OPTYMALNA DATA PRZYSTĄPIENIA POLSKI DO STREFY EURO

Óïðàâëåíèå êîììåð÷åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ
ной собственности, государственными закупками, техническими стандар­
тами и т.д. Беларусь – надежный партнер Евросоюза не только с точки зрения
поддержания социально­экономической стабильности в регионе, но и по
стратегически важным вопросам общеевропейского значения: обеспече­
ния военно­политической, энергетической и экологической безопасности,
борьбы с преступностью, наркотрафиком, нелегальной миграцией.
Динамика сотрудничества с европейскими странами во многом оп­
ределяется развитием диалога Беларуси с Европейским Союзом, форми­
рующим единую внешнюю политику государств­членов ЕС. Отношения с
ЕС и странами­членами на двусторонней основе постепенно приобрета­
ют конструктивный и прагматичный характер. Активизируется сотрудни­
чество в сферах взаимных интересов.
Ñïèñîê ëèòåðàòóðû
1. Европейский Союз // Министерство иностранных дел Республики Бела­
русь [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.mfa.gov.by/mulateral/
organization/list/c723f8823e56d467.html.
2. Внешняя торговля // Национальный статистический комитет Респуб­
лики Беларусь [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://
www.belstsat.gov.by.
European Union – an extremely capacious and promising market for Belarusian
companies. In recent years there has been a steady increase in both imports andexports to the EU. Also, the European Union is one of the main investors in the
Belarusian economy.
Гаврош Ольга Викторовна, магистрант специальности «Экономика и уп­
равление народным хозяйством» Гродненского государственного университета
имени Янки Купалы, Гродно, Беларусь. E­mail: [email protected].
Научный руководитель – Ли Чон Ку, декан факультета экономики и управ­
ления Гродненского государственного университета имени Янки Купалы, канди­
дат экономических наук, доцент, Гродно, Беларусь. E­mail: [email protected].
ÓÄÊ 339.97
W. Gryszel
OPTYMALNA DATA PRZYSTĄPIENIA POLSKI
DO STREFY EURO: BILANS KOSZTÓW I KORZYŚCI
В статье проанализировано состояние экономики Республики Польши с
точки зрения возможности вступления в зону евро. Кроме того приведены по-
-123-
ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÌÅÍÅÄÆÌÅÍÒ XXI ÂÅÊÀ: ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÅ ÌÅÒÎÄÛ, ÔÎÐÌÛ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ: ×ÀÑÒÜ 2
ложительные и отрицательные стороны этого процесса, сделан прогноз даты
присоединения Польши к Европейскому Валютному союзу.
Wprowadzenie
Powstanie Unii Europejskiej było ogromnym krokiem gospodarczym i
politycznym w historii Europy. Tworzenie zjednoczonej Europy jest ciągłym
procesem. Chcąc odgrywać dużą role w procesie przemian Polska musi stać
się krajem silnym gospodarczo i wypracować odpowiednią pozycję, by spełnić
warunki traktatu z Maastricht i przystąpić do strefy euro. Po podpisaniu
Traktatu Akcesyjnego Polska jest zobligowana do tworzenia warunków
niezbędnych do przyjęcia euro.
W pracy postawionę sąnastępne cele badawcze:
­ analiza poziomu spełnienia kryteriów z Maastricht przez Polskę na
początek 2011 roku
­ analiza bilansu kosztów i korzyści z uczestnictwa Polski w Unii
Walutowej
­prognoza daty przystopięnia przez Polskę do strefy euro
Zastąpienie złotego przez euro stanowi przedmiot analizy ekonomicznej
głównych instytucji publicznych zajmujących się finansami w Polsce. Badania,
do których się będę odwoływała są najnowszymi dostępnymi opracowaniami
poświęconymi dannej tematyce. Znaczna cześć tych badań została opracowana
w ramach procesu badawczego towarzyszącego Raportowi na temat pełnego
uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i
Walutowej NBP (2009).
Wypełnienie kryteriów konwergencji
Warunkiem przyjęcia wspólnej waluty europejskiej przez kraj
członkowski Unii Europejskiej jest wypełnienie kryteriów konwergencji.
Obecnie Polska wypełnia wyłącznie kryterium stóp procentowych.[1]
Średnia długoterminowa stopa procentowa za ostatnie 12 miesięcy wynosiła
w październiku 2010 r. 5,8 % i była o 0,5 pkt. proc. niższa od wartości
referencyjnej. Podstawą do obliczenia tej wartości były dane ze Słowacji,
Holandii i Litwy.
