Wakacyjne utrapienia: kleszcze, komary, meszki, muchy… KLESZCZE

Wakacyjne utrapienia: kleszcze, komary,
meszki, muchy…
- WyjeŜdŜając na wakacje nie zapomnijmy dołoŜyć do naszej apteczki podstawowej
odpowiedniego środka chroniącego przed światłem słonecznym, preparatu łagodzącego
oparzenia słoneczne, repelenta dla ochrony przed stawonogami oraz preparatu działającego
przeciwzapalnie i przeciwświądowo – radzi Agnieszka Prusinowska z Oddziału
Epidemiologii WSSE w Gorzowie Wlkp. - Dzięki temu zwiększymy szansę uniknięcia
powszechnych latem zagroŜeń dla zdrowia.
KLESZCZE
Najbardziej naraŜeni na atak kleszczy są amatorzy leśnych
spacerów, grzybiarze oraz dzieci. Kleszcze wbijają się w ciało
najczęściej w liściastym lesie, szczególnie porośniętym paprociami,
jeŜynami lub czarnym bzem. Upodobały sobie takŜe brzegi lasów
polany, zarośla w pobliŜu stawów i rzek oraz łąki. Na całym
świecie występuje około 800 gatunków kleszczy, osiem moŜe nam
zagraŜać. Sezon ich największej aktywności to maj i czerwiec oraz
wrzesień i październik. Ukąszenia kleszcza moŜemy nie poczuć,
poniewaŜ znieczula on miejsce, w którym przekłuwa skórę.
Odkrywamy go najczęściej przez przypadek. Dlatego po spacerze
naleŜy obejrzeć dokładnie całe ciało, zwłaszcza pod pachami,
w pachwinach, u kobiet pod piersiami, w zgięciach kolan i za
uszami. NaleŜy takŜe dokładnie przejrzeć ubranie. Jeśli
przynieśliśmy kleszcza, trzeba go usunąć. Do czasu odpadnięcia
kleszcze Ŝywią się naszą krwią przeciętnie od 2 godzin do 7 dni.
Pierwsze 24 godziny od momentu ukąszenia są najwaŜniejsze,
w tym czasie nie dochodzi jeszcze do zakaŜenia. Jeśli jednak w ciągu kilkunastu dni pojawi
się wokół miejsca ukąszenia choćby niewielki odczyn zapalny, naleŜy zasięgnąć porady
lekarza.
Co nam mogą zrobić?
Kleszcz przenosi choroby zakaźne - moŜe spowodować kleszczowe zapalenie mózgu
i boreliozę. Przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu opracowano bardzo skuteczną
szczepionkę (trzyetapowe szczepienie wykonane w odstępie kilku miesięcy daje gwarancję na
trzy lata). Przeciwko boreliozie nie ma, niestety, podobnej ochrony, wymaga ona
długotrwałego leczenia antybiotykami. Objawem boreliozy jest zaczerwienienie, które
powstaje w miejscu ukąszenia i stopniowo się powiększa, moŜe osiągnąć średnicę kilkunastu
centymetrów. Inne objawy, które powinny nas zaniepokoić, to: wysoka gorączka, bardzo silne
bóle głowy, wymioty i sztywność karku. Groźne są zwłaszcza powikłania - głównie
neurologiczne i psychiatryczne. Zaniedbana borelioza moŜe spowodować zmiany w układzie
krąŜenia, wywołać zapalenie stawów.
JeŜeli zauwaŜymy, Ŝe kleszcz usadowił się w skórze, chwyćmy go pincetą między
tułowiem a głową i wykręćmy zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w całości).
Smarowanie tłuszczem nie jest wskazane - moŜe pobudzać kleszcza do wydzielania zakaźnej
śliny. Dostępne w aptekach są teŜ specjalne strzykawki, które pozwalają odessać kleszcza
metodą podciśnieniową. JeŜeli nie moŜemy go usunąć, powinniśmy zgłosić się do najbliŜszej
przychodni.
KOMARY
W upalne letnie popołudnie wszędzie tam, gdzie pojawia się
człowiek pojawiają się teŜ komary, znakomicie uprzykrzając nam
Ŝycie. Wilgotna wiosna i deszczowe lato sprzyjają ich wylęgowi.
Najwięcej komarów jest w pobliŜu zbiorników wodnych i rowów
napełnionych deszczówką. W Polsce występuje około 50
gatunków tych owadów, kaŜda samica komara składa kilkaset jaj.
Komary mają niezwykle czuły narząd termolokacyjny, którym
bezbłędnie lokalizują obiekty cieplejsze od otoczenia, a dzięki
receptorowi węchowemu bezbłędnie docierają do spoconej skóry.
