programu ochrony środowiska dla miasta kielce

Program ochrony rodowiska dla miasta Kielce
10. POTENCJALNE ZMIANY STANU RODOWISKA W PRZYPADKU
ZANIECHANIA REALIZACJI „PROGRAMU OCHRONY
RODOWISKA DLA MIASTA KIELCE”
Podstawowym za o eniem „Programu ochrony rodowiska dla miasta Kielce” jest uzyskanie
sta ej i zauwa alnej poprawy jako ci wszystkich komponentów rodowiska przyrodniczego.
Proponuje on spójny, zgodny z programem wojewódzkim i polityk$ ekologiczn$ kraju, system
dzia a% proekologicznych wzajemnie si& uzupe niaj$cych, kompatybilny ze wszystkimi
komponentami przyrody o ywionej i nieo ywionej.
Zaniechanie jego realizacji lub realizacja fragmentaryczna (wybiórcza) spowoduje, e
za o one cele nie zostan$ osi$gni&te, a nawet powstanie regres i pogorszenie si& stanu rodowiska
przyrodniczego w mie cie, a tak e w gminach bezpo rednio s$siaduj$cych z Kielcami.
Poni ej przedstawiono potencjalne zmiany, jakie mog yby nast$pi, w poszczególnych,
dziedzinach ochrony rodowiska w przypadku braku realizacji programu.
1. Ochrona przyrody
Kielce – na tle innych regionów Polski, wyra.nie pozytywnie odznaczaj$ si& w zakresie bio
i georó norodno ci.
• brak ochrony najcenniejszych przyrodniczo ekosystemów spowoduje niew$tpliwie
zubo enie zasobów biologicznych miasta tym samym regionu,
• post&puj$ca degradacja ekosystemów wywo a szereg nieodwracalnych zmian w ich
strukturze, przede wszystkim ich uproszczenie,
• konsekwencj$ tego b&d$ zaburzenia równowagi ekologicznej oraz zak ócenia przep ywu
energii i materii w ekosystemie; dotyczy to w szczególno ci zaniku siedlisk
hydrogenicznych w wyniku ich przesuszenia oraz uszkodze% aparatu asymilacyjnego
drzewostanów na skutek zanieczyszcze% powietrza atmosferycznego,
• systematycznie b&d$ zanika y w krajobrazie przyrodniczym elementy ró nicuj$ce zadrzewienia i zakrzewienia ródpolne, wyspy le ne, oczka wodne, skarpy torfowiska,
zag &bienia bezodp ywowe, stanowi$ce potencjalne obszary ustanawiania u ytków
ekologicznych,
• zanik elementów ró nicuj$cych pe ni$cych wa ne funkcje w naturalnym krajobrazie,
biocenotyce, w formie glebochronnej i wodochronnych, b&d$c jednocze nie „pu apk$” dla
sk adników pokarmowych, migruj$cych z agroekosystemów,
• zmniejszenie ró norodno ci krajobrazu spowoduje zanik cz& ci siedlisk, ze skutkami
w postaci zmian w sk adzie gatunkowym
wycofywanie si& gatunków endemicznych
i stenotypowych, a wchodzenie stopniowe gatunków obcych, zast&puj$cych rodzime,
• w ko%cowym efekcie narastaj$ce przemiany spowoduj$ odizolowanie przestrzenne
obszarów cennych przyrodniczo, nast$pi fragmentaryzacja funkcjonuj$cych korytarzy
ekologicznych, umo liwiaj$cych dotychczas swobodny przep yw gatunków pomi&dzy
w&z ami ekologicznymi,
• zubo enie ro linno ci i degradacja przyrodnicza dolin rzecznych, stanowi$cych naturalne
korytarze wentylacyjne, ogranicz$ przewietrzanie miasta i pogorsz$ topoklimat w centrum
miasta z narastaniem zjawisk smogowych.
Konsekwencj$ niekorzystn$ b&dzie utrata wizji miasta zieleni za o onej w strategii,
z konsekwencjami dla rozwoju us ug turystyczno krajoznawczych i rekreacyjnych.
