
Około 60%, a w niektórych ogrodach i więcej, badanych gleb zawiera wysokie, czasami bardzo
wysokie zawartości fosforu. Nie stanowi to większego problemu w uprawach w „polu” dla warzyw, a
zwłaszcza dla upraw wieloletnich ze względu na powolną migrację tego składnika w glebie bez jej
wymieszania. Natomiast pod osłonami nadmierne nagromadzenie fosforu prowadzi czasami do
utrudnień w pobieraniu mikroelementów i w konsekwencji do objawów niedoborowych na roślinach.
Znajomość zasobności gleby w fosfor umożliwia podjęcie świadomej decyzji o
ewentualnej rezygnacji z nawożenia tym, tak drogim, składnikiem
pokarmowym
Znacznie mniej gleb charakteryzowało się nadmierną zasobnością w potas, częściej badana gleba
zawierała go za mało. Skutkuje to większą podatnością roślin na choroby i szkodniki, mniejszą
odpornością na suszę, mniejszą mrozoodpornością oraz gorszymi walorami dietetycznymi
uzyskiwanych plonów.
Większość gleb w ogrodach działkowych wymaga dość intensywnego
nawożenia potasem
Zasobność w azot – prawie 80% badanych gleb charakteryzowało się za niską zasobnością w
azot, przy czym w ponad 50% próbek zasobność była na poziomie praktycznie śladowym (od poniżej
10 do 20 mg N-NO3/litr) podłoża, w tym podobna zasobność występowała również w uprawie warzyw
(głównie pomidorów, papryki i ogórków) pod osłonami podczas zaawansowanej wegetacji. Tak niski
poziom azotu znacząco zmniejsza plon i pogarsza jego jakość. Część działkowców świadomie nie
stosuje azotu w obawie o jakość plonów.
Upraw działkowych nie należy przenawozić azotem, lecz minimalny jego poziom powinien być
zabezpieczony dla roślin. Poprawne (małe dawki, ze znacznym wyprzedzeniem w stosunku do
terminu zbioru) nawożenie azotem lub dostarczenie składników w przefermentowanym oborniku,
kompoście czy gnojówkach pokrzywowych i obornikowych czy krowieńcowych, nie stwarza ryzyka
pogorszenia jakości zbiorów związanego z kumulacją szkodliwych dla zdrowia azotanów i azotynów.
Ponadto należy brać pod uwagę, że spokojne nawożenie azotem wynika po części również z potrzeby
rekompensaty strat powodowanych przez wymywanie azotu w głąb gleby – poza zasięg korzeni roślin,
zwłaszcza przy ich intensywnym podlewaniu na działkach w okresie letnim
Uwzględniając powyższe należy co 2 – 4 lata zbadać glebę na działce i w ogródku przydomowym.
Wiedza o jej odczynie i zasobności w składniki pokarmowe oraz o kierunku zmian w tym zakresie
pozwala na prawidłowe zabezpieczenie potrzeb różnorodnych upraw na naszej działce, zapewnia ich
poprawną jakość i walory estetyczne roślin ozdobnych. Jeśli nie wykonano takich badań jesienią to
okres wczesnej wiosny należy wykorzystać w tym celu.
Koszt badań jednej próbki wynosi: 9,40 zł lub 37,60 zł zależnie od zleconego zakresu i metody
badań.
Szczegółowe informacje można uzyskać:
w siedzibie Stacji: poniedziałek – piątek w godz. 7:15 – 15:15, tel. (85) – 7435-457, 7435 – 841,
kom. (Jan Grabowski) 600-919-218; e-mail: [email protected] lub u naszych specjalistów
terenowych – szczegóły na stronie internetowej www.oschrbialystok.internetdsl.pl
Styczeń 2011r.
Jan Grabowski
Instruktor Krajowy PZD