Drogowskazem ułatwiającym namierzenie ofiary w ciemności
jest wydychany przez nas dwutlenek węgla. Komarzyce preferują
młodych męŜczyzn, dzieci i kobiety w okresie owulacji ze względu na wyŜszą od przeciętnej
temperaturę ich skóry.
Co nam mogą zrobić?
W Polsce komary nie przenoszą chorób. Jednak ofiary komarzego nalotu skarŜą się na bąble,
świąd, odczyny zapalne powstające w miejscu pokąsania. Drapiąc moŜna je zainfekować.
Aby temu zapobiec naleŜy zdezynfekować miejsce wkłucia wyjałowionym gazikiem (nie
watą) i spirytusem, wodą utlenioną, rivanolem lub wódką.
Spotkanie z komarami moŜe być groźne dla osób szczególnie wraŜliwych, zwłaszcza
dzieci, osób starszych i alergików. MoŜe u nich dojść do wstrząsu toksycznego zaczynającego się od obrzęku np. wargi górnej czy dolnej, później obrzęku przełyku
i tchawicy z towarzyszącymi trudnościami w oddychaniu, gwałtownym spadkiem ciśnienia,
zaburzeniami akcji serca. Objawy te oznaczają zagroŜenie Ŝycia – konieczna jest szybka
pomoc medyczna. U osób pogryzionych przez komary mogą wystąpić takŜe objawy ogólne
w postaci wysypki na całym ciele i świądu. śeby uniknąć tych przykrych skutków ataku
komarów, warto - gdy wybieramy się w rejony, gdzie jest ich duŜo - stosować na ciało środki
odstraszające owady tzw. repelenty. Stosuje się je na odsłonięte części ciała: nogi, ramiona,
szyję, nawet twarz.
•
Jedną z chorób przenoszonych przez komary przede wszystkim w krajach
tropikalnych jest malaria. W Polsce notuje się pojedyncze przypadki tej choroby
zawleczone z krajów występowania. Malaria jest chorobą wywoływaną przez cztery
gatunki zarodźców: Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium
falciparum, Plasmodium ovale. Są to pierwotniaki pasoŜytujące w wątrobie
(hepatocyty, komórki siateczki, komórki śródbłonka) oraz w krwinkach czerwonych
krwi obwodowej. Malaria występuje między 60° szerokości geograficznej północnej
a 30° szerokości geograficznej południowej. W krajach europejskich spotykana
jest w Turcji i w Grecji.
Rys. Rejony występowania malarii (źródło - Virtual Naval Hospital)
Na zimnicę rocznie zapada 300 - 500 mln ludzi, z czego 1,5 - 2,7 mln umiera (w tym do 1 mln
dzieci poniŜej 5 roku Ŝycia). Najczęstszą przyczyną zachorowania jest P. falciparum i P.
vivax (80 - 95 %). Malaria przenoszona jest przez samice 70 z 422 gatunków komarów
z rodzaju Anopheles (widliszek), występujących głównie w rejonie klimatu gorącego
i umiarkowanego, ale równieŜ w Arktyce w okresie letnim.
Naturalne sposoby na komary.
Kawałek świecy włoŜyć w mały fajansowy lichtarzyk lub kubeczek i ustawić na środku
głębokiego talerza. Nalać 10 łyŜek wody, dodać jedną łyŜkę formaliny i zapalić świecę.
Zwabione jej światełkiem komary topią się w wodzie. W pomieszczeniu zamknąć okna. Nalać
na spodeczek trochę terpentyny i wyjść zamykając drzwi. W ciągu 15-20 minut opary
z terpentyny uśpią fruwające w pokoju komary, które spadną na podłogę (trzeba je zabić). Na
parapetach okien ustawić doniczki z kwitnącą pelargonią lub zawieszać zielone liście
pomidorów. W pokojach ustawić spodeczki z plasterkami świeŜej cebuli. Części ciała
najbardziej naraŜone na ukąszenia (twarz, ręce, nogi) posmarować octem, w którym przez 10
minut gotowały się liście orzecha włoskiego. Podobnie odstraszające działanie ma teŜ sok
z liści bazylii.
MoŜna teŜ: posmarować skórę sokiem z cytryny, olejkiem eukaliptusowym lub goździkami,
jeść duŜe ilości czosnku i cebuli, uŜyć wyciągu z geranium, mięty, liści laurowych, pietruszki,
pelargonii, czeremchy, smarować się rozcieńczonym octem - zapach odstrasza komary, a ocet
łagodzi ukąszenia, zaŜywać witaminę B (uwaga: jej nadmiar moŜe być szkodliwy dla
organizmu, a poza tym niektórym komarom jej zapach zupełnie nie przeszkadza)..