2. Ochrona powietrza atmosferycznego
• utrzymanie pozytywnej tendencji stopniowej poprawy stanu powietrza atmosferycznego,
• brak realizacji lub wybiórcza realizacja zahamuje te trendy, a w najgorszym przypadku
doprowadzi do pogorszenia si& stanu jako ci powietrza atmosferycznego,
264
Program ochrony rodowiska dla miasta Kielce
•
•
•
•
utrzymanie starych i przestarza ych technologii, wzrost energoch onno ci i wodoch onno ci produkcji spowoduje wzrost emisji przemys owych do atmosfery,
problemy komunikacyjne w ruchu drogowym, wzrost liczby pojazdów samochodowych
przy jednoczesnym ich z ym stanie technicznym i nieograniczonym ruchu w centrum zwi&kszy emisj& niezorganizowan$, bardzo niebezpieczn$ dla zdrowia i ycia
mieszka%ców,
utrzymanie systemu opalania w&glem
jako g ównego .ród a energii, brak inwestycji
proekologicznych z przej ciem na inne no niki energii (gaz ziemny, propan-butan, olej
opa owy) b&dzie powodowa wzrost niskiej emisji zagra aj$cej topoklimatowi miasta
w postaci smogu,
brak dzia a% na rzecz zak adów emituj$cych py y i gazy transgraniczne z obszarów wokó
miasta, b&dzie prowadzi do degradacji rodowiska przyrodniczego miasta i rejonu,
pogorszy jako , ycia mieszka%ców.
3. Ha1as
• zaniechanie dzia a% prokomunikacyjnych okre lonych w dokumencie nt. spójnego uk adu
komunikacyjnego zwi$zanego z wyprowadzeniem ca odobowego ruchu tranzytowego poza
miasto i ograniczeniem ruchu pojazdów w centrum, doprowadzi do rozszerzenia si&
obszarów zagro onych ha asem,
• brak realizacji
nawet dora.nych form ochrony przed ha asem komunikacyjnym
i przemys owym w postaci usprawnienia organizacji ruchu, instalacji ekranów w tym
ro linnych, uszczelnienia akustycznego budynków wzd u tras komunikacyjnych,
pogorszy istniej$cy ju stan klimatu akustycznego w mie cie,
• konsekwencj$ ostateczn$ b&dzie wyczerpanie si& przepustowo ci niektórych tras
komunikacyjnych; ich okresowa niedro no , spowoduje dalszy wzrost poziomu ha asu
komunikacyjnego, emisj& spalin, wibracj& i destrukcyjne zjawiska parasejsmiczne,
• ca o , zjawisk zwi$zanych z generowaniem ha asu, zdecydowanie pogarsza jako , ycia
mieszka%ców jako czynnik okre lany „stresem miejskim”.
4. Promieniowanie elektromagnetyczne
• brak stosowania ogranicze% lokalizacyjnych, nie prowadzenie aktualizowanego rejestru
zawieraj$cego informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenia poziomu pól
elektromagnetycznych, stwarza potencjalne zagro enie dla jako ci ycia mieszka%ców,
• konsekwencj$ zaniechania realizacji dzia a% b&dzie uniemo liwienie ograniczenia
ujemnych wp ywów pól elektromagnetycznych.