Pozostałe z wymaganych kryteriów są nie spełnione. A są to:
­ nieprzekraczanie więcej niż o 1,5 pkt proc. średniej stopy inflacji w
trzech krajach unijnych z najniższą inflacją;
Jesienne prognozy Komisji Europejskiej nie przewidują spełnienia
kryterium stabilności cen przez Polskę w horyzoncie prognozy, tzn. do końca
2012 r. Prognoza dynamiki cen konsumenta dla Polski została skorygowana
w górę w znacznie większym stopniu niż dla innych państw UE, m.in. za
sprawą wzrostu podatków pośrednich.
­ deficyt budżetowy (rozumiany jako deficyt sektora rządowego i
samorządowego) nie wyższy niż 3 proc. PKB i dług publiczny nie większy niż
60 proc. PKB (o spelnienieniu tego kryterium niżej);
-124-
Óïðàâëåíèå êîììåð÷åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ
­ stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich dwóch lat
(wprowadzenie i utrzymanie kursu waluty narodowej w dopuszczalnym pasmie
wahań względem euro przez minimum dwuletni okres przed przystąpieniem
do euro w ramach mechanizmu ERM2).
Jeszcze kilka lat temu duże wahania kursu złotego były w znacznej mierze
oderwane od czynników fundamentalnych [2]. Kazało to obawiać się, że
poważnym problemem, związanym z wejściem Polski do strefy euro, okaże
się trudność ustabilizowania kursu złotego w okresie jego pobytu w systemie
ERM2. Tymczasem w ostatnich latach nastąpiło wyraźne zmniejszenie się
skali zmienności kursu złotego, co pozwala bardziej optymistycznie patrzeć
na możliwość spełnienia kryterium stabilności kursu walutowego.
Procedury ostrożnościowe i sanacyjne
Ważne znaczenie dla Polski w trakcie przygotowania do wejścia do strefy
euro ma obecność procedur ostrożnościowych i sanacyjnych.
W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w artykule 216 w punkcie 5
jest zdanie: „Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń
finansowych, w następstwie, których państwowy dług publiczny przekroczy 3/
5 wartości rocznego produktu krajowego brutto». Konstytucja określa, więc
maksymalny poziom zadłużenia, którego nie można przekroczyć. Dodatkowo
ustawa o finansach publicznych [3] określa 3 progi ostrożnościowe w wysokości
50 %, 55 %, 60 % rocznego PKB. Przekroczenie pierwszego progu powoduje,
że w kolejnym roku nie można przyjąć budżetu z większym deficytem. Jeśli
przekroczony zostanie próg drugi, wtedy kolejny budżet musi być taki, aby
zapewnić spadek relacji długu do PKB. Po przekroczeniu trzeciego progu
kolejny budżet nie może mieć w ogóle deficytu.
Na koniec 2010 r. relacja długu publicznego do Produktu Krajowego
Brutto (PKB) okazała się niższa niż 53,5 proc. Żeby stabilizować relacji długu
do PKB na poziomie 53­54 proc. wprowadzają się zmiany w OFE (Otwarte
Fundusze Emerytalne), one będą miały pozytywny wpływ na dług Skarbu
Państwa. W tym roku przyrost długu publicznego będzie o około 13 mld zł
mniejszy, co stanowi nieco mniej niż 1 proc. PKB. Ważnie podkreślić, że te
reguły długu w Polsce są unikalne.
Korzysci dla Polski od wejścia do strefy euro i ich skutki.
1. Związane z redukcją kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego.
Wprowadzenie euro ułatwi porównywanie cen oferowanych w kraju i za
granicą. Szeroki rynek europejski stanie otwarty dla produktów pochodzących
z Polski. Łatwiejszy dostęp do rynków pozostałych krajów europejskich będzie
oznaczać większe możliwości wyboru dostawców bez ponoszenia z tego tytułu
nadmiernych kosztów. To znaczy, że wspólna waluta da impuls do rozwoju
przedsiębiorczości, ponadto polscy przedsiębiorcy dostaną szansę
konkurowania na europejskim rynku.
-125-
ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÌÅÍÅÄÆÌÅÍÒ XXI ÂÅÊÀ: ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÅ ÌÅÒÎÄÛ, ÔÎÐÌÛ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ: ×ÀÑÒÜ 2
2. Związane z oceną sytuacji makroekonomicznej: ograniczenie
spekulacji walutowych oraz ryzyka wystąpienia kryzysu walutowego,
zwiększenie stabilności makroekonomicznej; wzrost wiarygodności
prowadzonejych polityk fiskalnej oraz monetarnej; poprawa ocen ratingowych.
Wprowadzenie euro spowoduje wyrównanie poziomu cen, choć niektórzy
uważają, że wiąże się to ze wzrostem cen krajowych. Odpowiedzią na to może
być fakt, iż np. cena sprzętu elektronicznego w Polsce jest wyższa niz w innych
krajach europejskich, dlatego nastąpi spadek cen niektórych artykułów.