Po ukąszeniu moŜna sobie pomóc smarując miejsce ukłucia papką mentolową, zrobić
kompres z rozcieńczonego amoniaku lub okład z surowych kartofli czy plasterków cebuli,
podać wapno.
MESZKI
W Polsce specjaliści doliczyli się około 50 odmian meszek. Są
nieco mniejsze od komarów, Ŝywią się krwią. Meszki najczęściej
występują na podmokłych terenach. Atakują chmarami krowy,
konie, świnie, owce, drób i ludzi. Wciskają się wszędzie - do uszu,
nosa, wpadają pod powieki i do gardła. Lubią miejsca pokryte
cieńszą i delikatniejszą skórą. Nie przenoszą chorób, ale wydzielają
silnie toksyczną ślinę, a ich ukąszenia mogą powodować - częściej
niŜ w przypadku komarów - obrzęki, zaczerwienienia i wysoką
gorączkę. Groźne są tylko samice meszek i tylko w dzień,
zwłaszcza po południu i wieczorem.
Jeszcze gorsze są kuczmany, czyli ,,miniaturowe kopie komarów’’, które tną
przez ubranie, a ropne ślady po ukłuciach pozostają przez kilka dni. U niektórych osób
szczególnie wraŜliwych czy mających wysokie ciśnienie nawet delikatne pokąsanie moŜe
spowodować reakcję alergiczną. MoŜna wtedy zastosować Ŝel łagodzący i zaŜyć wapno, które
ma właściwości odczulające. Najbardziej naraŜone są niemowlęta, które matki pozostawiają
w słoneczne dni na dworze.
MUCHA DOMOWA
Owad
ten
tworzy
olbrzymie
zagroŜenie
epidemiologiczne: badania dowiodły, Ŝe na
powierzchni swego drobnego ciała mucha moŜe
przenieść do 6 milionów, a w jelicie prawie 30
milionów mikroorganizmów - w tym powodujących
tak groźne choroby jak: dur brzuszny, paratyfus,
dyzenterię, cholerę, gruźlicę, polio, czerwonkę,
salmonellozę - oraz stadia przetrwalnikowe
pasoŜytów.
Muchy są aktywne w dzień, lubią ciepłe nasłonecznione powierzchnie. W budynkach podczas
nocy lub w chłodne dni muchy zazwyczaj odpoczywają na podłogach, ścianach, sufitach. Na
zewnątrz na roślinach, na ziemi, płotach, puszkach i innych tym podobnych elementach.
Muchy wybierają załamania ścian i ich krawędzie oraz cienkie przedmioty, kable, struny,
najchętniej ukrywają się blisko źródła poŜywienia na wysokości 150–450 cm od podłoŜa.
Zwalczanie much
Zwalczanie much jest bardzo uciąŜliwe. Profilaktyka to nic innego jak przestrzeganie
ogólnych zasad higieny w pomieszczeniach mieszkalnych, inwentarskich, gospodarczych
i produkcyjnych. Szczególnie waŜne jest ograniczenie dostępu much do pokarmu lub miejsc,
w których moŜe nastąpić ich rozwój. W związku z tym naleŜy zwrócić uwagę na stan
sanitarny śmietników, dołów kloacznych i gnojowników. Z obiektów inwentarskich naleŜy
ciągle usuwać zalegającą gnojowicę i obornik. NaleŜy teŜ często zmieniać ściółkę dla
zwierząt, a usuwany obornik przechowywać w wybetonowanych gnojownikach. Wilgotny
nawóz powinno się przykrywać plandekami, aby uniemoŜliwić muchom składanie jaj.
Przykryty obornik fermentuje, a powstająca w czasie tego procesu wysoka temperatura
niszczy larwy. W oknach naleŜy zakładać siatki o oczkach 1,2 mm, a w drzwiach
zamontować zasłony. Niestety, z reguły profilaktyka nie jest wystarczająco skuteczna i do
zwalczania much naleŜy stosować środki chemiczne. Jednocześnie naleŜy zwalczać muchy
i ich larwy. Na rynku istnieje wiele preparatów działających na larwy much oraz na formy
latające. Wszystkie preparaty naleŜy stosować ściśle według zaleceń producenta.
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia plagi much w pomieszczeniach inwentarskich naleŜy
utrzymywać czystość oraz prowadzić jednoczesne niszczenie form rozwojowych (jaja, larwy)
i latających much tuŜ po ich pojawieniu się wiosną.
Więcej informacji: Agnieszka Prusinowska, Oddział Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp., tel. tel. 095 722 60 57.