5. Gospodarka wodna
• generalne pogorszenie si& czysto ci wód powierzchniowych i jako ci zwyk ych wód
podziemnych,
• ograniczenia w budowie zbiorników retencyjnych zahamuj$ wzrost retencji zbiornikowej,
zmniejszaj$c dodatni czynnik w bilansie wód powierzchniowych, pogarszaj$c warunki
hydrologiczno-hydrogeologiczne w zlewniach,
• dopuszczenie do post&puj$cej zabudowy obszarów zalewowych rzek, spowoduje
pogorszenie si& bezpiecze%stwa powodziowego,
• gospodarka wodno- ciekowa, która nie b&dzie prowadzona harmonijnie i w uk adzie
zlewniowym lub zaniechanie rozwoju tej gospodarki, oddzia ywa, b&dzie zniech&caj$co na
potencjalnych inwestorów i zahamuje aktywizacj& gospodarcz$ obszarów,
• brak realizacji lub realizacja wybiórcza spowoduje degradacj& obszarów cennych
przyrodniczo, w tym tak e w obr&bie gmin okalaj$cych Kielce,
• podobny skutek ekologiczny mo e wywo a, nierównomierne inwestowanie w systemy
oczyszczania cieków komunalnych, bez równoleg ego rozwi$zywania problemów
oczyszczania sp ywu zanieczyszcze% powierzchniowych z terenów miejskich, jak
265
Program ochrony rodowiska dla miasta Kielce
•
•
•
•
•
i obszarów gruntów u ytkowanych rolniczo,
w przypadku zaniechania ochrony czynnej i biernej zbiorników wód podziemnych GZWP
417 i 418, dojdzie do degradacji strategicznych dla miasta zasobów wód podziemnych
z utworów dewo%skich:
- dopuszczenie do zabudowy stref ochronnych uj&, wód,
- opó.nienie w realizacji kanalizacji sanitarnej w rejonie Dymin i deszczowej na terenie
oko o 30 podmiotów gospodarczych w tym rejonie,
- zaniechanie renaturyzacji cieku Chodcza, stanowi$ca otwarty odbiornik cieków,
racjonalna gospodarka dobrymi jako ciowo wodami podziemnymi w GZWP 418, wymaga
niedopuszczenia do marnotrawienia wód podziemnych z odwadniania Kopalni ZPW
Trzuskawica okre lenia oddzia ywa% górniczych na jako , eksploatowanych wód
i ustalenia aktualnego modelu hydrogeologicznego w zakresie zasilania i poboru wód
podziemnych w zbiorniku wodono nym,
opó.nienie w modernizacji oczyszczalni cieków w Sitkówce znacznie powi&kszy
problemy w gospodarce ciekowej po 2010 roku,
nie podj&cie systemowego rozwi$zywania rekultywacji na obszarach o naruszonych
standardach jako ci rodowiska – szczególnie na obszarach ochrony zasobowej wód
podziemnych i stref ochrony uj&, – zaostrzy problemy w zakresie zaopatrzenia ludno ci w
wod& pitn$ i perspektywicznych ga &zi przemys u spo ywczego i turystycznego
braku likwidacji ognisk zanieczyszcze% na obszarze strefy ochronnej i zasilania, nast$pi
dalsza degradacja jako ci wód pitnych, zaostrzy problemy zaopatrzenia ludno ci miasta
i perspektywicznego rozwoju przemys u spo ywczego.
6. Gospodarka odpadami
Brak systemowych rozwi$za% w zakresie gospodarki odpadami zawartych w „Programie... i Planie
gospodarki odpadami” doprowadzi do dalszego powi&kszania si& katastrofy odpadów na
sk adowisku odpadów w Promniku.
• nadmierne sk adowanie odpadów, bez segregacji i recyklingu, stwarza zagro enie
antropogeniczne budowlane (wysoko ,, stateczno , skarp), podobnie dla jako ci powietrza
atmosferycznego przez pylenie i emisj& gazów wysypiskowych, mikrobiologiczne,
zagro enie wybuchowe i po arowe,
• stare wysypisko i wylewisko dla Kielc w Barczy, nie monitorowane, bez odbioru odcieków
z drena u i braku nadzoru technicznego nad stanem wysypiska – grozi pogorszeniem
czysto ci wód w zlewni górnej Lubrzanki i stwarza pogorszenie jako ci ycia
mieszka%ców w s$siedztwie wysypiska,
• w przypadku Promnika i Oczyszczalni w Sitkówce:
- niekontrolowana emisja gazów wysypiskowych do atmosfery, zamiast odzysku do
generowania energii elektrycznej na potrzeby w asne,
- zaniechanie odzysku materia ów i energii – w tym wytwarzania paliw alternatywnych
w Promniku, dla zaopatrywania oko o 20 podmiotów gospodarczych – w tym EC
w Kielcach,
- okrojenie wyposa enia w linie segregacji i demonta u odpadów budowlanych
i wielkogabarytowych w Promniku, spowoduje dalsz$ niezorganizowane i chaotyczne
sk adowanie,
• niezorganizowanie specjalnej kwatery na odpady niebezpieczne, stworzy trudno ci
gospodarowaniu odpadami niebezpiecznymi np. z rekultywacji terenu i z akcji ratowniczoga niczych PSP,
• pozostawienie ponad 20 000 ma ych i rednich podmiotów gospodarczych (na 27 545
wg stanu na 31.12.02 r. GUS) poza miejskim systemem gospodarki odpadami, zniweczy
efekt realizowanego Planu gospodarki odpadami dla Kielc.
