Przekształcenie zakładu budżetowego

Przekształcenie zakładu budżetowego
Wpisany przez Wenanta Anna Rolka
Zdecydowana większość zakładów budżetowych nigdy nie będzie w stanie spełnić warunku
samofinansowania.
Samorządy mogą powierzyć wykonywanie zadań własnych o charakterze użyteczności
publicznej utworzonym w tym celu jednostkom organizacyjnych lub na podstawie
umowy zawartej z innym podmiotem.
Jednostkami, które realizują zadania samorządów są w wielu przypadkach zakłady budżetowe.
Zakłady budżetowe tworzy się w takich dziedzinach sektora publicznego, w których istnieje
możliwość pełnej lub częściowej odpłatności za usługi. Zakład ma prawo do zatrzymania na rok
następny pewnej części wygospodarowanych środków. Rozlicza się on z budżetem państwa
wynikiem działalności: jest to tzw. budżetowanie netto. Ze względu na fakt, że jest to komunalna
jednostka organizacyjna wynika, że nie posiada ona osobowości prawnej, a działalność swoją
może podejmować jedynie na podstawie pełnomocnictw przyznanych przez wójta.
Zdecydowana większość zakładów budżetowych nigdy nie będzie w stanie spełnić warunku
samofinansowania, dlatego rozpatrywany jest projekt ustawy zmierzający do likwidacji takich
jednostek, jak zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze. Przekształcenie i likwidacja
zakładu budżetowego należy do kompetencji jednostki samorządu terytorialnego i wynika z
ustawy o samorządzie gminnym i powiatowym.
Choć przedmiotowe zagadnienia regulowane są w ustawach o poszczególnych jednostkach
samorządu terytorialnego (ustawach o samorządzie gminnym, samorządzie powiatowym,
samorządzie województwa) oraz w ustawie Prawo finansów publicznych, to jednak zasady oraz
proces dokonywania zmian nie został określony w sposób bezpośredni i szczegółowy.
1/4
Przekształcenie zakładu budżetowego
Wpisany przez Wenanta Anna Rolka
Spółka prawa handlowego
Na podstawie obowiązujących przepisów prawnych możliwe są następujące zmiany formy
zakładu budżetowego: likwidacja i powołanie jednostki budżetowej, likwidacja w celu wniesienia
całości lub zorganizowanej części mienia do spółki prawa handlowego, likwidacja i utworzenie
gospodarstwa pomocniczego, likwidacja w celu wydzierżawienia całości lub zorganizowanej
części mienia zakładu budżetowego, likwidacja zakładu budżetowego bez powołania w jego
miejsce innej jednostki organizacyjnej.
Proces przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę prawa handlowego może zostać
przeprowadzony dwoma sposobami, które wiążą się z odmiennymi konsekwencjami
występującymi na etapie restrukturyzacji.
Przekształcenie na podstawie art. 22 ustawy o gospodarce komunalnej
Według art. 22 ustawy organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może w drodze
uchwały podjąć decyzję o likwidacji zakładu budżetowego w celu powołania w jego miejsce
spółki kapitałowej - spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej poprzez wniesienie na
pokrycie kapitału spółki wkładu w postaci mienia zlikwidowanego zakładu. W doktrynie
występuje pogląd, że przejęcie pracowników zakładu budżetowego przez powstającą spółkę na
podstawie art. 23 kodeksu pracy może nastąpić jedynie w przypadku, kiedy w momencie
zakończenia procesu likwidacyjnego istniałaby już spółka. Jest to problematyczne w sytuacji,
kiedy zakłada się dokapitalizowanie powoływanej spółki o majątek pozostały po zakładzie
budżetowym, gdyż nie jest możliwe wniesienie go aportem przed całkowitym zakończeniem
bytu prawnego zakładu budżetowego.
2/4
Przekształcenie zakładu budżetowego
Wpisany przez Wenanta Anna Rolka
Przekształcenie na podstawie art. 22 i 23 ustawy o gospodarce komunalnej
W przypadku przekształcenia zakładu na podstawie art. 22 i 23 ustawy o gospodarce
komunalnej nie występuje ani likwidacja w znaczeniu przedmiotowym (art. 55 kodeksu
cywilnego) ponieważ wkładem jest mienie będące w dyspozycji zakładu budżetowego, ani
likwidacja podmiotowa, gdyż zakład budżetowy nie ma osobowości prawnej. Powoduje to, że
możliwe jest zastosowanie art. 23 kodeksu pracy i przejęcie pracowników bez konieczności
wypłaty odpraw pracowniczych, co jest zdecydowanie korzystniejsze w analizowanym
przypadku.
Brak regulacji
Dość powszechne stało się powoływanie spółek kapitałowych dla realizacji określonych zadań,
w których gminy są udziałowcami lub akcjonariuszami. Dużym problemem dla samorządów jest
brak regulacji prawnych, które definiowałyby jednoznacznie warunki udzielania spółce
zamówień z pominięciem procedury przetargowej.
Według opinii prawnej wydanej przez Urząd Zamówień Publicznych, w sytuacji gdy gmina
wykonuje swoje zadania publiczne za pomocą jednostek organizacyjnych utworzonych na
podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych i działających w ramach osobowości
3/4
Przekształcenie zakładu budżetowego
Wpisany przez Wenanta Anna Rolka
prawnej jednostki samorządu terytorialnego, mamy do czynienia z samodzielnym
wykonywaniem zadań przez gminę. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w
uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 11.08.2005 r. (syg. akt II GSK 105/05) „ustawa o
zamówieniach publicznych nie ma zastosowania do przypadków powierzania przez gminę
utworzonej przez nią jednostce organizacyjnej wykonywania zadań użyteczności publicznej
drogą aktu kreującego tę jednostkę organizacyjną". W związku z powyższym należy stwierdzić,
że wysokość kapitału zakładowego nie determinuje możliwości wykonywania przez spółkę
zadań w trybie pozaprzetargowym.
4/4