3. Związane z obniżeniem stopy procentowej: zarówno dla firm, jak i
dla przeciętnego Polaka znaczenie będzie miało to, że nastąpi poszerzenie
oferty kredytowej i zmniejszenie ceny kredytu (w UE stopy procentowe są
wyraźnie niższe). Nie ulega też wątpliwości, że łatwiej będzie podróżować po
Europie mając tą samą walutę, jak również poprawią się zdolności obsługi
zadłużenia oraz stanie łatwiejsza dostępność kredytów i związany z tym wzrost
konsumpcji.
Publikacje zwracają jednocześnie uwagę, że część spośród wymienionych
następstw ma charakter potencjalny i może być uwarunkowana
przeprowadzeniem określonych zmian, takich jak reforma finansów
publicznych, czy też redukcja długu publicznego.
Ważnym skutkiem przystąpienia Polski do strefy euro może być wzrost
inwestycji zagranicznych (dzięki eliminacji ryzyka kursowego i stabilniejszemu
otoczeniu ekonomicznemu) i krajowych (w wyniku obniżenia kosztu
pozyskania kapitału oraz poszerzenia perspektyw działania na większym rynku.
Ważnie podkreślić, że inwestycje i handel mogą być istotnym mechanizmem
restrukturyzacji gospodarki, poprawy jej wydajności i konkurencyjność.
Koszty i zagrożenia wynikające z uczestnictwa w Unii Walutowej
Problem pojawia się, kiedy mówimy o minusach: rezygnacji z części
niezależności gospodarczej, pogorszeniu sytuacji na rynku pracy i wzroście
inflacji. Nie bez powodu Wielka Brytania czy Szwecja z uporem odmawiają
wejścia do EMU. Zapewne największą niewiadomą może okazać się, według
raportu NBP, utrata suwerenności Polski w zakresie prowadzenia własnej
polityki monetarnej poprzez przekazanie jej w gestię Europejskiego Banku
Centralnego. NBP wylicza dwie grupy skutków przyjęcia przez Polskę euro:
ryzyko nieadekwatności strukturalnej (ustalania przez EBC stóp procentowych
na poziomie nieodpowiednim dla polskiej gospodarki) oraz ryzyko
nieadekwatności cyklicznej (związanej z możliwym niedopasowaniem cyklu
koniunkturalnego Polski i strefy euro). Co znaczy, że przyjmując euro Polska
zrezygnuje z bardzo ważnych instrumentów polityki gospodarczej państwa:
stopy procentowe i kurs walutowy będę ustalane poza krajem.
To znaczy, żę podstawowym kosztem jest utrata możliwości prowadzenia
polityki monetarnej i kursowej. Jak twierdzi J. Borowski, koszt ten jest tym
większy im większa jest podatność gospodarki na asymetryczne szoki podażowe
-126-
Óïðàâëåíèå êîììåð÷åñêîé, ìàðêåòèíãîâîé è ÂÝÄ äåÿòåëüíîñòüþ ïðåäïðèÿòèÿ
i popytowe [4]. W przypadku załamania eksportu deprecjacja złotego
pozwoliłaby na uniknięcie ujemnych skutków dla produkcji i zatrudnienia. W
sytuacji, kiedy nie mamy wpływu na kurs walutowy i stopy procentowe, taki
negatywny szok musiałby obniżyć płace realne. Byłoby to jednak możliwe
tylko i wyłącznie wtedy, jeśli rynek pracy byłby elastyczny. Gdyby tak nie było
to wynikiem szoku byłaby dłuższa recesja oraz większe bezrobocie.
Reasumując, zagrożenia w średnim okresie mają głównie charakter
warunkowy i wiążą się z pytaniem, na ile przyjęcie wspólnej waluty może
przyczynić się do niezgodnego z fundamentami ekonomicznymi przebiegu
procesów inflacyjnych.
Mimo, że wyszczególnionych kosztów jest więcej niż korzyści to mają
one inną wagę. Warto zauważyć, że w sytuacji normalnego rozwoju
gospodarczego szacowany jest wzrost PKB o ok. 0,7 % rocznie większy, niż
gdy pozostaniemy poza strefą euro. Z drugiej strony koszt wprowadzenia euro
w Polsce szacuje się na około 20 mld złotych.[5]
Data przystopięnia przez Polskę do strefy euro
Wśród ekonomistów są różne opinie, kiedy powinniśmy to zrobić.
