- Roedl.com

echo
Rzeczpospolita wydanie 7 września 2006
JAK KORZYSTAĆ Z UMÓW O UNIKANIU PODWÓJNEGO OPODATKOWANIA
Dwie metody liczenia zysków
Jak przedsiębiorca ma ustalić zysk zagranicznego zakładu? Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują dwie metody:
bezpośrednią i pośrednią
Gdy przedsiębiorca utworzy zakład za granicą, część jego dochodów będzie opodatkowana w państwie położenia tego zakładu.
Państwo źródła (to, w którym zakład jest położony) może bowiem opodatkować zyski powstałe w związku z działalnością wykonywaną
poprzez zakład (szerzej pisaliśmy o tym w DF z 27 lipca br.). Dla celów podatkowych zakład - niesamodzielny pod względem prawnym
- należy zasadniczo traktować jak samodzielne i niezależne przedsiębiorstwo, dlatego transakcje między nim i jednostką macierzystą
powinny być zasadniczo rozliczane według cen rynkowych, zwłaszcza gdy ich przedmiotem są świadczenia związane bezpośrednio ze
sprzedażą towarów lub usług na rzecz odbiorców zewnętrznych (zob. DF z 10 sierpnia br.).
Ustalanie dochodów przedsiębiorcy zagranicznego uzyskanych poprzez zakład następuje według przepisów wewnętrznego prawa
każdego z państw. Jednak nie mogą one naruszać zasad opodatkowania określonych w umowach o unikaniu podwójnego
opodatkowania.
Na podstawie ksiąg
Konwencja modelowa OECD, stanowiąca wzorzec dla umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę,
określa sposób (metody) ustalania zysków zakładu w art. 7 ust. 4 i 6. Regułą jest stosowanie metody bezpośredniej, polegającej na
ustalaniu zysków zakładu na podstawie prowadzonych przez niego oddzielnych ksiąg rachunkowych. Odpowiada ona bowiem
dyrektywie dotyczącej traktowania zakładu jako samodzielnego i niezależnego przedsiębiorstwa.
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych przez przedsiębiorców zagranicznych prowadzących działalność na terytorium Polski - w
odniesieniu do tej działalności i bez względu na wielkość przychodów - wynika z ustawy o rachunkowości (art. 2 ust. 1 pkt 6).
Obowiązek prowadzenia ewidencji rachunkowej, zapewniającej ustalenie wysokości dochodu, podstawy opodatkowania i należnego
podatku, wynika też z prawa podatkowego (art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - updop, i art. 24a ust. 1
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - updof).
PRZYKŁAD
Oddział przedsiębiorcy brytyjskiego w Polsce ma obowiązek prowadzić oddzielne księgi w języku polskim zgodnie z przepisami ustawy
o rachunkowości. Dochód przedsiębiorcy brytyjskiego uzyskany w Polsce poprzez oddział opodatkowany jest według 19-proc. stawki
podatku dochodowego od osób prawnych (gdy podatnik brytyjski ma formę spółki kapitałowej) albo według skali podatkowej bądź 19proc. liniowej stawki podatku dochodowego od osób fizycznych (gdy przedsiębiorca jest osobą fizyczną lub ma formę spółki osobowej).
Zdarzenia bilansowe ujęte w ewidencji rachunkowej zakładu są przejmowane do ksiąg rachunkowych jednostki macierzystej po
przeliczeniu na walutę państwa siedziby przedsiębiorcy i z uwzględnieniem zasad rachunkowości stosowanych w tym państwie.
PRZYKŁAD
Zagraniczny zakład polskiego przedsiębiorcy prowadzi ewidencję rachunkową według zasad obowiązujących w państwie, na obszarze
którego prowadzi tę działalność. Do sprawozdania finansowego polskiej jednostki macierzystej włącza się odpowiednie dane
wynikające z bilansu tego zakładu, wyrażone w walutach obcych, przeliczone na walutę polską po obowiązującym na dzień bilansowy
średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez NBP, natomiast z rachunku zysków i strat - po kursie stanowiącym średnią
arytmetyczną średnich kursów na dzień kończący każdy miesiąc roku obrotowego, a w uzasadnionych przypadkach - po kursie
będącym średnią arytmetyczną średnich kursów na dzień kończący poprzedni rok obrotowy i dzień kończący bieżący rok obrotowy,
ustalonych dla danej waluty przez NBP (art. 51 ust. 2 ustawy o rachunkowości).
W drodze oszacowania
Za instrument metody bezpośredniej uznaje się również określanie dochodu do opodatkowania w formie jego oszacowania. Jeżeli
ustalenie dochodu na podstawie ksiąg nie jest możliwe, dochód nierezydentów oszacowuje się z zastosowaniem przyjętych w art. 9
ust. 2a updop (względnie art. 24b ust. 2 updof) wskaźników rentowności, uwzględniających rodzaj wykonywanej działalności
gospodarczej. Szacunek należy stosować jednak jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Organ podatkowy ma odstąpić od określenia
podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w
toku postępowania, pozwalają na ustalenie dochodu do opodatkowania (art. 23 § 3 ordynacji podatkowej).
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900
Metoda pośrednia
Konwencja modelowa OECD wyróżnia także metodę pośrednią ustalania zysków zakładu. Polega ona na podziale całkowitych zysków
przedsiębiorstwa pomiędzy zakład i jednostkę macierzystą - przy spełnieniu dwóch warunków:
> w umawiającym się państwie istnieje zwyczaj takiego ustalania zysków;
> sposób podziału zysku musi być taki, aby wynik był zgodny z zasadami art. 7 (tj. uzyskany z podziału zysk zakładu powinien być
zbliżony do kwoty określonej na podstawie odrębnej rachunkowości).
Powoduje to, że w praktyce metoda pośrednia nie ma większego znaczenia.
Raz wybrana nie może być zmieniana
Raz wybraną metodę ustalania zysków zakładu, tj. metodę bezpośrednią albo pośrednią, należy stosować konsekwentnie w latach
kolejnych, co ma zagwarantować równomierność ustalania zysków (art. 7 ust. 6 konwencji modelowej OECD). Metoda nie może
podlegać zmianie tylko dlatego, że w danym roku inna metoda daje bardziej korzystne wyniki (zob. komentarz do konwencji modelowej
OECD, art. 7, nr 31). Natomiast w ramach przyjętej metody ustalania zysków dopuszcza się zmianę zasad jej stosowania.
PRZYKŁAD
Przedsiębiorca austriacki przypisywał polskiemu oddziałowi część kosztów ogólnego zarządu, stosując klucz wielkości obrotów
generowanych przez obie części przedsiębiorstwa. W wyniku reorganizacji prowadzonej działalności przedsiębiorca austriacki zmienił
klucz rozdziału kosztów, opierając go na wzajemnej relacji nakładów inwestycyjnych realizowanych w zakładzie i jednostce
macierzystej. Jeżeli zmianę sposobu rozliczania kosztów ogólnych zarządu zaakceptowałoby "samodzielne i niezależne
przedsiębiorstwo", to nie ma podstaw do kwestionowania zmienionego podziału takich kosztów.
MARCIN JAMROŻY
Autor jest doradcą podatkowym, współpracownikiem Rödl & Partner
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest specjalista ds. marketingu w Rödl & Partner ul. Górki 7, 60-204 Poznań, tel. +48(61) 86 44 900