266
Program ochrony rodowiska dla miasta Kielce
7. Lasy i ziele8 miejska
Lasy s$ wa nym elementem bezpiecze%stwa ekologicznego miasta.
• zahamowanie wzrostu ilo ciowego i jako ciowego zasobów le nych, a nawet ich
zmniejszenie – na skutek po arów wielkoprzestrzennych lub w wyniku kontynuowania
nieracjonalnej gospodarki w lasach prywatnych,
• ograniczenie korzystnych dla rodowiska funkcji ochronnych lasów zw aszcza w zakresie:
ochrony gleb i gruntów, wód, naturalnych fragmentów rodzimej przyrody oraz ich rola
krajobrazowa,
• zmniejszanie funkcji spo ecznych i gospodarczych w postaci zagospodarowania
turystycznego, rekreacyjno-wypoczynkowego i przy produkcji drewna,
• zaniechanie lub ograniczenie powierzchni pod zalesienia, które ograniczaj$ erozj& wiatru,
wodn$ powstawanie osuwisk i na obszarach szkód górniczych – przyspiesza ich
degradacj&,
• brak realizacji programu zalesie% to utrata istotnych .róde dochodów rolniczych
z finansowania z funduszy UE,
• wzrost presji czynników biotycznych i abiotycznych na lasy i ziele% miejsk$, jako
wypadkowa zaniechania dzia a% proekologicznych w mie cie:
- zanieczyszczenie atmosfery,
- odpady w tym ha dowiska, odcieki, b oto po niegowe,
- zanieczyszczone wody powierzchniowe i pierwszy poziom wód gruntowych,
- wycinka drzew i krzewów, zajmowanie terenów pod parkingi, dzikie wysypiska
i wylewiska, zabudow&.
8. Powa;ne awarie (Nadzwyczajne Zagro;enia rodowiska NZ )
• powa ne awarie, powa ne awarie przemys owe mog$ wyst$pi, w zak adach, gdzie s$
produkowane lub magazynowane materia y niebezpieczne oraz podczas transportu takich
materia ów,
• brak ewidencji tego typu zak adów oraz nie wype nianie przez nich obowi$zków
wynikaj$cych z programów zapobiegania powa nym awariom przemys owym, raportów
o bezpiecze%stwie, wewn&trznych planów operacyjno-ratowniczych co w bezpo redni
sposób rzutuje na szybko , i skuteczno , prowadzenia dzia a% ratowniczych,
• brak wydzielenia i oznakowania tras przejazdowych przez miasto transportów drogowych
z materia ami niebezpiecznymi, niew a ciwie zlokalizowane i nienadzorowane punkty
prze adunkowe – stanowi$ w razie awarii bezpo rednie zagro enie dla zbiorników wód
podziemnych GZWP-417 i GZWP-418; podobnie dla rzeki Silnicy, g ównego odbiornika
cieków opadowych z podstawowego obszaru zlewni miejskiej,
• problem zasolonego b ota po niegowego i zasolonych cieków wód opadowych
i roztopowych z terenu miasta przyczyni si& do degradacji ro linno ci przydro nej
i pogorszy i tak ju nisk$ czysto , wód w zlewni rzeki Silnicy i Sufraganiec.
9. Edukacja ekologiczna
• zahamowanie stosowania form systematycznej i urozmaiconej edukacji ekologicznej,
skierowanej do ró nych grup spo ecze%stwa
przez co zmaleje zainteresowanie
problematyk$ ochrony rodowiska, wcze niej rozbudzon$,
• nie zmieni si& konsumpcyjny model ycia, polegaj$cy na sta ym d$ eniu do podnoszenia
efektywno ci procesów gospodarczych bez uwzgl&dniania skutków spo ecznych
i przyrodniczych; taki model „przerabia y” ju spo ecze%stwa wysokorozwini&te, ze
znacznymi skutkami ekologicznymi,
• b&dzie post&powa sta y wzrost zanieczyszcze% rodowiska, kosztów produkcji co z kolei
wp ynie na pogorszenie - warunków zdrowotnych spo ecze%stwa.
267