Optymalna data wejścia Polski do strefy euro jest jak widać uwarunkowana
wieloma czynnikami. Z listopadowej ankiety Reuters wynika, że medianą i
średnią oczekiwań analityków rynkowych w odniesieniu do daty przyjęcia w
Polsce euro jest rok 2014, maksimum – 2015. Aby wejść do strefy euro na
początku 2014 roku, Polska musiałabym wejść do korytarza ERM II nie później
niż w czerwcu 2011 roku. Ponadto obecnie nie spełniamy także wszystkich
kryteriów. Obniżenie inflacji, a zwłaszcza deficytu finansów publicznych,
wymaga czasu. Chociaż Rząd deklaruje, że w 2012 roku będzie miała deficyt
na poziomie 3 proc. PKB, ale ta liczba jest realniejsza do spełnienia w 2013
roku. A znaczy najwcześniej Polska wejdzie do strefy euro w 2015 roku.
Również trzeba pamiętać, że wejścia do strefy euro należy dokonać wtedy,
kiedy wzrost gospodarczy będzie w ciągu 2 – 3 lat niezagrożony, bo tylko to
da względną ochronę rynku pracy i zmniejszy napięcia społeczne, towarzyszące
takiej zmianie.
Podsumowanie
Badanie wykazało, że integracja walutowa jest złożonym,
wieloaspektowym przedsięwzięciem. Z tego względu bilans korzyści i kosztów
przyjęcia euro ma charakter szacunkowy. Z zestawienia szerokiego spektrum
badań wynika, że proces wejścia do strefy euro powinien być dla Polski
korzystny zarówno w krótkim, jak i w długim okresie. Należy przy tym
zaznaczyć, że w długim okresie przewaga korzyści nad kosztami jest znacznie
większa. Ostateczny bilans korzyści i kosztów będzie silnie uzależniony od
prowadzonej polityki gospodarczej i stopnia przygotowania Polski do
wprowadzenia wspólnej waluty. Uczestnictwo w procesie integracji walutowej
-127-
ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ È ÌÅÍÅÄÆÌÅÍÒ XXI ÂÅÊÀ: ÑÎÂÐÅÌÅÍÍÛÅ ÌÅÒÎÄÛ, ÔÎÐÌÛ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈÈ: ×ÀÑÒÜ 2
będzie dla Polski tym korzystniejsze, im więcej skutecznych działań we
wskazanych w opracowaniu obszarach zostanie podjętych.
Na początek 2011roku Polska jest na drodze aktywnego przygotowania
do wejścia do strefy euro. Reasumując, optymalna data przystąpienia kraju do
strefy euro powinna być implikowana przez zmienne ekonomiczne, które mogą
dać Polsce korzyści możliwie największe. Polska musi dostosować się do tego
procederu legislacyjnie, musi koniecznie spełnić kryteria konwergencji, musi
dostosować finanse publiczne. Te wszystkie kwestie pokazują, że jest jeszcze
w tej kwestii sporo do zrobienia, a najwcześniejszą datą wydaję się rok 2015.
Bibliografia
1. Analizy i materiały informacyjne serwisu internetowego Pełnomocnika Rządu
do Spraw Wprowadzenia Euro
2. Sławinski, A. (2006) „Floating exchange rate: a troublesome ally of the Polish
central bank» The Vienna Institute for International Economic Studies, Report no. 7
3. Ustawa z dnia 27.08. 2009 r. o Finansach Publicznych (Dz. U nr 157, poz. 1240).
4. Borowski J., Podatność Polski na szoki asymetryczne a proces akcesji do
Unii Gospodarczej i Walutowe:, Bank i Kredyt, lislopad–grudzień 2001, s. 192­194.
5. Jarzyński W., Nowy Raport NBP: Koszty i Korzyści z Euro, 2009
The article analyzes the economical situation of Poland in terms of possible
entry into the Euro zone. The separate chapters present the disadvantages and
advantages of this process and the forecast of accession of Poland’s to the European
Monetary Union.
Weronika Gryszel, doktorant Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Polska.
E­mail: [email protected].
ÓÄÊ 334.726:330.322
Â.È. Ãóëüíèöêàÿ
ÀÍÀËÈÇ ÄÅßÒÅËÜÍÎÑÒÈ ÊÎÌÌÅÐ×ÅÑÊÈÕ ÎÐÃÀÍÈÇÀÖÈÉ Ñ ÈÍÎÑÒÐÀÍÍÛÌÈ ÈÍÂÅÑÒÈÖÈßÌÈ
ÍÀ ÒÅÐÐÈÒÎÐÈÈ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÈ ÁÅËÀÐÓÑÜ
В статье анализируется общее состояние сектора иностранного предпринимательства, а также меры, применяемые Правительством Республики
Беларусь для улучшения условий привлечения иностранного капитала. Рассматривается отраслевое распределение совместных и иностранных предприятий.
Коммерческой организацией с иностранными инвестициями (КОИИ)
признается юридическое лицо, в уставном фонде которого иностранные ин­
-128-